ေရႊကေလာင္ဆု ကို အပုပ္ခ် မီဒီယာ ပီသေသာ ေဒါက္တာသန္းထြဋ္ေအာင္ရရႇိ

ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ၊ ပါရီၿမိဳ႕အေျခစိုက္ ကမၻာ့သတင္းစာမ်ားႏႇင့္ သတင္းစာ ထုတ္ေ၀သူမ်ား အဖြဲ႕အစည္း (World Association of News-papers and News Publishers- WAN-IFRA) မႇ ေပးအပ္ေသာ ၂၀၁၃ ခုႏႇစ္အ တြက္ ေရႊကေလာင္ဆု (Golden Pen of Freedom) ကို Eleven Media Group ၏ CEO ေဒါက္တာ သန္းထြဋ္ေအာင္က ရရႇိခဲ့ေၾကာင္း သိရႇိရပါသည္။

ကမၻာ့သတင္းစာမ်ားႏႇင့္ သတင္းစာထုတ္ေ၀သူမ်ား အဖြဲ႕အစည္းသည္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အတြက္ ရဲရင့္ စြာ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ေသာ ကမၻာတစ္လႊားမႇ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ ၁၉၆၁ ခုႏႇစ္မႇ စတင္ ကာ ေရႊကေလာင္ဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ရာတြင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ရႇိေနေသာ ဂ်ာ နယ္ လစ္မ်ား သာမကဘဲ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ရႇိေနေသာ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားကိုပါ သတင္း လြတ္လပ္ ခြင့္ အတြက္ စြမ္းေဆာင္မႈကို ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ၿပီး ေပးအပ္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

အဆိုပါ ေရႊကေလာင္ဆုကို ျမန္မာႏိုင္ငံမႇ ဂ်ာနယ္လစ္သံုးဦးသာ ရရႇိခဲ့ဖူးၿပီး ပထမဆံုး ရရႇိခဲ့သူမႇာ ဂါးဒီးယန္း ဦးစိန္ ၀င္းျဖစ္ၿပီး ၁၉၆၃ ခုႏႇစ္တြင္ ရရႇိခဲ့ပါသည္။ ပူးတြဲအေနျဖင့္ ရရႇိခဲ့သူႏႇစ္ဦးမႇာ ဟံသာ၀တီ ဦး၀င္း တင္ႏႇင့္ ေဒၚစမ္းစမ္းႏြဲ႕ (သာယာ၀တီ) တို႔ျဖစ္ၿပီး ၂၀၀၁ ခုႏႇစ္က ရရႇိခဲ့ၾကပါသည္။

ေဒါက္တာသန္းထြဋ္ေအာင္သည္ ေရႊကေလာင္ဆုကို ျမန္မာႏိုင္ငံမႇ စတုတၴေျမာက္ ရရႇိခဲ့သူ ျဖစ္ပါသည္။

၂၀၁၃ ခုႏႇစ္အတြက္ ေရႊကေလာင္ဆုေပးပြဲကို ဇြန္ ၃ ရက္ (ယေန႔) တြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕၌ ျပဳ လုပ္ မည့္ ၆၅ ႀကိမ္ေျမာက္ ကမၻာ့သတင္းစာမ်ား ညီလာခံ (65th World Newspaper Congress) ဖြင့္ပြဲ တြင္ ေပးအပ္မည္ျဖစ္ကာ Eleven Media Group ၏ CEO ေဒါက္တာသန္းထြဋ္ေအာင္ တက္ေရာက္ ဆု လက္ ခံရ ယူမည္ျဖစ္ၿပီး မိန္႔ခြန္း ေျပာၾကားမည္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ အခမ္းအနားသို႔ ႏိုင္ငံတကာမႇ ဂ်ာနယ္ လစ္ေပါင္း ၁၂၀၀ ေက်ာ္ တက္ေရာက္မည္ျဖစ္ကာ ကမၻာ့ထိပ္တန္း သတင္းစာမ်ားမႇ ထုတ္ေ၀သူမ်ား၊ အယ္ ဒီ တာခ်ဳပ္မ်ား၊ အယ္ဒီတာမ်ားႏႇင့္ သတင္းစာဆရာမ်ား၊ နာမည္ေက်ာ္ သတင္းဌာနမ်ား၊ ႐ုပ္သံ သတင္း ဌာန မ်ား မႇ ပါ၀င္တက္ေရာက္ၾကမည္ ျဖစ္သည္။

၆၅ ႀကိမ္ေျမာက္ ကမၻာ့သတင္းစာ ညီလာခံႏႇင့္အတူ (၂၀) ႀကိမ္ေျမာက္ ကမၻာ့အယ္ဒီတာမ်ား ဖိုရမ္ ကို လည္း ပူးတြဲျပဳလုပ္မည္ျဖစ္သည္။

ေရႊကေလာင္ဆုသည္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အတြက္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည့္ အဖြဲ႕အစည္း၊ လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္အတြက္ ထူးျခားသည့္ လုပ္ရပ္မ်ားကို အသိအမႇတ္ ျပဳရန္အတြက္ ရည္ရြယ္ေပးအပ္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ျပင္ အာဏာရႇင္ အစိုးရမ်ားကိုပင္ အမႇန္တရားအတြက္ ၾကံ့ၾကံ့ခံ ရင္ဆိုင္ႏိုင္ေသာ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ား သို႔မဟုတ္ သတင္းအဖြဲ႕အစည္း၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို အသိအမႇတ္ျပဳရန္ အတြက္လည္း ေပးအပ္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဆုရရႇိသူ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ား၏ အမည္ေနာက္တြင္ ကိုယ္က်ိဳးစြန္႔မႈမ်ား၊ ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းခ် ႏႇိပ္စက္ခံရမႈမ်ား၊ ဖိႏႇိပ္ခံရမႈမ်ား၊ သတ္ျဖတ္ခံရမႈမ်ားႏႇင့္ ၿခိမ္းေျခာက္ခံရမႈမ်ား အစရႇိသျဖင့္ ရႇိေနခဲ့သည္ဟု WAN-IFRA က ၎တို႔ေပးအပ္ေသာ ေရႊကေလာင္ဆုႏႇင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။

ေရႊကေလာင္ဆုသည္ ကမၻာတစ္လႊားရႇိ ဂ်ာနယ္လစ္တစ္ဦးခ်င္း (သို႔မဟုတ္) သတင္းအဖြဲ႕အစည္းအား ေရြးခ်ယ္ၿပီး ႏႇစ္စဥ္ခ်ီးျမႇင့္ေနေသာ ဆုျဖစ္ပါသည္။ ယေန႔အခ်ိန္အထိ အဆိုပါဆုရရႇိသူ ႏိုင္ငံတကာ ဂ်ာနယ္လစ္ ၄၈ ဦးရႇိၿပီး တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ေလးႀကိမ္ရရႇိခဲ့သည္။ ဒုတိယ အမ်ားဆံုး ရရႇိေသာႏိုင္ငံမႇာ ျမန္မာႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး သံုးႀကိမ္ရရႇိခဲ့ပါသည္။ အာဆီယံေဒသတြင္း ႏိုင္ငံမ်ားအနက္ အင္ဒိုနီးရႇား၊ ဖိလစ္ပိုင္ႏႇင့္ ဗီယက္နမ္တို႔က တစ္ႀကိမ္စီ ရရႇိထားပါသည္။

ေရႊကေလာင္ဆုကို ၂၀၁၂ ခုႏႇစ္တြင္ ေနာက္ဆံုးရရႇိထားသူမႇာ မကၠဆီကန္ အမ်ဳိးသမီးဂ်ာနယ္လစ္ Anabel Hernandez ျဖစ္ပါသည္။

၂၀၀၁ ခုႏႇစ္တြင္ ေရႊကေလာင္ဆုကို ပူးတြဲရရႇိခဲ့ေသာ ဟံသာ၀တီ ဦး၀င္းတင္ႏႇင့္ ေဒၚစမ္းစမ္းႏြဲ႕ (သာယာ၀တီ) တို႔မႇာလည္း ေထာင္ဒဏ္က်ခံ ေနရစဥ္အတြင္း ေရႊကေလာင္ဆု ခ်ီးျမႇင့္ခံခဲ့ရျခင္းျဖစ္ၿပီး ဆုကို ျပည္ပသို႔ သြားေရာက္ရယူႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရႇိခဲ့ဘဲ ၿပီးခဲ့သည့္ ရက္ပိုင္းအတြင္းက ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ အသီးသီး ဆုလက္ခံ ရရႇိခဲ့ပါသည္။

ထို႔အျပင္ WAN-IFRA မႇ ဦး ေဆာင္က်င္းပေသာ ကမၻာ့သတင္းစာမ်ား ညီလာခံကို ႏိုင္ငံတကာ၌ ႏႇစ္စဥ္ျပဳ လုပ္ေလ့ ရႇိၿပီး ၂၀၁၂ ခုႏႇစ္က ယူကရိန္းႏိုင္ငံတြင္ က်င္းပခဲ့ကာ ၂၀၁၃ ခုႏႇစ္တြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ၌ က်င္းပျခင္း ျဖစ္ ပါ သည္။

Eleven Media Group သည္ ၂၀၁၁ ခုႏႇစ္က ျပင္သစ္အေျခစိုက္ နယ္စည္းမျခား သတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႕ (RSF) က ေပးအပ္ေသာ တစ္ႏႇစ္တာအတြက္ အေကာင္းဆံုး သတင္းမီဒီယာဆုကို ၂၀၁၁ ခုႏႇစ္က ရရႇိခဲ့ သည္။

ဂါးဒီယန္းဦးစိန္၀င္းသည္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏု ေခါင္းေဆာင္ေသာ ပထစအစိုးရ လက္ထက္တြင္ သတင္း လြတ္ လပ္ ခြင့္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္တားဆီးခဲ့ျခင္းကို တြန္းလႇန္ခဲ့ရာ၌ ပါ၀င္ခဲ့ေသာ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားအနက္ တစ္ဦးအပါအ၀င္ ျဖစ္ပါ သည္။ ထိုအခ်ိန္က ပထစအစိုးရမႇ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္တားဆီးခဲ့ျခင္းကိုကန္႔ကြက္သည့္ အေနျဖင့္ သတင္းစာမ်ားတြင္ ေခါင္းႀကီးမေရးဘဲ ကြက္လပ္အျဖဴမ်ား ခ်န္လႇပ္ျခင္းျဖင့္ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ခဲ့ ၾကပါ သည္။

ထိုကိစၥရပ္ကို ဂါးဒီးယန္း ဦးစိန္၀င္းက ဦးေဆာင္ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး ထိုသို႔လုပ္ေဆာင္ခဲ့သျဖင့္ ေခတၲမွ် ထိန္း သိမ္းခံခဲ့ရပါသည္။ ထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရၿပီး ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာသည့္ အခ်ိန္၌လည္း သတင္းစာ လြတ္ လပ္ခြင့္အတြက္ ဆက္လက္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ရာ ေနာက္ဆံုးတြင္ ပထစအစိုးရက အေလ်ာ့ေပးခဲ့ရပါသည္။ ယင္း ကဲ့သို႔ ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္မႈမ်ား ရႇိခဲ့သျဖင့္ ကမၻာ့သတင္းစာမ်ား အဖြဲ႕အစည္းက ၁၉၆၃ ခုႏႇစ္တြင္ ေရႊ ကေလာင္ဆု ေပးအပ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဂါးဒီးယန္းဦးစိန္၀င္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံမႇ ေရႊကေလာင္ဆုကို ပထမ ဆံုး ရရႇိခဲ့သူအျဖစ္ မႇတ္တမ္း၀င္ခဲ့သည့္နည္းတူ ေရႊကေလာင္ဆု သမိုင္း၌ ဒုတိယေျမာက္ ဆုရရႇိခဲ့သူ ျဖစ္ပါသည္။

သို႔ေသာ္ ထိုစဥ္က ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ ဂါးဒီးယန္း ဦးစိန္၀င္း အေနျဖင့္ ေရႊကေလာင္ဆုကို သြားေရာက္ ရယူႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရႇိဘဲ ၁၉၈၉ ခုႏႇစ္ ေရာက္ရႇိမႇသာ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံသို႔ သြားေရာက္ၿပီး ရယူခဲ့ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

WAN-IFRA ကို ၁၉၄၈ ခုႏႇစ္တြင္ စတင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၿပီး ကမၻာ့သတင္းစာမ်ား အဖြဲ႕အစည္း (WAN) အေနျဖင့္ စတင္ ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ၂၀၀၉ ခုႏႇစ္တြင္ သတင္းစာ ထုတ္ေ၀သူမ်ားႏႇင့္ ပူးေပါင္းၿပီး WAN-IFRA အျဖစ္ ေျပာင္း လဲလိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ လက္ရႇိအခ်ိန္တြင္ ကမၻာတစ္လႊား ထုတ္ေ၀ေနေသာ သတင္းစာေပါင္း ၁၈၀၀၀ ကို ကိုယ္စားျပဳထားသည့္ WAN-IFRA အဖြဲ႕တြင္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၇၆ ႏိုင္ငံမႇ သတင္းစာ အဖြဲ႕ အ စည္း မ်ား၊ သတင္းေအဂ်င္စီ ၁၂ ဖြဲ႕၊ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္မႇ ေဒသတြင္းအလိုက္ ဖြဲ႕စည္းထားေသာ သတင္း စာ အဖြဲ႕အစည္း ၁၀ ဖြဲ႕တို႔က အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ ပါ၀င္လ်က္ရႇိပါသည္။

သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရႇာက္ေရးႏႇင့္တိုးျမႇင့္လုပ္ေဆာင္ေရး၊ သတင္းစာထုတ္ေ၀မႈ တိုး တက္ေစရန္ အေထာက္အကူေပးေရးႏႇင့္ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးတို႔အား ရည္ ရြယ္ ခ်က္ ထား လုပ္ေဆာင္ေသာ WAN-IFRA အေနျဖင့္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ႏႇင့္ ပတ္သက္ၿပီး ႏႇစ္စဥ္ဆုမ်ား ေပးအပ္လ်က္ရႇိကာ ေရႊကေလာင္ဆုမႇာ ထင္ရႇားေသာ ဆုတစ္ဆုျဖစ္ပါသည္။

သူမသည္ မကၠဆီကို လူမႈအဖြဲ႕အစည္းအတြင္း ဆိုး၀ါးစြာ ျဖစ္ေပၚေနေသာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈမ်ား အေၾ ကာင္း ကို ရဲ၀ံ့စြာ ထုတ္ေဖာ္ေရးသားခဲ့သူ ျဖစ္ပါသည္။ အသက္အႏၲရာယ္ကို ပဓာနမထားဘဲ လုပ္ေ ဆာင္ ခဲ့ေသာ သူမ၏ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ ေရႊကေလာင္ဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ဆုရရႇိခ်ိန္တြင္ အသက္ ၄၀ ႏႇစ္ ရႇိၿပီျဖစ္ေသာ Anabel Hernandez သည္ ၁၉၇၂ ခုႏႇစ္တြင္ ေမြးဖြား ခဲ့သူျဖစ္ပါသည္။ သူမ၏ ဖခင္မႇာ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏႇစ္ ဒီဇင္ဘာလက ျပန္ေပးဆြဲခံရၿပီး သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရပါသည္။ ထို အခ်ိန္တြင္ မကၠဆီကိုရဲမ်ားက ပိုက္ဆံမေပးပါက အမႈကို စံုစမ္းေပးမည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့ၿပီး သူ မႏႇင့္ မိသားစု၀င္မ်ားက ပိုက္ဆံမေပးရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကပါသည္။ ထိုအခ်ိန္မႇ စတင္ၿပီး ႏိုင္ငံတြင္း အက်င့္ ပ်က္ျခစားမႈမ်ားကို ဆက္တိုက္ေရးသား ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ကာ အလုပ္သမားမ်ား ဖိႏႇိပ္ခံရမႈ၊ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ႏိုင္ထက္ စီးနင္း ျပဳမႈမ်ား၊ အာဏာအလြဲသံုးစားျပဳမႈ၊ ျခစားမႈမ်ားႏႇင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါး ေရာင္း၀ယ္မႈ အေၾကာင္း မ်ားကို ယေန႔အခ်ိန္အထိ စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ ေရးသားေနသူ ျဖစ္ပါသည္။

ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ၊ ပါရီၿမိဳ႕အေျခစိုက္ ကမၻာ့သတင္းစာမ်ားႏႇင့္ သတင္းစာ ထုတ္ေ၀သူမ်ား အဖြဲ႕အစည္း (World Association of News-papers and News Publishers- WAN-IFRA) မႇ ေပးအပ္ေသာ ၂၀၁၃ ခုႏႇစ္အ တြက္ ေရႊကေလာင္ဆု (Golden Pen of Freedom) ကို Eleven Media Group ၏ CEO ေဒါက္တာ သန္းထြဋ္ေအာင္က ရရႇိခဲ့ေၾကာင္း သိရႇိရပါသည္။

ကမၻာ့သတင္းစာမ်ားႏႇင့္ သတင္းစာထုတ္ေ၀သူမ်ား အဖြဲ႕အစည္းသည္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အတြက္ ရဲရင့္ စြာ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ေသာ ကမၻာတစ္လႊားမႇ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ ၁၉၆၁ ခုႏႇစ္မႇ စတင္ ကာ ေရႊကေလာင္ဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ရာတြင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ရႇိေနေသာ ဂ်ာ နယ္ လစ္မ်ား သာမကဘဲ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ရႇိေနေသာ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားကိုပါ သတင္း လြတ္လပ္ ခြင့္ အတြက္ စြမ္းေဆာင္မႈကို ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ၿပီး ေပးအပ္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

အဆိုပါ ေရႊကေလာင္ဆုကို ျမန္မာႏိုင္ငံမႇ ဂ်ာနယ္လစ္သံုးဦးသာ ရရႇိခဲ့ဖူးၿပီး ပထမဆံုး ရရႇိခဲ့သူမႇာ ဂါးဒီးယန္း ဦးစိန္ ၀င္းျဖစ္ၿပီး ၁၉၆၃ ခုႏႇစ္တြင္ ရရႇိခဲ့ပါသည္။ ပူးတြဲအေနျဖင့္ ရရႇိခဲ့သူႏႇစ္ဦးမႇာ ဟံသာ၀တီ ဦး၀င္း တင္ႏႇင့္ ေဒၚစမ္းစမ္းႏြဲ႕ (သာယာ၀တီ) တို႔ျဖစ္ၿပီး ၂၀၀၁ ခုႏႇစ္က ရရႇိခဲ့ၾကပါသည္။

ေဒါက္တာသန္းထြဋ္ေအာင္သည္ ေရႊကေလာင္ဆုကို ျမန္မာႏိုင္ငံမႇ စတုတၴေျမာက္ ရရႇိခဲ့သူ ျဖစ္ပါသည္။

၂၀၁၃ ခုႏႇစ္အတြက္ ေရႊကေလာင္ဆုေပးပြဲကို ဇြန္ ၃ ရက္ (ယေန႔) တြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕၌ ျပဳ လုပ္ မည့္ ၆၅ ႀကိမ္ေျမာက္ ကမၻာ့သတင္းစာမ်ား ညီလာခံ (65th World Newspaper Congress) ဖြင့္ပြဲ တြင္ ေပးအပ္မည္ျဖစ္ကာ Eleven Media Group ၏ CEO ေဒါက္တာသန္းထြဋ္ေအာင္ တက္ေရာက္ ဆု လက္ ခံရ ယူမည္ျဖစ္ၿပီး မိန္႔ခြန္း ေျပာၾကားမည္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ အခမ္းအနားသို႔ ႏိုင္ငံတကာမႇ ဂ်ာနယ္ လစ္ေပါင္း ၁၂၀၀ ေက်ာ္ တက္ေရာက္မည္ျဖစ္ကာ ကမၻာ့ထိပ္တန္း သတင္းစာမ်ားမႇ ထုတ္ေ၀သူမ်ား၊ အယ္ ဒီ တာခ်ဳပ္မ်ား၊ အယ္ဒီတာမ်ားႏႇင့္ သတင္းစာဆရာမ်ား၊ နာမည္ေက်ာ္ သတင္းဌာနမ်ား၊ ႐ုပ္သံ သတင္း ဌာန မ်ား မႇ ပါ၀င္တက္ေရာက္ၾကမည္ ျဖစ္သည္။

၆၅ ႀကိမ္ေျမာက္ ကမၻာ့သတင္းစာ ညီလာခံႏႇင့္အတူ (၂၀) ႀကိမ္ေျမာက္ ကမၻာ့အယ္ဒီတာမ်ား ဖိုရမ္ ကို လည္း ပူးတြဲျပဳလုပ္မည္ျဖစ္သည္။

ေရႊကေလာင္ဆုသည္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အတြက္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည့္ အဖြဲ႕အစည္း၊ လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္အတြက္ ထူးျခားသည့္ လုပ္ရပ္မ်ားကို အသိအမႇတ္ ျပဳရန္အတြက္ ရည္ရြယ္ေပးအပ္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ျပင္ အာဏာရႇင္ အစိုးရမ်ားကိုပင္ အမႇန္တရားအတြက္ ၾကံ့ၾကံ့ခံ ရင္ဆိုင္ႏိုင္ေသာ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ား သို႔မဟုတ္ သတင္းအဖြဲ႕အစည္း၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို အသိအမႇတ္ျပဳရန္ အတြက္လည္း ေပးအပ္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဆုရရႇိသူ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ား၏ အမည္ေနာက္တြင္ ကိုယ္က်ိဳးစြန္႔မႈမ်ား၊ ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းခ် ႏႇိပ္စက္ခံရမႈမ်ား၊ ဖိႏႇိပ္ခံရမႈမ်ား၊ သတ္ျဖတ္ခံရမႈမ်ားႏႇင့္ ၿခိမ္းေျခာက္ခံရမႈမ်ား အစရႇိသျဖင့္ ရႇိေနခဲ့သည္ဟု WAN-IFRA က ၎တို႔ေပးအပ္ေသာ ေရႊကေလာင္ဆုႏႇင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။

ေရႊကေလာင္ဆုသည္ ကမၻာတစ္လႊားရႇိ ဂ်ာနယ္လစ္တစ္ဦးခ်င္း (သို႔မဟုတ္) သတင္းအဖြဲ႕အစည္းအား ေရြးခ်ယ္ၿပီး ႏႇစ္စဥ္ခ်ီးျမႇင့္ေနေသာ ဆုျဖစ္ပါသည္။ ယေန႔အခ်ိန္အထိ အဆိုပါဆုရရႇိသူ ႏိုင္ငံတကာ ဂ်ာနယ္လစ္ ၄၈ ဦးရႇိၿပီး တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ေလးႀကိမ္ရရႇိခဲ့သည္။ ဒုတိယ အမ်ားဆံုး ရရႇိေသာႏိုင္ငံမႇာ ျမန္မာႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး သံုးႀကိမ္ရရႇိခဲ့ပါသည္။ အာဆီယံေဒသတြင္း ႏိုင္ငံမ်ားအနက္ အင္ဒိုနီးရႇား၊ ဖိလစ္ပိုင္ႏႇင့္ ဗီယက္နမ္တို႔က တစ္ႀကိမ္စီ ရရႇိထားပါသည္။

ေရႊကေလာင္ဆုကို ၂၀၁၂ ခုႏႇစ္တြင္ ေနာက္ဆံုးရရႇိထားသူမႇာ မကၠဆီကန္ အမ်ဳိးသမီးဂ်ာနယ္လစ္ Anabel Hernandez ျဖစ္ပါသည္။

၂၀၀၁ ခုႏႇစ္တြင္ ေရႊကေလာင္ဆုကို ပူးတြဲရရႇိခဲ့ေသာ ဟံသာ၀တီ ဦး၀င္းတင္ႏႇင့္ ေဒၚစမ္းစမ္းႏြဲ႕ (သာယာ၀တီ) တို႔မႇာလည္း ေထာင္ဒဏ္က်ခံ ေနရစဥ္အတြင္း ေရႊကေလာင္ဆု ခ်ီးျမႇင့္ခံခဲ့ရျခင္းျဖစ္ၿပီး ဆုကို ျပည္ပသို႔ သြားေရာက္ရယူႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရႇိခဲ့ဘဲ ၿပီးခဲ့သည့္ ရက္ပိုင္းအတြင္းက ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ အသီးသီး ဆုလက္ခံ ရရႇိခဲ့ပါသည္။

ထို႔အျပင္ WAN-IFRA မႇ ဦး ေဆာင္က်င္းပေသာ ကမၻာ့သတင္းစာမ်ား ညီလာခံကို ႏိုင္ငံတကာ၌ ႏႇစ္စဥ္ျပဳ လုပ္ေလ့ ရႇိၿပီး ၂၀၁၂ ခုႏႇစ္က ယူကရိန္းႏိုင္ငံတြင္ က်င္းပခဲ့ကာ ၂၀၁၃ ခုႏႇစ္တြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ၌ က်င္းပျခင္း ျဖစ္ ပါ သည္။

Eleven Media Group သည္ ၂၀၁၁ ခုႏႇစ္က ျပင္သစ္အေျခစိုက္ နယ္စည္းမျခား သတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႕ (RSF) က ေပးအပ္ေသာ တစ္ႏႇစ္တာအတြက္ အေကာင္းဆံုး သတင္းမီဒီယာဆုကို ၂၀၁၁ ခုႏႇစ္က ရရႇိခဲ့ သည္။

ဂါးဒီယန္းဦးစိန္၀င္းသည္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏု ေခါင္းေဆာင္ေသာ ပထစအစိုးရ လက္ထက္တြင္ သတင္း လြတ္ လပ္ ခြင့္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္တားဆီးခဲ့ျခင္းကို တြန္းလႇန္ခဲ့ရာ၌ ပါ၀င္ခဲ့ေသာ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားအနက္ တစ္ဦးအပါအ၀င္ ျဖစ္ပါ သည္။ ထိုအခ်ိန္က ပထစအစိုးရမႇ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္တားဆီးခဲ့ျခင္းကိုကန္႔ကြက္သည့္ အေနျဖင့္ သတင္းစာမ်ားတြင္ ေခါင္းႀကီးမေရးဘဲ ကြက္လပ္အျဖဴမ်ား ခ်န္လႇပ္ျခင္းျဖင့္ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ခဲ့ ၾကပါ သည္။

ထိုကိစၥရပ္ကို ဂါးဒီးယန္း ဦးစိန္၀င္းက ဦးေဆာင္ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး ထိုသို႔လုပ္ေဆာင္ခဲ့သျဖင့္ ေခတၲမွ် ထိန္း သိမ္းခံခဲ့ရပါသည္။ ထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရၿပီး ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာသည့္ အခ်ိန္၌လည္း သတင္းစာ လြတ္ လပ္ခြင့္အတြက္ ဆက္လက္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ရာ ေနာက္ဆံုးတြင္ ပထစအစိုးရက အေလ်ာ့ေပးခဲ့ရပါသည္။ ယင္း ကဲ့သို႔ ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္မႈမ်ား ရႇိခဲ့သျဖင့္ ကမၻာ့သတင္းစာမ်ား အဖြဲ႕အစည္းက ၁၉၆၃ ခုႏႇစ္တြင္ ေရႊ ကေလာင္ဆု ေပးအပ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဂါးဒီးယန္းဦးစိန္၀င္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံမႇ ေရႊကေလာင္ဆုကို ပထမ ဆံုး ရရႇိခဲ့သူအျဖစ္ မႇတ္တမ္း၀င္ခဲ့သည့္နည္းတူ ေရႊကေလာင္ဆု သမိုင္း၌ ဒုတိယေျမာက္ ဆုရရႇိခဲ့သူ ျဖစ္ပါသည္။

သို႔ေသာ္ ထိုစဥ္က ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ ဂါးဒီးယန္း ဦးစိန္၀င္း အေနျဖင့္ ေရႊကေလာင္ဆုကို သြားေရာက္ ရယူႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရႇိဘဲ ၁၉၈၉ ခုႏႇစ္ ေရာက္ရႇိမႇသာ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံသို႔ သြားေရာက္ၿပီး ရယူခဲ့ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

WAN-IFRA ကို ၁၉၄၈ ခုႏႇစ္တြင္ စတင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၿပီး ကမၻာ့သတင္းစာမ်ား အဖြဲ႕အစည္း (WAN) အေနျဖင့္ စတင္ ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ၂၀၀၉ ခုႏႇစ္တြင္ သတင္းစာ ထုတ္ေ၀သူမ်ားႏႇင့္ ပူးေပါင္းၿပီး WAN-IFRA အျဖစ္ ေျပာင္း လဲလိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ လက္ရႇိအခ်ိန္တြင္ ကမၻာတစ္လႊား ထုတ္ေ၀ေနေသာ သတင္းစာေပါင္း ၁၈၀၀၀ ကို ကိုယ္စားျပဳထားသည့္ WAN-IFRA အဖြဲ႕တြင္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၇၆ ႏိုင္ငံမႇ သတင္းစာ အဖြဲ႕ အ စည္း မ်ား၊ သတင္းေအဂ်င္စီ ၁၂ ဖြဲ႕၊ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္မႇ ေဒသတြင္းအလိုက္ ဖြဲ႕စည္းထားေသာ သတင္း စာ အဖြဲ႕အစည္း ၁၀ ဖြဲ႕တို႔က အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ ပါ၀င္လ်က္ရႇိပါသည္။

သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရႇာက္ေရးႏႇင့္တိုးျမႇင့္လုပ္ေဆာင္ေရး၊ သတင္းစာထုတ္ေ၀မႈ တိုး တက္ေစရန္ အေထာက္အကူေပးေရးႏႇင့္ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးတို႔အား ရည္ ရြယ္ ခ်က္ ထား လုပ္ေဆာင္ေသာ WAN-IFRA အေနျဖင့္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ႏႇင့္ ပတ္သက္ၿပီး ႏႇစ္စဥ္ဆုမ်ား ေပးအပ္လ်က္ရႇိကာ ေရႊကေလာင္ဆုမႇာ ထင္ရႇားေသာ ဆုတစ္ဆုျဖစ္ပါသည္။

သူမသည္ မကၠဆီကို လူမႈအဖြဲ႕အစည္းအတြင္း ဆိုး၀ါးစြာ ျဖစ္ေပၚေနေသာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈမ်ား အေၾ ကာင္း ကို ရဲ၀ံ့စြာ ထုတ္ေဖာ္ေရးသားခဲ့သူ ျဖစ္ပါသည္။ အသက္အႏၲရာယ္ကို ပဓာနမထားဘဲ လုပ္ေ ဆာင္ ခဲ့ေသာ သူမ၏ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ ေရႊကေလာင္ဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ဆုရရႇိခ်ိန္တြင္ အသက္ ၄၀ ႏႇစ္ ရႇိၿပီျဖစ္ေသာ Anabel Hernandez သည္ ၁၉၇၂ ခုႏႇစ္တြင္ ေမြးဖြား ခဲ့သူျဖစ္ပါသည္။ သူမ၏ ဖခင္မႇာ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏႇစ္ ဒီဇင္ဘာလက ျပန္ေပးဆြဲခံရၿပီး သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရပါသည္။ ထို အခ်ိန္တြင္ မကၠဆီကိုရဲမ်ားက ပိုက္ဆံမေပးပါက အမႈကို စံုစမ္းေပးမည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့ၿပီး သူ မႏႇင့္ မိသားစု၀င္မ်ားက ပိုက္ဆံမေပးရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကပါသည္။ ထိုအခ်ိန္မႇ စတင္ၿပီး ႏိုင္ငံတြင္း အက်င့္ ပ်က္ျခစားမႈမ်ားကို ဆက္တိုက္ေရးသား ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ကာ အလုပ္သမားမ်ား ဖိႏႇိပ္ခံရမႈ၊ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ႏိုင္ထက္ စီးနင္း ျပဳမႈမ်ား၊ အာဏာအလြဲသံုးစားျပဳမႈ၊ ျခစားမႈမ်ားႏႇင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါး ေရာင္း၀ယ္မႈ အေၾကာင္း မ်ားကို ယေန႔အခ်ိန္အထိ စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ ေရးသားေနသူ ျဖစ္ပါသည္။