ကမၻာ့ေလထုထဲသို႔ လူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစတဲ့ ခရမ္းလြန္
ေရာင္ျခည္ေတြက အရင္ႏွစ္ေတြထက္ ပိုမိုက်ေရာက္လာေနတယ္လို႔ မိုးေလဝသ ပညာရွင္
ေဒါက္တာ ထြန္းလြင္က ဆိုပါတယ္။ ခရမ္းလြန္ ေရာင္ျခည္မွာ A,B,C ဆိုၿပီး
သံုးမ်ိဳး ရွိတဲ့အနက္ ေရာင္ျခည္ A ေၾကာင့္ Allergy လို႔ေခၚတဲ့
အသားေနေလာင္လို႔ ဓာတ္မတည့္ျခင္း ခံစားရေစတယ္။ ေရာင္ျခည္ B ေၾကာင့္ Burn
အသား ေနေလာင္ဒဏ္ရာ ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ ေရာင္ျခည္ C ေၾကာင့္ အေရျပား ကင္ဆာျဖစ္ေပၚ
ခံစားရတယ္လို႔ သုေတသနေတြမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ေရာင္ျခည္ေတြက အရင္ႏွစ္ေတြထက္ ပိုမိုက်ေရာက္လာေနတယ္လို႔ မိုးေလဝသ ပညာရွင္
ေဒါက္တာ ထြန္းလြင္က ဆိုပါတယ္။ ခရမ္းလြန္ ေရာင္ျခည္မွာ A,B,C ဆိုၿပီး
သံုးမ်ိဳး ရွိတဲ့အနက္ ေရာင္ျခည္ A ေၾကာင့္ Allergy လို႔ေခၚတဲ့
အသားေနေလာင္လို႔ ဓာတ္မတည့္ျခင္း ခံစားရေစတယ္။ ေရာင္ျခည္ B ေၾကာင့္ Burn
အသား ေနေလာင္ဒဏ္ရာ ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ ေရာင္ျခည္ C ေၾကာင့္ အေရျပား ကင္ဆာျဖစ္ေပၚ
ခံစားရတယ္လို႔ သုေတသနေတြမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အပူဒဏ္ေၾကာင့္ အသက္ေသ ဆံုးမႈဟာ တတိယ အမ်ားဆံုး ဦးေရအျဖစ္ အေမရိကန္
အထက္တန္း ေက်ာင္းေတြနဲ႔ အားကစားသမားေတြ မွာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ အပူဒဏ္နည္းနည္းပဲ
ခံစားရရင္ လကၡဏာေတြ မျပင္းထန္ေပမယ့္ ဆိုးရြားစြာ အပူဒဏ္ခံစားရရင္
အသက္ေသဆံုးေစတဲ့ Heat Stroke အပူရွပ္ျခင္း၊ ေရွာ့ခ္ရျခင္း အထိ ခံစားရပါတယ္။
အဲဒီလို အပူဒဏ္ကို ကေလးေတြနဲ႔ အသက္ႀကီး တဲ့သူေတြက ပိုမိုခံစားရ လြယ္ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ကေလးေတြဟာ အေဆာ့ သန္တာနဲ႔ ေရငတ္လည္း ငတ္သေလာက္ ဆာသေလာက္
ေရမေသာက္ျဖစ္ၾကေတာ့ ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးမႈဟာ ကေလးေတြမွာ လူႀကီးလူရြယ္ ေတြထက္
ပိုျဖစ္လြယ္ပါတယ္။ ကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ၾကတယ္။ ေရာဂါအမည္ေတြသာ
ကြဲျပားေပမယ့္ အပူဒဏ္ခံစားရတဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ ေရာေနၾကတာပါ။
အထက္တန္း ေက်ာင္းေတြနဲ႔ အားကစားသမားေတြ မွာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ အပူဒဏ္နည္းနည္းပဲ
ခံစားရရင္ လကၡဏာေတြ မျပင္းထန္ေပမယ့္ ဆိုးရြားစြာ အပူဒဏ္ခံစားရရင္
အသက္ေသဆံုးေစတဲ့ Heat Stroke အပူရွပ္ျခင္း၊ ေရွာ့ခ္ရျခင္း အထိ ခံစားရပါတယ္။
အဲဒီလို အပူဒဏ္ကို ကေလးေတြနဲ႔ အသက္ႀကီး တဲ့သူေတြက ပိုမိုခံစားရ လြယ္ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ကေလးေတြဟာ အေဆာ့ သန္တာနဲ႔ ေရငတ္လည္း ငတ္သေလာက္ ဆာသေလာက္
ေရမေသာက္ျဖစ္ၾကေတာ့ ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးမႈဟာ ကေလးေတြမွာ လူႀကီးလူရြယ္ ေတြထက္
ပိုျဖစ္လြယ္ပါတယ္။ ကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ၾကတယ္။ ေရာဂါအမည္ေတြသာ
ကြဲျပားေပမယ့္ အပူဒဏ္ခံစားရတဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ ေရာေနၾကတာပါ။
အပႈေၾကာင့္ ၾကြက္တက္ျခင္း (Heat Cramps)
ပူျပင္းတဲ့ ရာသီမွာ ဒီလကၡဏာကေတာ့ အမ်ားစု ခံစားရတာျဖစ္ၿပီး
ေရဓာတ္အနည္းငယ္ ဆံုး႐ံႈးမႈနဲ႔ အတူဆား (Na) ဓာတ္ ဆံုး႐ံႈးမႈလည္း ေတြ႕ရတယ္။
အဲဒါေတြရဲ႕ အက်ိဳး ဆက္က ေျခသလံုးျြကက္သားေတြ နာက်င္ၿပီး ၾကြက္တက္တာ ခံစား
လာရတာပါ။ ၾကြက္တက္ရင္ လႈပ္ရွား မႈေတြ ရပ္တန္႔ၿပီး ၾကြက္တက္တဲ့ ေျခေထာက္ကို
အနားယူေျဖေလွ်ာ့ေပး ထားသင့္တယ္။ ဥပမာ မတ္တတ္ရပ္ ေနရင္ ထိုင္ခ်ၿပီး
ေျခေခ်ာင္းေတြ ဒူးေတြကို ေကြးထားသင့္တယ္။ ဆန္႔တန္းထားေလ၊ ၾကြက္သားေတြ
တင္းထားေလ ၾကြက္တက္တာက နာက်င္မႈ ပိုဆိုးေလျဖစ္ပါတယ္။ ၾကြက္တက္တာက
ကုန္းေပၚတင္ဆို ဘာမွ မျဖစ္ေပမယ့္ ပင္ပန္းတႀကီး အားကစားလုပ္အၿပီး သို႔မဟုတ္
ေခြ်းေပါက္ေပါက္က်ေအာင္ အလုပ္ လုပ္အၿပီး ေရကူးရင္ေတာ့ ေရကူး ရင္း
ျြကက္တက္ရင္ ေရဆက္မကူး ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ေရနစ္တတ္ပါတယ္။ ၾကြက္တက္တာက ၾကြက္သားေတြ
အျပင္းအထန္ လႈပ္ရွားရၿပီး ပင္ပန္း ႏြမ္းနယ္ေနတဲ့အခါ ေရဓာတ္နဲ႔ ဆားဓာတ္
ဆံုး႐ံႈးမႈမ်ားေလ ၾကြက္တက္တာ ပိုဆိုးေလျဖစ္တယ္။ အဲဒီ လို ၾကြက္တက္တဲ့အခါ
ဖုထစ္နာက်င္ ေနတဲ့ ၾကြက္သားေနရာကို အသာ အယာဖ်စ္ညႇစ္ၿပီး ေျဖေလွ်ာ့ ေပးႏိုင္
သလို ဓာတ္ဆားရည္နဲ႔ အီလက္ ထ႐ိုလိုက္ ေဖ်ာ္ရည္ေတြ ေသာက္သံုး ေပးဖို႔
လိုတယ္။
ေရဓာတ္အနည္းငယ္ ဆံုး႐ံႈးမႈနဲ႔ အတူဆား (Na) ဓာတ္ ဆံုး႐ံႈးမႈလည္း ေတြ႕ရတယ္။
အဲဒါေတြရဲ႕ အက်ိဳး ဆက္က ေျခသလံုးျြကက္သားေတြ နာက်င္ၿပီး ၾကြက္တက္တာ ခံစား
လာရတာပါ။ ၾကြက္တက္ရင္ လႈပ္ရွား မႈေတြ ရပ္တန္႔ၿပီး ၾကြက္တက္တဲ့ ေျခေထာက္ကို
အနားယူေျဖေလွ်ာ့ေပး ထားသင့္တယ္။ ဥပမာ မတ္တတ္ရပ္ ေနရင္ ထိုင္ခ်ၿပီး
ေျခေခ်ာင္းေတြ ဒူးေတြကို ေကြးထားသင့္တယ္။ ဆန္႔တန္းထားေလ၊ ၾကြက္သားေတြ
တင္းထားေလ ၾကြက္တက္တာက နာက်င္မႈ ပိုဆိုးေလျဖစ္ပါတယ္။ ၾကြက္တက္တာက
ကုန္းေပၚတင္ဆို ဘာမွ မျဖစ္ေပမယ့္ ပင္ပန္းတႀကီး အားကစားလုပ္အၿပီး သို႔မဟုတ္
ေခြ်းေပါက္ေပါက္က်ေအာင္ အလုပ္ လုပ္အၿပီး ေရကူးရင္ေတာ့ ေရကူး ရင္း
ျြကက္တက္ရင္ ေရဆက္မကူး ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ေရနစ္တတ္ပါတယ္။ ၾကြက္တက္တာက ၾကြက္သားေတြ
အျပင္းအထန္ လႈပ္ရွားရၿပီး ပင္ပန္း ႏြမ္းနယ္ေနတဲ့အခါ ေရဓာတ္နဲ႔ ဆားဓာတ္
ဆံုး႐ံႈးမႈမ်ားေလ ၾကြက္တက္တာ ပိုဆိုးေလျဖစ္တယ္။ အဲဒီ လို ၾကြက္တက္တဲ့အခါ
ဖုထစ္နာက်င္ ေနတဲ့ ၾကြက္သားေနရာကို အသာ အယာဖ်စ္ညႇစ္ၿပီး ေျဖေလွ်ာ့ ေပးႏိုင္
သလို ဓာတ္ဆားရည္နဲ႔ အီလက္ ထ႐ိုလိုက္ ေဖ်ာ္ရည္ေတြ ေသာက္သံုး ေပးဖို႔
လိုတယ္။
အပႈေၾကာင့္ ေမ့လဲျခင္း (Syncope Due Heat)
အၾကာႀကီး ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ေနရင္၊ ေနပူထဲမွာ အၾကာႀကီး
လႈပ္ရွားသြားလာေနရင္ ေခြ်းေတြ မတရား ထြက္ကုန္လို႔ ေသြးထဲ ေရဓာတ္ ဆံုး႐ံႈးမႈ
သိသာစြာ ျဖစ္ေပၚကာ ေသြးေပါင္ ေတြ ထိုးက်သြားၿပီး သတိေမ့လဲသြား ႏိုင္ပါတယ္။
မ်က္စိေတြ ျပာေဝၿပီး ေခါင္းမူးခ်ာလပတ္လည္ရမ္းၿပီး သတိ ေမ့လဲက်ႏိုင္ပါတယ္။
ေခြ်းထြက္မ်ား လြန္းၿပီး ႏံုးခ်ည့္လာကတည္းက မတ္တတ္ရပ္ေနရင္ ခ်က္ခ်င္း
ထိုင္ခ် လိုက္ၿပီး ျဖစ္ႏိုင္ရင္ လွဲခ် အနားယူ လိုက္ရပါမယ္။ ခႏၶာကိုယ္ကို
ေအးျမ ေအာင္ ေရပတ္တိုက္ျခင္း၊ ေလေအး ေပးစက္ရွိတဲ့ အခန္းထဲ ဝင္ေနျခင္း၊
ဓာတ္ဆားရည္၊ ဆားေဖ်ာ္ရည္နဲ႔ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ မ်ားမ်ားေသာက္ သံုးျခင္း
ျပဳလုပ္လိုက္ရင္ အပူဒဏ္ ေၾကာင့္ သတိလစ္တဲ့အထိ မျပင္းထန္ ႏိုင္ပါဘူး။
လႈပ္ရွားသြားလာေနရင္ ေခြ်းေတြ မတရား ထြက္ကုန္လို႔ ေသြးထဲ ေရဓာတ္ ဆံုး႐ံႈးမႈ
သိသာစြာ ျဖစ္ေပၚကာ ေသြးေပါင္ ေတြ ထိုးက်သြားၿပီး သတိေမ့လဲသြား ႏိုင္ပါတယ္။
မ်က္စိေတြ ျပာေဝၿပီး ေခါင္းမူးခ်ာလပတ္လည္ရမ္းၿပီး သတိ ေမ့လဲက်ႏိုင္ပါတယ္။
ေခြ်းထြက္မ်ား လြန္းၿပီး ႏံုးခ်ည့္လာကတည္းက မတ္တတ္ရပ္ေနရင္ ခ်က္ခ်င္း
ထိုင္ခ် လိုက္ၿပီး ျဖစ္ႏိုင္ရင္ လွဲခ် အနားယူ လိုက္ရပါမယ္။ ခႏၶာကိုယ္ကို
ေအးျမ ေအာင္ ေရပတ္တိုက္ျခင္း၊ ေလေအး ေပးစက္ရွိတဲ့ အခန္းထဲ ဝင္ေနျခင္း၊
ဓာတ္ဆားရည္၊ ဆားေဖ်ာ္ရည္နဲ႔ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ မ်ားမ်ားေသာက္ သံုးျခင္း
ျပဳလုပ္လိုက္ရင္ အပူဒဏ္ ေၾကာင့္ သတိလစ္တဲ့အထိ မျပင္းထန္ ႏိုင္ပါဘူး။
အပႈေၾကာင့္ ေျခလက္ေရာင္ရမ္းျခင္း (Heat Oedema)
အေအးပိုင္းမွာေနတဲ့ လူေတြက ပူတဲ့အရပ္ေဒသကို ေျပာင္းေရႊ႕ ေရာက္လာကာစမွာ
အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ေျခေထာက္ေတြ လက္ေတြ ေလျဖန္း သလို ေရာင္ရမ္းလာတတ္တယ္။
အပူပိုင္းေဒသမွာ ေနက်င့္ရသြားတဲ့ အခါ၊ ေနသားက်သြားတဲ့အခါမွာေတာ့
အေရာင္က်သြားႏိုင္တယ္။ အပႈေၾကာင့္ ေျခလက္ထံုက်ဥ္ျခင္း
ေျခေခ်ာင္းလက္ေခ်ာင္းေတြ ထံုက်ဥ္ လာျခင္း၊ တုန္ယင္လာျခင္းေတြ ခံစား
လာရတတ္တယ္။ အဲဒီအခါ အပူဒဏ္ ေၾကာင့္ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ အသက္
႐ွဴျမန္ဆန္ျခင္းေတြနဲ႔ တြဲဖက္ေတြ႕ရွိရ တယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ေန႔ခင္းက
အပူဒဏ္ခံစားခဲ့ရၿပီး ညေန သို႔မဟုတ္ ညေရာက္မွ ေျခေခ်ာင္းလက္ေခ်ာင္း ေတြ
အေၾကာတင္သလို ပူးကပ္သြားျခင္း၊ ထံုက်ဥ္ကိုက္ခဲျခင္းေတြ ခံစား လာရတယ္။
အဲလိုေတြ ခံစားရရင္ ေရပတ္တိုက္ျခင္း၊ ေအးတဲ့ေနရာ ေရႊ႕ ထားျခင္း၊
ဓာတ္ဆားရည္တိုက္ျခင္း ျပဳလုပ္ေပးရတယ္။ မ်က္ႏွာေပၚ ပလတ္စတစ္အိတ္စြပ္
႐ွဴထုတ္ၿပီး သားေလကို ျပန္အ႐ွဴခိုင္းရင္ အသက္႐ွဴျမန္တာပါ သက္သာသြားႏိုင္
တယ္။ အထက္ပါ အပူဒဏ္ခံစားရတာ ေတြထက္ ပိုဆိုးတာကေတာ့ ေအာက္ ပါတို႔ျဖစ္ၾကတယ္။
အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ေျခေထာက္ေတြ လက္ေတြ ေလျဖန္း သလို ေရာင္ရမ္းလာတတ္တယ္။
အပူပိုင္းေဒသမွာ ေနက်င့္ရသြားတဲ့ အခါ၊ ေနသားက်သြားတဲ့အခါမွာေတာ့
အေရာင္က်သြားႏိုင္တယ္။ အပႈေၾကာင့္ ေျခလက္ထံုက်ဥ္ျခင္း
ေျခေခ်ာင္းလက္ေခ်ာင္းေတြ ထံုက်ဥ္ လာျခင္း၊ တုန္ယင္လာျခင္းေတြ ခံစား
လာရတတ္တယ္။ အဲဒီအခါ အပူဒဏ္ ေၾကာင့္ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ အသက္
႐ွဴျမန္ဆန္ျခင္းေတြနဲ႔ တြဲဖက္ေတြ႕ရွိရ တယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ေန႔ခင္းက
အပူဒဏ္ခံစားခဲ့ရၿပီး ညေန သို႔မဟုတ္ ညေရာက္မွ ေျခေခ်ာင္းလက္ေခ်ာင္း ေတြ
အေၾကာတင္သလို ပူးကပ္သြားျခင္း၊ ထံုက်ဥ္ကိုက္ခဲျခင္းေတြ ခံစား လာရတယ္။
အဲလိုေတြ ခံစားရရင္ ေရပတ္တိုက္ျခင္း၊ ေအးတဲ့ေနရာ ေရႊ႕ ထားျခင္း၊
ဓာတ္ဆားရည္တိုက္ျခင္း ျပဳလုပ္ေပးရတယ္။ မ်က္ႏွာေပၚ ပလတ္စတစ္အိတ္စြပ္
႐ွဴထုတ္ၿပီး သားေလကို ျပန္အ႐ွဴခိုင္းရင္ အသက္႐ွဴျမန္တာပါ သက္သာသြားႏိုင္
တယ္။ အထက္ပါ အပူဒဏ္ခံစားရတာ ေတြထက္ ပိုဆိုးတာကေတာ့ ေအာက္ ပါတို႔ျဖစ္ၾကတယ္။
အပႈေၾကာင့္ အားအင္ကုန္ခမ္း ခ်ဥ္နဲ႔ျခင္း (Heart Exhaustion)
အပူဒဏ္ခံစားလာရတာ ျပင္း ထန္လာရင္ ျပင္ပအပူခ်ိန္ ျမင့္သ ေလာက္
ကိုယ္အပူခ်ိန္ ႐ုတ္တရက္ တက္လာတာကို ၄၀ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (၁၀၄ F) အထိ
ျမင့္တက္လာတာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ ကေယာင္ကတမ္း ေျပာတဲ့ ဦးေႏွာက္နဲ႔ အာ႐ံုေၾကာဆိုင္
ရာ (CNS) ခြ်တ္ယြင္းမႈ အနည္းငယ္ပါ ေတြ႕ရတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ပ်ိဳ႕ အန္ျခင္း၊
ေခါင္းကိုက္၊ ေခါင္းခဲျခင္း၊ ေခါင္းအံုေခါင္းမူးျခင္း၊ ၾကက္သီးေမႊး
ညင္းထျခင္း၊ အားအင္ခ်ည့္နဲ႔ျခင္းနဲ႔ သတိေမ့လဲက်ျခင္းအထိ ျဖစ္လာႏိုင္ တယ္။
အပူဒဏ္ေၾကာင့္ လဲက်မႈကို ပိုျဖစ္ေစတာေတြကေတာ့ ေရေသာက္ နည္းျခင္း၊
အရက္ေသစာနဲ႔ မူးယစ္ ေဆးသံုးစြဲျခင္း၊ ေအာ့အန္ျခင္း၊ ဝမ္းေလွ်ာဝမ္းပ်က္ျခင္း
စတာေတြပဲ ျဖစ္ၾကတယ္။
ကိုယ္အပူခ်ိန္ ႐ုတ္တရက္ တက္လာတာကို ၄၀ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (၁၀၄ F) အထိ
ျမင့္တက္လာတာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ ကေယာင္ကတမ္း ေျပာတဲ့ ဦးေႏွာက္နဲ႔ အာ႐ံုေၾကာဆိုင္
ရာ (CNS) ခြ်တ္ယြင္းမႈ အနည္းငယ္ပါ ေတြ႕ရတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ပ်ိဳ႕ အန္ျခင္း၊
ေခါင္းကိုက္၊ ေခါင္းခဲျခင္း၊ ေခါင္းအံုေခါင္းမူးျခင္း၊ ၾကက္သီးေမႊး
ညင္းထျခင္း၊ အားအင္ခ်ည့္နဲ႔ျခင္းနဲ႔ သတိေမ့လဲက်ျခင္းအထိ ျဖစ္လာႏိုင္ တယ္။
အပူဒဏ္ေၾကာင့္ လဲက်မႈကို ပိုျဖစ္ေစတာေတြကေတာ့ ေရေသာက္ နည္းျခင္း၊
အရက္ေသစာနဲ႔ မူးယစ္ ေဆးသံုးစြဲျခင္း၊ ေအာ့အန္ျခင္း၊ ဝမ္းေလွ်ာဝမ္းပ်က္ျခင္း
စတာေတြပဲ ျဖစ္ၾကတယ္။
ေနပူထဲက ျပန္လာအၿပီး အထက္ပါ လကၡဏာေတြ ခံစားစ ျပဳလာတာနဲ႔ အရိပ္မွာ
နားေနကာ ပန္ကာေလ သို႔မဟုတ္ ယပ္ေတာင္ ခတ္ ေလသလပ္ခံျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ကို
ေအးျမသြားေအာင္ အရိပ္ထဲ ေခတၲ ၁၅ မိနစ္ နာရီဝက္နားၿပီးမွ ေရပတ္ တိုက္ျခင္း၊
ေလေအးေပးစက္ အခန္း ေကာင္းတဲ့ ခ်ည္ထည္တစ္ထပ္တည္း ဝတ္ဆင္ျခင္း၊ ေရခဲဝတ္
သို႔မဟုတ္ ေရေအး ဝတ္ေတြကို ခ်ိဳင္းၾကား၊ ေပါင္ၿခံၾကား၊ လည္ပင္းၾကားေတြမွာ
ထားၿပီး အပူက်ေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း စတာေတြ ျပဳလုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ လူနာက
သတိေမ့ေနလွ်င္ ကိုယ္ တြင္းအရည္ဆံုး႐ံႈးတာ အျမန္ျပန္ ျဖည့္ဖို႔နဲ႔
အျခားလိုအပ္တာေတြ ကုသေပးႏိုင္ဖို႔ ေဆး႐ံုေဆးခန္း အျမန္
ဆံုးသြားေရာက္ျပသသင့္ပါတယ္။
နားေနကာ ပန္ကာေလ သို႔မဟုတ္ ယပ္ေတာင္ ခတ္ ေလသလပ္ခံျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ကို
ေအးျမသြားေအာင္ အရိပ္ထဲ ေခတၲ ၁၅ မိနစ္ နာရီဝက္နားၿပီးမွ ေရပတ္ တိုက္ျခင္း၊
ေလေအးေပးစက္ အခန္း ေကာင္းတဲ့ ခ်ည္ထည္တစ္ထပ္တည္း ဝတ္ဆင္ျခင္း၊ ေရခဲဝတ္
သို႔မဟုတ္ ေရေအး ဝတ္ေတြကို ခ်ိဳင္းၾကား၊ ေပါင္ၿခံၾကား၊ လည္ပင္းၾကားေတြမွာ
ထားၿပီး အပူက်ေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း စတာေတြ ျပဳလုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ လူနာက
သတိေမ့ေနလွ်င္ ကိုယ္ တြင္းအရည္ဆံုး႐ံႈးတာ အျမန္ျပန္ ျဖည့္ဖို႔နဲ႔
အျခားလိုအပ္တာေတြ ကုသေပးႏိုင္ဖို႔ ေဆး႐ံုေဆးခန္း အျမန္
ဆံုးသြားေရာက္ျပသသင့္ပါတယ္။
ဒီလိုအေနအထားမွာ အခ်ိန္မီ မကုသရင္ အသက္အၱရာယ္ေပးႏိုင္ တဲ့
အပူရွပ္ေရွာ့ခ္ရျခင္း အေျခအေန သို႔ ဆိုးရြားသြားႏိုင္တယ္။ သို႔မဟုတ္
ဖ်ားေနတဲ့ ကေလး လူႀကီး ေတြကို အဝတ္ထူထူ အထပ္ထပ္ ဝတ္ဆင္ ေစာင္ထူထူၿခံဳ၊
ေလစိမ္း မထိေအာင္ ျပတင္းေပါက္ေတြ ပိတ္ ဆို႔ၿပီး ေခြ်းထုတ္တဲ့ အေလ့အထ
ဟာမွားယြင္းေၾကာင္း ေဖာ္ျပလိုပါ တယ္။ ေခြ်းထြက္မွ အဖ်ားက်မယ္ ထင္ေနၾကတာဟာ
ေရာဂါကို ပိုဆိုး ေစပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ပံုမွန္အပူခ်ိန္ ၉၈.၆ ံ
ဖာရင္ဟိုက္မွာသာ ကိုယ္အဂၤါ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ေတြ ဟာ
ပံုမွန္အတိုင္း လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီထက္ ပိုပူေလေလ
ပံုမွန္လုပ္ငန္းေတြ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ ေတာ့ဘဲ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြ ေက်ာက္ကပ္၊
ႏွလံုး၊ အဆုတ္၊ အသည္းေတြ ထိခိုက္ပ်က္စီးကာ အသက္ေသဆံုးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ
ေၾကာင့္ အဲဒီအျပဳအမူေတြ စြန္႔လႊတ္ဖို႔ လိုပါၿပီ။ ဒါ့အျပင္ ငယ္ငယ္က ရြတ္
ခဲ့တဲ့ သံေပါက္ကို ျပင္ဆင္ၿပီး "ကိုယ္ပူ ရင္ေရခ်ိဳးႏွင္းေတာတိုး
ခ်မ္းရင္ေစာင္ ၿခံဳမီးကိုလံႈ"လို႔ ရြတ္ဆို လိုက္နာသင့္ ပါတယ္။
အပူရွပ္ေရွာ့ခ္ရျခင္း အေျခအေန သို႔ ဆိုးရြားသြားႏိုင္တယ္။ သို႔မဟုတ္
ဖ်ားေနတဲ့ ကေလး လူႀကီး ေတြကို အဝတ္ထူထူ အထပ္ထပ္ ဝတ္ဆင္ ေစာင္ထူထူၿခံဳ၊
ေလစိမ္း မထိေအာင္ ျပတင္းေပါက္ေတြ ပိတ္ ဆို႔ၿပီး ေခြ်းထုတ္တဲ့ အေလ့အထ
ဟာမွားယြင္းေၾကာင္း ေဖာ္ျပလိုပါ တယ္။ ေခြ်းထြက္မွ အဖ်ားက်မယ္ ထင္ေနၾကတာဟာ
ေရာဂါကို ပိုဆိုး ေစပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ပံုမွန္အပူခ်ိန္ ၉၈.၆ ံ
ဖာရင္ဟိုက္မွာသာ ကိုယ္အဂၤါ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ေတြ ဟာ
ပံုမွန္အတိုင္း လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီထက္ ပိုပူေလေလ
ပံုမွန္လုပ္ငန္းေတြ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ ေတာ့ဘဲ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြ ေက်ာက္ကပ္၊
ႏွလံုး၊ အဆုတ္၊ အသည္းေတြ ထိခိုက္ပ်က္စီးကာ အသက္ေသဆံုးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ
ေၾကာင့္ အဲဒီအျပဳအမူေတြ စြန္႔လႊတ္ဖို႔ လိုပါၿပီ။ ဒါ့အျပင္ ငယ္ငယ္က ရြတ္
ခဲ့တဲ့ သံေပါက္ကို ျပင္ဆင္ၿပီး "ကိုယ္ပူ ရင္ေရခ်ိဳးႏွင္းေတာတိုး
ခ်မ္းရင္ေစာင္ ၿခံဳမီးကိုလံႈ"လို႔ ရြတ္ဆို လိုက္နာသင့္ ပါတယ္။
အပႈရွပ္ ေရွာ့ခ္ရျခင္း ( Heat Stroke)
အပူဒဏ္ခံရေသာ ေဝဒနာထဲ မွာ အဆိုးဆံုးနဲ႔ အသက္ေသဆံုး
ႏိုင္ဆံုးေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္နဲ႔ အာ႐ံုေၾကာ အဖြဲ႕အပါအဝင္ ကိုယ္
အဂၤါအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ တစ္သွ်ဴးေတြ ပါ ပ်က္စီးယိုယြင္းလို႔
ရက္ပိုင္းနာရီပိုင္း အတြင္း အသက္ေသဆံုးႏိုင္လို႔ မေပါ့ ဆသင့္ပါဘူး။ အေရးေပၚ
မကုသရင္ ေသဆံုးႏႈန္းက ၅၀ ရာႏႈန္းေတာင္ ရွိတယ္။ ေနပူထဲကို သာမန္ဆိုရင္
မိဘခိုင္းရင္ေတာင္ျငင္းဆန္ၾကမွာေပမယ့္ အေပ်ာ္အပါးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သႀကၤန္
သတိထားဆင္ျခင္စရာပါ။ ေခြ်းသီးေခြ်းေပါက္ တၿဖိဳင္ၿဖိဳင္က်လာ ျခင္း၊
ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးတာ မ်ားသြားလို႔ ကိုယ္တြင္းရည္ ခန္းေျခာက္လာၿပီး
ပါးစပ္နဲ႔အာေခါင္ ေျခာက္လာျခင္း၊ ေခြ်းနဲ႔အတူ ဓာတ္ဆားေတြပါ ဆံုး႐ံႈး ရလို႔
မလႈပ္ခ်င္မကိုင္ခ်င္ ခ်ည့္နဲ႔လာ ျခင္း၊ ဒီအေျခအေနမွာ အနားမယူ ေဆးလည္း
မကုရင္ေခြ်းေျခာက္လာၿပီး အေရျပားက တင္းက်ပ္ေျခာက္ေသြ႕ လာကာ ကိုယ္အပူခ်ိန္
တအားျမင့္ တက္လာတာေတြ႕ရၿပီး ၁၀၄ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟိုက္ထက္ အမ်ားႀကီး
ေက်ာ္လြန္လာတယ္။
ႏိုင္ဆံုးေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္နဲ႔ အာ႐ံုေၾကာ အဖြဲ႕အပါအဝင္ ကိုယ္
အဂၤါအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ တစ္သွ်ဴးေတြ ပါ ပ်က္စီးယိုယြင္းလို႔
ရက္ပိုင္းနာရီပိုင္း အတြင္း အသက္ေသဆံုးႏိုင္လို႔ မေပါ့ ဆသင့္ပါဘူး။ အေရးေပၚ
မကုသရင္ ေသဆံုးႏႈန္းက ၅၀ ရာႏႈန္းေတာင္ ရွိတယ္။ ေနပူထဲကို သာမန္ဆိုရင္
မိဘခိုင္းရင္ေတာင္ျငင္းဆန္ၾကမွာေပမယ့္ အေပ်ာ္အပါးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သႀကၤန္
သတိထားဆင္ျခင္စရာပါ။ ေခြ်းသီးေခြ်းေပါက္ တၿဖိဳင္ၿဖိဳင္က်လာ ျခင္း၊
ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးတာ မ်ားသြားလို႔ ကိုယ္တြင္းရည္ ခန္းေျခာက္လာၿပီး
ပါးစပ္နဲ႔အာေခါင္ ေျခာက္လာျခင္း၊ ေခြ်းနဲ႔အတူ ဓာတ္ဆားေတြပါ ဆံုး႐ံႈး ရလို႔
မလႈပ္ခ်င္မကိုင္ခ်င္ ခ်ည့္နဲ႔လာ ျခင္း၊ ဒီအေျခအေနမွာ အနားမယူ ေဆးလည္း
မကုရင္ေခြ်းေျခာက္လာၿပီး အေရျပားက တင္းက်ပ္ေျခာက္ေသြ႕ လာကာ ကိုယ္အပူခ်ိန္
တအားျမင့္ တက္လာတာေတြ႕ရၿပီး ၁၀၄ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟိုက္ထက္ အမ်ားႀကီး
ေက်ာ္လြန္လာတယ္။
အသက္ႀကီးတဲ့သူေတြ နဲ႔နာတာရွည္ေနမေကာင္းေနတဲ့သူ ေတြမွာေတာ့
အေရးေပၚအပူရွပ္ လကၡဏာေတြကလူငယ္ေတြေလာက္ မျမန္ဆန္ဘဲ ေဝဒနာေပၚတာ ေႏွး
ေကြးပါတယ္။ မကုသဘဲထားရင္ အပူရွပ္တာေၾကာင့္ အသက္အရြယ္ မေရြးဘဲ အသည္း၊
ႏွလံုး၊ ေက်ာက္ ကပ္၊ ဦးေႏွာက္နဲ႔ ျြကက္သားေတြပါ ပ်က္စီးၿပီး ေသဆံုးရတယ္။
အဲဒါ ေၾကာင့္မို႔ ေနပူမိလို႔ ေခြ်းတစိုစိုနဲ႔ ေမာပန္းေနတာနဲ႔စာရင္
ေခြ်းေျခာက္ ၿပီး မီးဖိုႀကီးလို ပူျပင္းတဲ့ အပူခ်ိန္နဲ႔ ေဟာဟဲလိုက္
ေမာပန္းေနတဲ့လူနာက ပိုၿပီး အသက္ေဘးနီးပါတယ္။ ခံစား ရတာေတြကလည္း
ပိုၿပီးျပင္းထန္ ပါတယ္။ ကေယာင္ကတမ္းေျပာတာ၊ တက္ခ်က္တာ (Fits) ၊ ေသြးေပါင္က်
ေရွာ့ခ္ရတာ၊ သတိလစ္သြားတာ၊ အသက္႐ွဴက်ပ္ေမာပန္းတာ၊ ဆီး မထြက္ေတာ့တာ စတာေတြ
ျဖစ္ေပၚ လာပါတယ္။ အေရးေပၚ ေဆး႐ံုတက္ ၿပီးကုသမႈ ခ်က္ခ်င္းယူသင့္ပါတယ္။
အပူရွပ္တာရဲ႕ ျပင္းထန္တဲ့ ပမာ ဏ၊ ကုသမႈေစာစီးစြာ ရမရနဲ႔ လူနာရဲ႕ အသက္အရြယ္
အရက္ေသစာနဲ႔ ေဆးဝါးေသာက္သံုးထားမႈ ရွိမရွိ၊ ေရာဂါအခံ တြဲဖက္ရွိမရွိ
စတဲ့အခ်က္ ေပၚ မူတည္ၿပီး အသက္အၱရာယ္ ကြာျခားသြားႏိုင္တယ္။
အေရးေပၚအပူရွပ္ လကၡဏာေတြကလူငယ္ေတြေလာက္ မျမန္ဆန္ဘဲ ေဝဒနာေပၚတာ ေႏွး
ေကြးပါတယ္။ မကုသဘဲထားရင္ အပူရွပ္တာေၾကာင့္ အသက္အရြယ္ မေရြးဘဲ အသည္း၊
ႏွလံုး၊ ေက်ာက္ ကပ္၊ ဦးေႏွာက္နဲ႔ ျြကက္သားေတြပါ ပ်က္စီးၿပီး ေသဆံုးရတယ္။
အဲဒါ ေၾကာင့္မို႔ ေနပူမိလို႔ ေခြ်းတစိုစိုနဲ႔ ေမာပန္းေနတာနဲ႔စာရင္
ေခြ်းေျခာက္ ၿပီး မီးဖိုႀကီးလို ပူျပင္းတဲ့ အပူခ်ိန္နဲ႔ ေဟာဟဲလိုက္
ေမာပန္းေနတဲ့လူနာက ပိုၿပီး အသက္ေဘးနီးပါတယ္။ ခံစား ရတာေတြကလည္း
ပိုၿပီးျပင္းထန္ ပါတယ္။ ကေယာင္ကတမ္းေျပာတာ၊ တက္ခ်က္တာ (Fits) ၊ ေသြးေပါင္က်
ေရွာ့ခ္ရတာ၊ သတိလစ္သြားတာ၊ အသက္႐ွဴက်ပ္ေမာပန္းတာ၊ ဆီး မထြက္ေတာ့တာ စတာေတြ
ျဖစ္ေပၚ လာပါတယ္။ အေရးေပၚ ေဆး႐ံုတက္ ၿပီးကုသမႈ ခ်က္ခ်င္းယူသင့္ပါတယ္။
အပူရွပ္တာရဲ႕ ျပင္းထန္တဲ့ ပမာ ဏ၊ ကုသမႈေစာစီးစြာ ရမရနဲ႔ လူနာရဲ႕ အသက္အရြယ္
အရက္ေသစာနဲ႔ ေဆးဝါးေသာက္သံုးထားမႈ ရွိမရွိ၊ ေရာဂါအခံ တြဲဖက္ရွိမရွိ
စတဲ့အခ်က္ ေပၚ မူတည္ၿပီး အသက္အၱရာယ္ ကြာျခားသြားႏိုင္တယ္။
အပူဒဏ္မခံစားရေအာင္ ကာကြယ္ျခင္း
ေႏြေပါက္လာရင္ သတင္းစာနဲ႔ တီဗီအစီအစဥ္ေတြကေန အပူဒဏ္ ကာကြယ္ေရး
ေလ်ာ့နည္းေရးအတြက္ ေအာက္ပါအတိုင္း ႏိႈးေဆာ္ထားၾက တယ္။ နံနက္ ၁၀ နာရီမွ ညေန
၅နာရီ အတြင္း လြင္တီးေခါင္ျမစ္ကမ္းနား ေရတြင္းေရကန္တို႔မွာ ေရခ်ိဳးျခင္းမွ
ေရွာင္က်ဥ္၍ အရိပ္ရ ေအးျမေသာ ေနရာမွာ ေနထိုင္ရန္နဲ႔ ေနပူထဲက ျပန္လာၿပီး
အရိပ္ထဲမွာ နာရီဝက္ တစ္နာရီ အနားယူၿပီးမွ ေရခ်ိဳးပါ။ အပူထဲက ျပန္လာလာခ်င္း
ေရခ်ိဳးရင္ အပူအေအးေျပာင္းလဲမႈ လ်င္ျမန္ လြန္းလို႔ လူ႕က်န္းမာေရးကို
ထိခိုက္ ဆိုးရြားေစပါတယ္။
ေလ်ာ့နည္းေရးအတြက္ ေအာက္ပါအတိုင္း ႏိႈးေဆာ္ထားၾက တယ္။ နံနက္ ၁၀ နာရီမွ ညေန
၅နာရီ အတြင္း လြင္တီးေခါင္ျမစ္ကမ္းနား ေရတြင္းေရကန္တို႔မွာ ေရခ်ိဳးျခင္းမွ
ေရွာင္က်ဥ္၍ အရိပ္ရ ေအးျမေသာ ေနရာမွာ ေနထိုင္ရန္နဲ႔ ေနပူထဲက ျပန္လာၿပီး
အရိပ္ထဲမွာ နာရီဝက္ တစ္နာရီ အနားယူၿပီးမွ ေရခ်ိဳးပါ။ အပူထဲက ျပန္လာလာခ်င္း
ေရခ်ိဳးရင္ အပူအေအးေျပာင္းလဲမႈ လ်င္ျမန္ လြန္းလို႔ လူ႕က်န္းမာေရးကို
ထိခိုက္ ဆိုးရြားေစပါတယ္။
ေနပူထဲမွာ ၾကာ ရွည္စြာ အားကစားလုပ္ျခင္း၊ ေဂါက္ ႐ိုက္ျခင္း၊ ျပင္းထန္တဲ့
အားကစား လုပ္ျခင္းတို႔ကိုေရွာင္က်ဥ္ပါ။ေန႔ခင္း ဘက္ ေနပူထဲထြက္တိုင္း
အရိပ္ရႏိုင္တဲ့ အနားဝိုင္းက်ယ္ ဦးထုပ္၊ ခေမာက္ ထီးေဆာင္းပါ။ အလင္းေရာင္ကို
ျပန္ေစတဲ့ ခႏၶာကိုယ္က မစုပ္ယူေစတဲ့ ခ်ည္ထည္အျဖဴေရာင္ သို႔မဟုတ္
အေရာင္ေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ ပြပြေခ်ာင္ေခ်ာင္ လက္ရွည္၊ လံုခ်ည္၊ ေဘာင္းဘီရွည္
ဝတ္ဆင္ပါ။ ေခြ်းထြက္လြန္ပါက ဓာတ္ဆားရည္၊ သန္႔ရွင္းတဲ့အုန္းစိမ္း ရည္နဲ႔
ဆားေဖ်ာ္ရည္ေသာက္ပါ။ ကိုယ္ပူပါက ေရေအးပတ္ႏိုင္ေအာင္ တိုက္ပါ။ ဆီးခ်ိဳ၊
ေသြးတိုး၊ ႏွလံုးေရာဂါ အခံရွိသူေတြ၊ အသက္ႀကီးသူ ဘိုးဘြား ေတြနဲ႔
ကေလးငယ္ေတြဟာ ေန႔ခင္း ေန႔လယ္ အျပင္မထြက္ဘဲ ေအးျမ၍ အရိပ္ရေသာ ေနရာမွာ
ေနထိုင္ပါ။ မိတ္ဖု၊ ယားဖု၊ အပူဖုေပါက္ပါက ေရေအးဖတ္ တိုက္ၿပီး သနားခါးလိမ္း
ေပးပါ။
အားကစား လုပ္ျခင္းတို႔ကိုေရွာင္က်ဥ္ပါ။ေန႔ခင္း ဘက္ ေနပူထဲထြက္တိုင္း
အရိပ္ရႏိုင္တဲ့ အနားဝိုင္းက်ယ္ ဦးထုပ္၊ ခေမာက္ ထီးေဆာင္းပါ။ အလင္းေရာင္ကို
ျပန္ေစတဲ့ ခႏၶာကိုယ္က မစုပ္ယူေစတဲ့ ခ်ည္ထည္အျဖဴေရာင္ သို႔မဟုတ္
အေရာင္ေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ ပြပြေခ်ာင္ေခ်ာင္ လက္ရွည္၊ လံုခ်ည္၊ ေဘာင္းဘီရွည္
ဝတ္ဆင္ပါ။ ေခြ်းထြက္လြန္ပါက ဓာတ္ဆားရည္၊ သန္႔ရွင္းတဲ့အုန္းစိမ္း ရည္နဲ႔
ဆားေဖ်ာ္ရည္ေသာက္ပါ။ ကိုယ္ပူပါက ေရေအးပတ္ႏိုင္ေအာင္ တိုက္ပါ။ ဆီးခ်ိဳ၊
ေသြးတိုး၊ ႏွလံုးေရာဂါ အခံရွိသူေတြ၊ အသက္ႀကီးသူ ဘိုးဘြား ေတြနဲ႔
ကေလးငယ္ေတြဟာ ေန႔ခင္း ေန႔လယ္ အျပင္မထြက္ဘဲ ေအးျမ၍ အရိပ္ရေသာ ေနရာမွာ
ေနထိုင္ပါ။ မိတ္ဖု၊ ယားဖု၊ အပူဖုေပါက္ပါက ေရေအးဖတ္ တိုက္ၿပီး သနားခါးလိမ္း
ေပးပါ။
အထက္ပါ ႏိႈးေဆာ္ခ်က္ေတြ အတိုင္း လိုက္နာရင္ အပူဒဏ္ခံရ သက္သာႏိုင္ပါတယ္။
အပူဒဏ္ခံရတာ ရဲ႕ အဓိက အခ်က္က ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈး တာကစပါတယ္။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္
ေပးရင္ ေရငတ္ေတာ့ ေျပေစေပမယ့္ ေခြ်းထြက္မ်ားလို႔ ဆားဓာတ္ဆံုး႐ံႈးတာ ကိုေတာ့
မသက္သာေစဘဲ ေသြးထဲ မွာ ဆိုဒီယမ္ယုတ္ေလ်ာ့မႈ (Hyperdilutional
Hyponatremia) ကို ပိုဆိုးေစတာမို႔ ဓာတ္ဆား ရည္ေသာက္ကို ေသာက္သင့္ပါတယ္။
ဓာတ္ဆားေဖ်ာ္ရည္ကို အခ်ိဳးက် အထုပ္ႀကီးတစ္ထုပ္ကို ေရ တစ္လီ တာ ပုလင္းနဲ႔
ေဖ်ာ္ရမွာ ျဖစ္ၿပီး အမႈန္႔နည္းနည္းခ်င္း ေရနည္းနည္းနဲ႔ ေဖ်ာ္တာက အာနိသင္
အျပည့္မရ ေစပါဘူး။ ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးရင္ ေရငတ္ တာနဲ႔ ျပတာက ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးတာ
မ်ားသေလာက္ မေဖာ္ျပႏိုင္ပါဘူး။
အပူဒဏ္ခံရတာ ရဲ႕ အဓိက အခ်က္က ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈး တာကစပါတယ္။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္
ေပးရင္ ေရငတ္ေတာ့ ေျပေစေပမယ့္ ေခြ်းထြက္မ်ားလို႔ ဆားဓာတ္ဆံုး႐ံႈးတာ ကိုေတာ့
မသက္သာေစဘဲ ေသြးထဲ မွာ ဆိုဒီယမ္ယုတ္ေလ်ာ့မႈ (Hyperdilutional
Hyponatremia) ကို ပိုဆိုးေစတာမို႔ ဓာတ္ဆား ရည္ေသာက္ကို ေသာက္သင့္ပါတယ္။
ဓာတ္ဆားေဖ်ာ္ရည္ကို အခ်ိဳးက် အထုပ္ႀကီးတစ္ထုပ္ကို ေရ တစ္လီ တာ ပုလင္းနဲ႔
ေဖ်ာ္ရမွာ ျဖစ္ၿပီး အမႈန္႔နည္းနည္းခ်င္း ေရနည္းနည္းနဲ႔ ေဖ်ာ္တာက အာနိသင္
အျပည့္မရ ေစပါဘူး။ ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးရင္ ေရငတ္ တာနဲ႔ ျပတာက ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးတာ
မ်ားသေလာက္ မေဖာ္ျပႏိုင္ပါဘူး။
အထူးသျဖင့္ ကေလးေတြနဲ႔ အသက္ အရြယ္ႀကီးသူေတြမွာ အရည္အမ်ား
ႀကီးဆံုး႐ံႈးတာေတာင္ ေရနည္းနည္းပဲ ငတ္တတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ေခြ်းထြက္တဲ့
ပမာဏမ်ားရင္ မ်ား သလို ေရမငတ္လည္း ဓာတ္ဆားရည္ ႀကိဳတင္ၿပီး
မ်ားမ်ားေသာက္ေပးရင္ အပူဒဏ္ခံရ သက္သာေစပါတယ္။ ေလ့က်င့္ခန္း မလုပ္ခင္ ေရဝ
ေအာင္ အသင့္အတင့္ေသာက္သံုးသင့္ ၿပီး အားကစားလုပ္ေနစဥ္ ၁၅ မိနစ္ တစ္ခါ
ေရတစ္ဖန္ခြက္ (၅ ေအာင္စ ကေန ၁၀ ေအာင္စ) အထိ ကိုယ္ အေလးခ်ိန္မ်ားရင္မ်ားသလို
ပို ေသာက္သင့္တယ္။ ေခြ်းထြက္ရင္ ႐ိုး႐ိုး ဓာတ္ဆားအျပင္ အားကစားသမား
ေသာက္တဲ့ ဓာတ္ဆားခ်ိဳ ေဖ်ာ္ရည္ လည္း ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။ အား
ကစားၿပိဳင္ပြဲေတြကို နံနက္ေစာေစာ သို႔မဟုတ္ ညေနပိုင္းေနက်ခ်ိန္ ေတြမွာသာ
က်င္းပသင့္ၿပီး မိနစ္ ၂၀-၃၀ တစ္ခါ ဘရိတ္ေပး နားသင့္ ပါတယ္။
ႀကီးဆံုး႐ံႈးတာေတာင္ ေရနည္းနည္းပဲ ငတ္တတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ေခြ်းထြက္တဲ့
ပမာဏမ်ားရင္ မ်ား သလို ေရမငတ္လည္း ဓာတ္ဆားရည္ ႀကိဳတင္ၿပီး
မ်ားမ်ားေသာက္ေပးရင္ အပူဒဏ္ခံရ သက္သာေစပါတယ္။ ေလ့က်င့္ခန္း မလုပ္ခင္ ေရဝ
ေအာင္ အသင့္အတင့္ေသာက္သံုးသင့္ ၿပီး အားကစားလုပ္ေနစဥ္ ၁၅ မိနစ္ တစ္ခါ
ေရတစ္ဖန္ခြက္ (၅ ေအာင္စ ကေန ၁၀ ေအာင္စ) အထိ ကိုယ္ အေလးခ်ိန္မ်ားရင္မ်ားသလို
ပို ေသာက္သင့္တယ္။ ေခြ်းထြက္ရင္ ႐ိုး႐ိုး ဓာတ္ဆားအျပင္ အားကစားသမား
ေသာက္တဲ့ ဓာတ္ဆားခ်ိဳ ေဖ်ာ္ရည္ လည္း ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။ အား
ကစားၿပိဳင္ပြဲေတြကို နံနက္ေစာေစာ သို႔မဟုတ္ ညေနပိုင္းေနက်ခ်ိန္ ေတြမွာသာ
က်င္းပသင့္ၿပီး မိနစ္ ၂၀-၃၀ တစ္ခါ ဘရိတ္ေပး နားသင့္ ပါတယ္။
ေလ့က်င့္ခန္းအျပင္းအထန္ လုပ္တဲ့ သူေတြဆိုရင္ အားကစား မလုပ္ခင္နဲ႔
လုပ္အၿပီး ကိုယ္အေလး ခ်ိန္ ေသခ်ာခ်ိန္ၿပီး ဝိတ္တစ္ေပါင္က် သြားတိုင္း
ေရရွစ္ေအာင္စ ျဖည့္ ေသာက္ေပးသင့္ပါတယ္။ အားကစား ၁ နာရီေလာက္ လုပ္ရင္
ဓာတ္ဆား ရည္နည္းနည္း ေရမ်ားမ်ားေသာက္ရင္ လံုေလာက္ေပမယ့္ တစ္နာရီေက်ာ္ရင္
ေတာ့ ဓာတ္ဆားရည္မ်ားမ်ားေရ အသင့္အတင့္ေသာက္ဖို႔ လိုလာပါ တယ္။
ေဆာ့တ္ဆားျပားေတြကိုေတာ့ အရမ္း ကာေရာ ေသာက္ဖို႔ မသင့္ပါ ဘူး။
ေသြးထဲဆားဓာတ္မ်ားလြန္း သြားရင္လည္း အၱရာယ္ႀကီးပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဖာ္ျပပါ
အခ်က္မ်ားအတိုင္း ေႏြအပူဒဏ္ကို ေရွာင္က်ဥ္ကာ အပူ ရွပ္ျခင္းေဘးရန္မွ
ကင္းေဝးၾကပါေစ ေၾကာင္း ဆႏၵျပဳရပါတယ္။
လုပ္အၿပီး ကိုယ္အေလး ခ်ိန္ ေသခ်ာခ်ိန္ၿပီး ဝိတ္တစ္ေပါင္က် သြားတိုင္း
ေရရွစ္ေအာင္စ ျဖည့္ ေသာက္ေပးသင့္ပါတယ္။ အားကစား ၁ နာရီေလာက္ လုပ္ရင္
ဓာတ္ဆား ရည္နည္းနည္း ေရမ်ားမ်ားေသာက္ရင္ လံုေလာက္ေပမယ့္ တစ္နာရီေက်ာ္ရင္
ေတာ့ ဓာတ္ဆားရည္မ်ားမ်ားေရ အသင့္အတင့္ေသာက္ဖို႔ လိုလာပါ တယ္။
ေဆာ့တ္ဆားျပားေတြကိုေတာ့ အရမ္း ကာေရာ ေသာက္ဖို႔ မသင့္ပါ ဘူး။
ေသြးထဲဆားဓာတ္မ်ားလြန္း သြားရင္လည္း အၱရာယ္ႀကီးပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဖာ္ျပပါ
အခ်က္မ်ားအတိုင္း ေႏြအပူဒဏ္ကို ေရွာင္က်ဥ္ကာ အပူ ရွပ္ျခင္းေဘးရန္မွ
ကင္းေဝးၾကပါေစ ေၾကာင္း ဆႏၵျပဳရပါတယ္။
ကမၻာ့ေလထုထဲသို႔ လူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစတဲ့ ခရမ္းလြန္
ေရာင္ျခည္ေတြက အရင္ႏွစ္ေတြထက္ ပိုမိုက်ေရာက္လာေနတယ္လို႔ မိုးေလဝသ ပညာရွင္
ေဒါက္တာ ထြန္းလြင္က ဆိုပါတယ္။ ခရမ္းလြန္ ေရာင္ျခည္မွာ A,B,C ဆိုၿပီး
သံုးမ်ိဳး ရွိတဲ့အနက္ ေရာင္ျခည္ A ေၾကာင့္ Allergy လို႔ေခၚတဲ့
အသားေနေလာင္လို႔ ဓာတ္မတည့္ျခင္း ခံစားရေစတယ္။ ေရာင္ျခည္ B ေၾကာင့္ Burn
အသား ေနေလာင္ဒဏ္ရာ ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ ေရာင္ျခည္ C ေၾကာင့္ အေရျပား ကင္ဆာျဖစ္ေပၚ
ခံစားရတယ္လို႔ သုေတသနေတြမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ေရာင္ျခည္ေတြက အရင္ႏွစ္ေတြထက္ ပိုမိုက်ေရာက္လာေနတယ္လို႔ မိုးေလဝသ ပညာရွင္
ေဒါက္တာ ထြန္းလြင္က ဆိုပါတယ္။ ခရမ္းလြန္ ေရာင္ျခည္မွာ A,B,C ဆိုၿပီး
သံုးမ်ိဳး ရွိတဲ့အနက္ ေရာင္ျခည္ A ေၾကာင့္ Allergy လို႔ေခၚတဲ့
အသားေနေလာင္လို႔ ဓာတ္မတည့္ျခင္း ခံစားရေစတယ္။ ေရာင္ျခည္ B ေၾကာင့္ Burn
အသား ေနေလာင္ဒဏ္ရာ ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ ေရာင္ျခည္ C ေၾကာင့္ အေရျပား ကင္ဆာျဖစ္ေပၚ
ခံစားရတယ္လို႔ သုေတသနေတြမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အပူဒဏ္ေၾကာင့္ အသက္ေသ ဆံုးမႈဟာ တတိယ အမ်ားဆံုး ဦးေရအျဖစ္ အေမရိကန္
အထက္တန္း ေက်ာင္းေတြနဲ႔ အားကစားသမားေတြ မွာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ အပူဒဏ္နည္းနည္းပဲ
ခံစားရရင္ လကၡဏာေတြ မျပင္းထန္ေပမယ့္ ဆိုးရြားစြာ အပူဒဏ္ခံစားရရင္
အသက္ေသဆံုးေစတဲ့ Heat Stroke အပူရွပ္ျခင္း၊ ေရွာ့ခ္ရျခင္း အထိ ခံစားရပါတယ္။
အဲဒီလို အပူဒဏ္ကို ကေလးေတြနဲ႔ အသက္ႀကီး တဲ့သူေတြက ပိုမိုခံစားရ လြယ္ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ကေလးေတြဟာ အေဆာ့ သန္တာနဲ႔ ေရငတ္လည္း ငတ္သေလာက္ ဆာသေလာက္
ေရမေသာက္ျဖစ္ၾကေတာ့ ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးမႈဟာ ကေလးေတြမွာ လူႀကီးလူရြယ္ ေတြထက္
ပိုျဖစ္လြယ္ပါတယ္။ ကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ၾကတယ္။ ေရာဂါအမည္ေတြသာ
ကြဲျပားေပမယ့္ အပူဒဏ္ခံစားရတဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ ေရာေနၾကတာပါ။
အထက္တန္း ေက်ာင္းေတြနဲ႔ အားကစားသမားေတြ မွာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ အပူဒဏ္နည္းနည္းပဲ
ခံစားရရင္ လကၡဏာေတြ မျပင္းထန္ေပမယ့္ ဆိုးရြားစြာ အပူဒဏ္ခံစားရရင္
အသက္ေသဆံုးေစတဲ့ Heat Stroke အပူရွပ္ျခင္း၊ ေရွာ့ခ္ရျခင္း အထိ ခံစားရပါတယ္။
အဲဒီလို အပူဒဏ္ကို ကေလးေတြနဲ႔ အသက္ႀကီး တဲ့သူေတြက ပိုမိုခံစားရ လြယ္ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ကေလးေတြဟာ အေဆာ့ သန္တာနဲ႔ ေရငတ္လည္း ငတ္သေလာက္ ဆာသေလာက္
ေရမေသာက္ျဖစ္ၾကေတာ့ ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးမႈဟာ ကေလးေတြမွာ လူႀကီးလူရြယ္ ေတြထက္
ပိုျဖစ္လြယ္ပါတယ္။ ကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ၾကတယ္။ ေရာဂါအမည္ေတြသာ
ကြဲျပားေပမယ့္ အပူဒဏ္ခံစားရတဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ ေရာေနၾကတာပါ။
အပႈေၾကာင့္ ၾကြက္တက္ျခင္း (Heat Cramps)
ပူျပင္းတဲ့ ရာသီမွာ ဒီလကၡဏာကေတာ့ အမ်ားစု ခံစားရတာျဖစ္ၿပီး
ေရဓာတ္အနည္းငယ္ ဆံုး႐ံႈးမႈနဲ႔ အတူဆား (Na) ဓာတ္ ဆံုး႐ံႈးမႈလည္း ေတြ႕ရတယ္။
အဲဒါေတြရဲ႕ အက်ိဳး ဆက္က ေျခသလံုးျြကက္သားေတြ နာက်င္ၿပီး ၾကြက္တက္တာ ခံစား
လာရတာပါ။ ၾကြက္တက္ရင္ လႈပ္ရွား မႈေတြ ရပ္တန္႔ၿပီး ၾကြက္တက္တဲ့ ေျခေထာက္ကို
အနားယူေျဖေလွ်ာ့ေပး ထားသင့္တယ္။ ဥပမာ မတ္တတ္ရပ္ ေနရင္ ထိုင္ခ်ၿပီး
ေျခေခ်ာင္းေတြ ဒူးေတြကို ေကြးထားသင့္တယ္။ ဆန္႔တန္းထားေလ၊ ၾကြက္သားေတြ
တင္းထားေလ ၾကြက္တက္တာက နာက်င္မႈ ပိုဆိုးေလျဖစ္ပါတယ္။ ၾကြက္တက္တာက
ကုန္းေပၚတင္ဆို ဘာမွ မျဖစ္ေပမယ့္ ပင္ပန္းတႀကီး အားကစားလုပ္အၿပီး သို႔မဟုတ္
ေခြ်းေပါက္ေပါက္က်ေအာင္ အလုပ္ လုပ္အၿပီး ေရကူးရင္ေတာ့ ေရကူး ရင္း
ျြကက္တက္ရင္ ေရဆက္မကူး ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ေရနစ္တတ္ပါတယ္။ ၾကြက္တက္တာက ၾကြက္သားေတြ
အျပင္းအထန္ လႈပ္ရွားရၿပီး ပင္ပန္း ႏြမ္းနယ္ေနတဲ့အခါ ေရဓာတ္နဲ႔ ဆားဓာတ္
ဆံုး႐ံႈးမႈမ်ားေလ ၾကြက္တက္တာ ပိုဆိုးေလျဖစ္တယ္။ အဲဒီ လို ၾကြက္တက္တဲ့အခါ
ဖုထစ္နာက်င္ ေနတဲ့ ၾကြက္သားေနရာကို အသာ အယာဖ်စ္ညႇစ္ၿပီး ေျဖေလွ်ာ့ ေပးႏိုင္
သလို ဓာတ္ဆားရည္နဲ႔ အီလက္ ထ႐ိုလိုက္ ေဖ်ာ္ရည္ေတြ ေသာက္သံုး ေပးဖို႔
လိုတယ္။
ေရဓာတ္အနည္းငယ္ ဆံုး႐ံႈးမႈနဲ႔ အတူဆား (Na) ဓာတ္ ဆံုး႐ံႈးမႈလည္း ေတြ႕ရတယ္။
အဲဒါေတြရဲ႕ အက်ိဳး ဆက္က ေျခသလံုးျြကက္သားေတြ နာက်င္ၿပီး ၾကြက္တက္တာ ခံစား
လာရတာပါ။ ၾကြက္တက္ရင္ လႈပ္ရွား မႈေတြ ရပ္တန္႔ၿပီး ၾကြက္တက္တဲ့ ေျခေထာက္ကို
အနားယူေျဖေလွ်ာ့ေပး ထားသင့္တယ္။ ဥပမာ မတ္တတ္ရပ္ ေနရင္ ထိုင္ခ်ၿပီး
ေျခေခ်ာင္းေတြ ဒူးေတြကို ေကြးထားသင့္တယ္။ ဆန္႔တန္းထားေလ၊ ၾကြက္သားေတြ
တင္းထားေလ ၾကြက္တက္တာက နာက်င္မႈ ပိုဆိုးေလျဖစ္ပါတယ္။ ၾကြက္တက္တာက
ကုန္းေပၚတင္ဆို ဘာမွ မျဖစ္ေပမယ့္ ပင္ပန္းတႀကီး အားကစားလုပ္အၿပီး သို႔မဟုတ္
ေခြ်းေပါက္ေပါက္က်ေအာင္ အလုပ္ လုပ္အၿပီး ေရကူးရင္ေတာ့ ေရကူး ရင္း
ျြကက္တက္ရင္ ေရဆက္မကူး ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ေရနစ္တတ္ပါတယ္။ ၾကြက္တက္တာက ၾကြက္သားေတြ
အျပင္းအထန္ လႈပ္ရွားရၿပီး ပင္ပန္း ႏြမ္းနယ္ေနတဲ့အခါ ေရဓာတ္နဲ႔ ဆားဓာတ္
ဆံုး႐ံႈးမႈမ်ားေလ ၾကြက္တက္တာ ပိုဆိုးေလျဖစ္တယ္။ အဲဒီ လို ၾကြက္တက္တဲ့အခါ
ဖုထစ္နာက်င္ ေနတဲ့ ၾကြက္သားေနရာကို အသာ အယာဖ်စ္ညႇစ္ၿပီး ေျဖေလွ်ာ့ ေပးႏိုင္
သလို ဓာတ္ဆားရည္နဲ႔ အီလက္ ထ႐ိုလိုက္ ေဖ်ာ္ရည္ေတြ ေသာက္သံုး ေပးဖို႔
လိုတယ္။
အပႈေၾကာင့္ ေမ့လဲျခင္း (Syncope Due Heat)
အၾကာႀကီး ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ေနရင္၊ ေနပူထဲမွာ အၾကာႀကီး
လႈပ္ရွားသြားလာေနရင္ ေခြ်းေတြ မတရား ထြက္ကုန္လို႔ ေသြးထဲ ေရဓာတ္ ဆံုး႐ံႈးမႈ
သိသာစြာ ျဖစ္ေပၚကာ ေသြးေပါင္ ေတြ ထိုးက်သြားၿပီး သတိေမ့လဲသြား ႏိုင္ပါတယ္။
မ်က္စိေတြ ျပာေဝၿပီး ေခါင္းမူးခ်ာလပတ္လည္ရမ္းၿပီး သတိ ေမ့လဲက်ႏိုင္ပါတယ္။
ေခြ်းထြက္မ်ား လြန္းၿပီး ႏံုးခ်ည့္လာကတည္းက မတ္တတ္ရပ္ေနရင္ ခ်က္ခ်င္း
ထိုင္ခ် လိုက္ၿပီး ျဖစ္ႏိုင္ရင္ လွဲခ် အနားယူ လိုက္ရပါမယ္။ ခႏၶာကိုယ္ကို
ေအးျမ ေအာင္ ေရပတ္တိုက္ျခင္း၊ ေလေအး ေပးစက္ရွိတဲ့ အခန္းထဲ ဝင္ေနျခင္း၊
ဓာတ္ဆားရည္၊ ဆားေဖ်ာ္ရည္နဲ႔ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ မ်ားမ်ားေသာက္ သံုးျခင္း
ျပဳလုပ္လိုက္ရင္ အပူဒဏ္ ေၾကာင့္ သတိလစ္တဲ့အထိ မျပင္းထန္ ႏိုင္ပါဘူး။
လႈပ္ရွားသြားလာေနရင္ ေခြ်းေတြ မတရား ထြက္ကုန္လို႔ ေသြးထဲ ေရဓာတ္ ဆံုး႐ံႈးမႈ
သိသာစြာ ျဖစ္ေပၚကာ ေသြးေပါင္ ေတြ ထိုးက်သြားၿပီး သတိေမ့လဲသြား ႏိုင္ပါတယ္။
မ်က္စိေတြ ျပာေဝၿပီး ေခါင္းမူးခ်ာလပတ္လည္ရမ္းၿပီး သတိ ေမ့လဲက်ႏိုင္ပါတယ္။
ေခြ်းထြက္မ်ား လြန္းၿပီး ႏံုးခ်ည့္လာကတည္းက မတ္တတ္ရပ္ေနရင္ ခ်က္ခ်င္း
ထိုင္ခ် လိုက္ၿပီး ျဖစ္ႏိုင္ရင္ လွဲခ် အနားယူ လိုက္ရပါမယ္။ ခႏၶာကိုယ္ကို
ေအးျမ ေအာင္ ေရပတ္တိုက္ျခင္း၊ ေလေအး ေပးစက္ရွိတဲ့ အခန္းထဲ ဝင္ေနျခင္း၊
ဓာတ္ဆားရည္၊ ဆားေဖ်ာ္ရည္နဲ႔ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ မ်ားမ်ားေသာက္ သံုးျခင္း
ျပဳလုပ္လိုက္ရင္ အပူဒဏ္ ေၾကာင့္ သတိလစ္တဲ့အထိ မျပင္းထန္ ႏိုင္ပါဘူး။
အပႈေၾကာင့္ ေျခလက္ေရာင္ရမ္းျခင္း (Heat Oedema)
အေအးပိုင္းမွာေနတဲ့ လူေတြက ပူတဲ့အရပ္ေဒသကို ေျပာင္းေရႊ႕ ေရာက္လာကာစမွာ
အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ေျခေထာက္ေတြ လက္ေတြ ေလျဖန္း သလို ေရာင္ရမ္းလာတတ္တယ္။
အပူပိုင္းေဒသမွာ ေနက်င့္ရသြားတဲ့ အခါ၊ ေနသားက်သြားတဲ့အခါမွာေတာ့
အေရာင္က်သြားႏိုင္တယ္။ အပႈေၾကာင့္ ေျခလက္ထံုက်ဥ္ျခင္း
ေျခေခ်ာင္းလက္ေခ်ာင္းေတြ ထံုက်ဥ္ လာျခင္း၊ တုန္ယင္လာျခင္းေတြ ခံစား
လာရတတ္တယ္။ အဲဒီအခါ အပူဒဏ္ ေၾကာင့္ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ အသက္
႐ွဴျမန္ဆန္ျခင္းေတြနဲ႔ တြဲဖက္ေတြ႕ရွိရ တယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ေန႔ခင္းက
အပူဒဏ္ခံစားခဲ့ရၿပီး ညေန သို႔မဟုတ္ ညေရာက္မွ ေျခေခ်ာင္းလက္ေခ်ာင္း ေတြ
အေၾကာတင္သလို ပူးကပ္သြားျခင္း၊ ထံုက်ဥ္ကိုက္ခဲျခင္းေတြ ခံစား လာရတယ္။
အဲလိုေတြ ခံစားရရင္ ေရပတ္တိုက္ျခင္း၊ ေအးတဲ့ေနရာ ေရႊ႕ ထားျခင္း၊
ဓာတ္ဆားရည္တိုက္ျခင္း ျပဳလုပ္ေပးရတယ္။ မ်က္ႏွာေပၚ ပလတ္စတစ္အိတ္စြပ္
႐ွဴထုတ္ၿပီး သားေလကို ျပန္အ႐ွဴခိုင္းရင္ အသက္႐ွဴျမန္တာပါ သက္သာသြားႏိုင္
တယ္။ အထက္ပါ အပူဒဏ္ခံစားရတာ ေတြထက္ ပိုဆိုးတာကေတာ့ ေအာက္ ပါတို႔ျဖစ္ၾကတယ္။
အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ေျခေထာက္ေတြ လက္ေတြ ေလျဖန္း သလို ေရာင္ရမ္းလာတတ္တယ္။
အပူပိုင္းေဒသမွာ ေနက်င့္ရသြားတဲ့ အခါ၊ ေနသားက်သြားတဲ့အခါမွာေတာ့
အေရာင္က်သြားႏိုင္တယ္။ အပႈေၾကာင့္ ေျခလက္ထံုက်ဥ္ျခင္း
ေျခေခ်ာင္းလက္ေခ်ာင္းေတြ ထံုက်ဥ္ လာျခင္း၊ တုန္ယင္လာျခင္းေတြ ခံစား
လာရတတ္တယ္။ အဲဒီအခါ အပူဒဏ္ ေၾကာင့္ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ အသက္
႐ွဴျမန္ဆန္ျခင္းေတြနဲ႔ တြဲဖက္ေတြ႕ရွိရ တယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ေန႔ခင္းက
အပူဒဏ္ခံစားခဲ့ရၿပီး ညေန သို႔မဟုတ္ ညေရာက္မွ ေျခေခ်ာင္းလက္ေခ်ာင္း ေတြ
အေၾကာတင္သလို ပူးကပ္သြားျခင္း၊ ထံုက်ဥ္ကိုက္ခဲျခင္းေတြ ခံစား လာရတယ္။
အဲလိုေတြ ခံစားရရင္ ေရပတ္တိုက္ျခင္း၊ ေအးတဲ့ေနရာ ေရႊ႕ ထားျခင္း၊
ဓာတ္ဆားရည္တိုက္ျခင္း ျပဳလုပ္ေပးရတယ္။ မ်က္ႏွာေပၚ ပလတ္စတစ္အိတ္စြပ္
႐ွဴထုတ္ၿပီး သားေလကို ျပန္အ႐ွဴခိုင္းရင္ အသက္႐ွဴျမန္တာပါ သက္သာသြားႏိုင္
တယ္။ အထက္ပါ အပူဒဏ္ခံစားရတာ ေတြထက္ ပိုဆိုးတာကေတာ့ ေအာက္ ပါတို႔ျဖစ္ၾကတယ္။
အပႈေၾကာင့္ အားအင္ကုန္ခမ္း ခ်ဥ္နဲ႔ျခင္း (Heart Exhaustion)
အပူဒဏ္ခံစားလာရတာ ျပင္း ထန္လာရင္ ျပင္ပအပူခ်ိန္ ျမင့္သ ေလာက္
ကိုယ္အပူခ်ိန္ ႐ုတ္တရက္ တက္လာတာကို ၄၀ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (၁၀၄ F) အထိ
ျမင့္တက္လာတာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ ကေယာင္ကတမ္း ေျပာတဲ့ ဦးေႏွာက္နဲ႔ အာ႐ံုေၾကာဆိုင္
ရာ (CNS) ခြ်တ္ယြင္းမႈ အနည္းငယ္ပါ ေတြ႕ရတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ပ်ိဳ႕ အန္ျခင္း၊
ေခါင္းကိုက္၊ ေခါင္းခဲျခင္း၊ ေခါင္းအံုေခါင္းမူးျခင္း၊ ၾကက္သီးေမႊး
ညင္းထျခင္း၊ အားအင္ခ်ည့္နဲ႔ျခင္းနဲ႔ သတိေမ့လဲက်ျခင္းအထိ ျဖစ္လာႏိုင္ တယ္။
အပူဒဏ္ေၾကာင့္ လဲက်မႈကို ပိုျဖစ္ေစတာေတြကေတာ့ ေရေသာက္ နည္းျခင္း၊
အရက္ေသစာနဲ႔ မူးယစ္ ေဆးသံုးစြဲျခင္း၊ ေအာ့အန္ျခင္း၊ ဝမ္းေလွ်ာဝမ္းပ်က္ျခင္း
စတာေတြပဲ ျဖစ္ၾကတယ္။
ကိုယ္အပူခ်ိန္ ႐ုတ္တရက္ တက္လာတာကို ၄၀ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (၁၀၄ F) အထိ
ျမင့္တက္လာတာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ ကေယာင္ကတမ္း ေျပာတဲ့ ဦးေႏွာက္နဲ႔ အာ႐ံုေၾကာဆိုင္
ရာ (CNS) ခြ်တ္ယြင္းမႈ အနည္းငယ္ပါ ေတြ႕ရတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ပ်ိဳ႕ အန္ျခင္း၊
ေခါင္းကိုက္၊ ေခါင္းခဲျခင္း၊ ေခါင္းအံုေခါင္းမူးျခင္း၊ ၾကက္သီးေမႊး
ညင္းထျခင္း၊ အားအင္ခ်ည့္နဲ႔ျခင္းနဲ႔ သတိေမ့လဲက်ျခင္းအထိ ျဖစ္လာႏိုင္ တယ္။
အပူဒဏ္ေၾကာင့္ လဲက်မႈကို ပိုျဖစ္ေစတာေတြကေတာ့ ေရေသာက္ နည္းျခင္း၊
အရက္ေသစာနဲ႔ မူးယစ္ ေဆးသံုးစြဲျခင္း၊ ေအာ့အန္ျခင္း၊ ဝမ္းေလွ်ာဝမ္းပ်က္ျခင္း
စတာေတြပဲ ျဖစ္ၾကတယ္။
ေနပူထဲက ျပန္လာအၿပီး အထက္ပါ လကၡဏာေတြ ခံစားစ ျပဳလာတာနဲ႔ အရိပ္မွာ
နားေနကာ ပန္ကာေလ သို႔မဟုတ္ ယပ္ေတာင္ ခတ္ ေလသလပ္ခံျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ကို
ေအးျမသြားေအာင္ အရိပ္ထဲ ေခတၲ ၁၅ မိနစ္ နာရီဝက္နားၿပီးမွ ေရပတ္ တိုက္ျခင္း၊
ေလေအးေပးစက္ အခန္း ေကာင္းတဲ့ ခ်ည္ထည္တစ္ထပ္တည္း ဝတ္ဆင္ျခင္း၊ ေရခဲဝတ္
သို႔မဟုတ္ ေရေအး ဝတ္ေတြကို ခ်ိဳင္းၾကား၊ ေပါင္ၿခံၾကား၊ လည္ပင္းၾကားေတြမွာ
ထားၿပီး အပူက်ေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း စတာေတြ ျပဳလုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ လူနာက
သတိေမ့ေနလွ်င္ ကိုယ္ တြင္းအရည္ဆံုး႐ံႈးတာ အျမန္ျပန္ ျဖည့္ဖို႔နဲ႔
အျခားလိုအပ္တာေတြ ကုသေပးႏိုင္ဖို႔ ေဆး႐ံုေဆးခန္း အျမန္
ဆံုးသြားေရာက္ျပသသင့္ပါတယ္။
နားေနကာ ပန္ကာေလ သို႔မဟုတ္ ယပ္ေတာင္ ခတ္ ေလသလပ္ခံျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ကို
ေအးျမသြားေအာင္ အရိပ္ထဲ ေခတၲ ၁၅ မိနစ္ နာရီဝက္နားၿပီးမွ ေရပတ္ တိုက္ျခင္း၊
ေလေအးေပးစက္ အခန္း ေကာင္းတဲ့ ခ်ည္ထည္တစ္ထပ္တည္း ဝတ္ဆင္ျခင္း၊ ေရခဲဝတ္
သို႔မဟုတ္ ေရေအး ဝတ္ေတြကို ခ်ိဳင္းၾကား၊ ေပါင္ၿခံၾကား၊ လည္ပင္းၾကားေတြမွာ
ထားၿပီး အပူက်ေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း စတာေတြ ျပဳလုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ လူနာက
သတိေမ့ေနလွ်င္ ကိုယ္ တြင္းအရည္ဆံုး႐ံႈးတာ အျမန္ျပန္ ျဖည့္ဖို႔နဲ႔
အျခားလိုအပ္တာေတြ ကုသေပးႏိုင္ဖို႔ ေဆး႐ံုေဆးခန္း အျမန္
ဆံုးသြားေရာက္ျပသသင့္ပါတယ္။
ဒီလိုအေနအထားမွာ အခ်ိန္မီ မကုသရင္ အသက္အၱရာယ္ေပးႏိုင္ တဲ့
အပူရွပ္ေရွာ့ခ္ရျခင္း အေျခအေန သို႔ ဆိုးရြားသြားႏိုင္တယ္။ သို႔မဟုတ္
ဖ်ားေနတဲ့ ကေလး လူႀကီး ေတြကို အဝတ္ထူထူ အထပ္ထပ္ ဝတ္ဆင္ ေစာင္ထူထူၿခံဳ၊
ေလစိမ္း မထိေအာင္ ျပတင္းေပါက္ေတြ ပိတ္ ဆို႔ၿပီး ေခြ်းထုတ္တဲ့ အေလ့အထ
ဟာမွားယြင္းေၾကာင္း ေဖာ္ျပလိုပါ တယ္။ ေခြ်းထြက္မွ အဖ်ားက်မယ္ ထင္ေနၾကတာဟာ
ေရာဂါကို ပိုဆိုး ေစပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ပံုမွန္အပူခ်ိန္ ၉၈.၆ ံ
ဖာရင္ဟိုက္မွာသာ ကိုယ္အဂၤါ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ေတြ ဟာ
ပံုမွန္အတိုင္း လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီထက္ ပိုပူေလေလ
ပံုမွန္လုပ္ငန္းေတြ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ ေတာ့ဘဲ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြ ေက်ာက္ကပ္၊
ႏွလံုး၊ အဆုတ္၊ အသည္းေတြ ထိခိုက္ပ်က္စီးကာ အသက္ေသဆံုးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ
ေၾကာင့္ အဲဒီအျပဳအမူေတြ စြန္႔လႊတ္ဖို႔ လိုပါၿပီ။ ဒါ့အျပင္ ငယ္ငယ္က ရြတ္
ခဲ့တဲ့ သံေပါက္ကို ျပင္ဆင္ၿပီး "ကိုယ္ပူ ရင္ေရခ်ိဳးႏွင္းေတာတိုး
ခ်မ္းရင္ေစာင္ ၿခံဳမီးကိုလံႈ"လို႔ ရြတ္ဆို လိုက္နာသင့္ ပါတယ္။
အပူရွပ္ေရွာ့ခ္ရျခင္း အေျခအေန သို႔ ဆိုးရြားသြားႏိုင္တယ္။ သို႔မဟုတ္
ဖ်ားေနတဲ့ ကေလး လူႀကီး ေတြကို အဝတ္ထူထူ အထပ္ထပ္ ဝတ္ဆင္ ေစာင္ထူထူၿခံဳ၊
ေလစိမ္း မထိေအာင္ ျပတင္းေပါက္ေတြ ပိတ္ ဆို႔ၿပီး ေခြ်းထုတ္တဲ့ အေလ့အထ
ဟာမွားယြင္းေၾကာင္း ေဖာ္ျပလိုပါ တယ္။ ေခြ်းထြက္မွ အဖ်ားက်မယ္ ထင္ေနၾကတာဟာ
ေရာဂါကို ပိုဆိုး ေစပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ပံုမွန္အပူခ်ိန္ ၉၈.၆ ံ
ဖာရင္ဟိုက္မွာသာ ကိုယ္အဂၤါ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ေတြ ဟာ
ပံုမွန္အတိုင္း လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီထက္ ပိုပူေလေလ
ပံုမွန္လုပ္ငန္းေတြ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ ေတာ့ဘဲ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြ ေက်ာက္ကပ္၊
ႏွလံုး၊ အဆုတ္၊ အသည္းေတြ ထိခိုက္ပ်က္စီးကာ အသက္ေသဆံုးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ
ေၾကာင့္ အဲဒီအျပဳအမူေတြ စြန္႔လႊတ္ဖို႔ လိုပါၿပီ။ ဒါ့အျပင္ ငယ္ငယ္က ရြတ္
ခဲ့တဲ့ သံေပါက္ကို ျပင္ဆင္ၿပီး "ကိုယ္ပူ ရင္ေရခ်ိဳးႏွင္းေတာတိုး
ခ်မ္းရင္ေစာင္ ၿခံဳမီးကိုလံႈ"လို႔ ရြတ္ဆို လိုက္နာသင့္ ပါတယ္။
အပႈရွပ္ ေရွာ့ခ္ရျခင္း ( Heat Stroke)
အပူဒဏ္ခံရေသာ ေဝဒနာထဲ မွာ အဆိုးဆံုးနဲ႔ အသက္ေသဆံုး
ႏိုင္ဆံုးေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္နဲ႔ အာ႐ံုေၾကာ အဖြဲ႕အပါအဝင္ ကိုယ္
အဂၤါအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ တစ္သွ်ဴးေတြ ပါ ပ်က္စီးယိုယြင္းလို႔
ရက္ပိုင္းနာရီပိုင္း အတြင္း အသက္ေသဆံုးႏိုင္လို႔ မေပါ့ ဆသင့္ပါဘူး။ အေရးေပၚ
မကုသရင္ ေသဆံုးႏႈန္းက ၅၀ ရာႏႈန္းေတာင္ ရွိတယ္။ ေနပူထဲကို သာမန္ဆိုရင္
မိဘခိုင္းရင္ေတာင္ျငင္းဆန္ၾကမွာေပမယ့္ အေပ်ာ္အပါးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သႀကၤန္
သတိထားဆင္ျခင္စရာပါ။ ေခြ်းသီးေခြ်းေပါက္ တၿဖိဳင္ၿဖိဳင္က်လာ ျခင္း၊
ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးတာ မ်ားသြားလို႔ ကိုယ္တြင္းရည္ ခန္းေျခာက္လာၿပီး
ပါးစပ္နဲ႔အာေခါင္ ေျခာက္လာျခင္း၊ ေခြ်းနဲ႔အတူ ဓာတ္ဆားေတြပါ ဆံုး႐ံႈး ရလို႔
မလႈပ္ခ်င္မကိုင္ခ်င္ ခ်ည့္နဲ႔လာ ျခင္း၊ ဒီအေျခအေနမွာ အနားမယူ ေဆးလည္း
မကုရင္ေခြ်းေျခာက္လာၿပီး အေရျပားက တင္းက်ပ္ေျခာက္ေသြ႕ လာကာ ကိုယ္အပူခ်ိန္
တအားျမင့္ တက္လာတာေတြ႕ရၿပီး ၁၀၄ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟိုက္ထက္ အမ်ားႀကီး
ေက်ာ္လြန္လာတယ္။
ႏိုင္ဆံုးေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္နဲ႔ အာ႐ံုေၾကာ အဖြဲ႕အပါအဝင္ ကိုယ္
အဂၤါအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ တစ္သွ်ဴးေတြ ပါ ပ်က္စီးယိုယြင္းလို႔
ရက္ပိုင္းနာရီပိုင္း အတြင္း အသက္ေသဆံုးႏိုင္လို႔ မေပါ့ ဆသင့္ပါဘူး။ အေရးေပၚ
မကုသရင္ ေသဆံုးႏႈန္းက ၅၀ ရာႏႈန္းေတာင္ ရွိတယ္။ ေနပူထဲကို သာမန္ဆိုရင္
မိဘခိုင္းရင္ေတာင္ျငင္းဆန္ၾကမွာေပမယ့္ အေပ်ာ္အပါးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သႀကၤန္
သတိထားဆင္ျခင္စရာပါ။ ေခြ်းသီးေခြ်းေပါက္ တၿဖိဳင္ၿဖိဳင္က်လာ ျခင္း၊
ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးတာ မ်ားသြားလို႔ ကိုယ္တြင္းရည္ ခန္းေျခာက္လာၿပီး
ပါးစပ္နဲ႔အာေခါင္ ေျခာက္လာျခင္း၊ ေခြ်းနဲ႔အတူ ဓာတ္ဆားေတြပါ ဆံုး႐ံႈး ရလို႔
မလႈပ္ခ်င္မကိုင္ခ်င္ ခ်ည့္နဲ႔လာ ျခင္း၊ ဒီအေျခအေနမွာ အနားမယူ ေဆးလည္း
မကုရင္ေခြ်းေျခာက္လာၿပီး အေရျပားက တင္းက်ပ္ေျခာက္ေသြ႕ လာကာ ကိုယ္အပူခ်ိန္
တအားျမင့္ တက္လာတာေတြ႕ရၿပီး ၁၀၄ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟိုက္ထက္ အမ်ားႀကီး
ေက်ာ္လြန္လာတယ္။
အသက္ႀကီးတဲ့သူေတြ နဲ႔နာတာရွည္ေနမေကာင္းေနတဲ့သူ ေတြမွာေတာ့
အေရးေပၚအပူရွပ္ လကၡဏာေတြကလူငယ္ေတြေလာက္ မျမန္ဆန္ဘဲ ေဝဒနာေပၚတာ ေႏွး
ေကြးပါတယ္။ မကုသဘဲထားရင္ အပူရွပ္တာေၾကာင့္ အသက္အရြယ္ မေရြးဘဲ အသည္း၊
ႏွလံုး၊ ေက်ာက္ ကပ္၊ ဦးေႏွာက္နဲ႔ ျြကက္သားေတြပါ ပ်က္စီးၿပီး ေသဆံုးရတယ္။
အဲဒါ ေၾကာင့္မို႔ ေနပူမိလို႔ ေခြ်းတစိုစိုနဲ႔ ေမာပန္းေနတာနဲ႔စာရင္
ေခြ်းေျခာက္ ၿပီး မီးဖိုႀကီးလို ပူျပင္းတဲ့ အပူခ်ိန္နဲ႔ ေဟာဟဲလိုက္
ေမာပန္းေနတဲ့လူနာက ပိုၿပီး အသက္ေဘးနီးပါတယ္။ ခံစား ရတာေတြကလည္း
ပိုၿပီးျပင္းထန္ ပါတယ္။ ကေယာင္ကတမ္းေျပာတာ၊ တက္ခ်က္တာ (Fits) ၊ ေသြးေပါင္က်
ေရွာ့ခ္ရတာ၊ သတိလစ္သြားတာ၊ အသက္႐ွဴက်ပ္ေမာပန္းတာ၊ ဆီး မထြက္ေတာ့တာ စတာေတြ
ျဖစ္ေပၚ လာပါတယ္။ အေရးေပၚ ေဆး႐ံုတက္ ၿပီးကုသမႈ ခ်က္ခ်င္းယူသင့္ပါတယ္။
အပူရွပ္တာရဲ႕ ျပင္းထန္တဲ့ ပမာ ဏ၊ ကုသမႈေစာစီးစြာ ရမရနဲ႔ လူနာရဲ႕ အသက္အရြယ္
အရက္ေသစာနဲ႔ ေဆးဝါးေသာက္သံုးထားမႈ ရွိမရွိ၊ ေရာဂါအခံ တြဲဖက္ရွိမရွိ
စတဲ့အခ်က္ ေပၚ မူတည္ၿပီး အသက္အၱရာယ္ ကြာျခားသြားႏိုင္တယ္။
အေရးေပၚအပူရွပ္ လကၡဏာေတြကလူငယ္ေတြေလာက္ မျမန္ဆန္ဘဲ ေဝဒနာေပၚတာ ေႏွး
ေကြးပါတယ္။ မကုသဘဲထားရင္ အပူရွပ္တာေၾကာင့္ အသက္အရြယ္ မေရြးဘဲ အသည္း၊
ႏွလံုး၊ ေက်ာက္ ကပ္၊ ဦးေႏွာက္နဲ႔ ျြကက္သားေတြပါ ပ်က္စီးၿပီး ေသဆံုးရတယ္။
အဲဒါ ေၾကာင့္မို႔ ေနပူမိလို႔ ေခြ်းတစိုစိုနဲ႔ ေမာပန္းေနတာနဲ႔စာရင္
ေခြ်းေျခာက္ ၿပီး မီးဖိုႀကီးလို ပူျပင္းတဲ့ အပူခ်ိန္နဲ႔ ေဟာဟဲလိုက္
ေမာပန္းေနတဲ့လူနာက ပိုၿပီး အသက္ေဘးနီးပါတယ္။ ခံစား ရတာေတြကလည္း
ပိုၿပီးျပင္းထန္ ပါတယ္။ ကေယာင္ကတမ္းေျပာတာ၊ တက္ခ်က္တာ (Fits) ၊ ေသြးေပါင္က်
ေရွာ့ခ္ရတာ၊ သတိလစ္သြားတာ၊ အသက္႐ွဴက်ပ္ေမာပန္းတာ၊ ဆီး မထြက္ေတာ့တာ စတာေတြ
ျဖစ္ေပၚ လာပါတယ္။ အေရးေပၚ ေဆး႐ံုတက္ ၿပီးကုသမႈ ခ်က္ခ်င္းယူသင့္ပါတယ္။
အပူရွပ္တာရဲ႕ ျပင္းထန္တဲ့ ပမာ ဏ၊ ကုသမႈေစာစီးစြာ ရမရနဲ႔ လူနာရဲ႕ အသက္အရြယ္
အရက္ေသစာနဲ႔ ေဆးဝါးေသာက္သံုးထားမႈ ရွိမရွိ၊ ေရာဂါအခံ တြဲဖက္ရွိမရွိ
စတဲ့အခ်က္ ေပၚ မူတည္ၿပီး အသက္အၱရာယ္ ကြာျခားသြားႏိုင္တယ္။
အပူဒဏ္မခံစားရေအာင္ ကာကြယ္ျခင္း
ေႏြေပါက္လာရင္ သတင္းစာနဲ႔ တီဗီအစီအစဥ္ေတြကေန အပူဒဏ္ ကာကြယ္ေရး
ေလ်ာ့နည္းေရးအတြက္ ေအာက္ပါအတိုင္း ႏိႈးေဆာ္ထားၾက တယ္။ နံနက္ ၁၀ နာရီမွ ညေန
၅နာရီ အတြင္း လြင္တီးေခါင္ျမစ္ကမ္းနား ေရတြင္းေရကန္တို႔မွာ ေရခ်ိဳးျခင္းမွ
ေရွာင္က်ဥ္၍ အရိပ္ရ ေအးျမေသာ ေနရာမွာ ေနထိုင္ရန္နဲ႔ ေနပူထဲက ျပန္လာၿပီး
အရိပ္ထဲမွာ နာရီဝက္ တစ္နာရီ အနားယူၿပီးမွ ေရခ်ိဳးပါ။ အပူထဲက ျပန္လာလာခ်င္း
ေရခ်ိဳးရင္ အပူအေအးေျပာင္းလဲမႈ လ်င္ျမန္ လြန္းလို႔ လူ႕က်န္းမာေရးကို
ထိခိုက္ ဆိုးရြားေစပါတယ္။
ေလ်ာ့နည္းေရးအတြက္ ေအာက္ပါအတိုင္း ႏိႈးေဆာ္ထားၾက တယ္။ နံနက္ ၁၀ နာရီမွ ညေန
၅နာရီ အတြင္း လြင္တီးေခါင္ျမစ္ကမ္းနား ေရတြင္းေရကန္တို႔မွာ ေရခ်ိဳးျခင္းမွ
ေရွာင္က်ဥ္၍ အရိပ္ရ ေအးျမေသာ ေနရာမွာ ေနထိုင္ရန္နဲ႔ ေနပူထဲက ျပန္လာၿပီး
အရိပ္ထဲမွာ နာရီဝက္ တစ္နာရီ အနားယူၿပီးမွ ေရခ်ိဳးပါ။ အပူထဲက ျပန္လာလာခ်င္း
ေရခ်ိဳးရင္ အပူအေအးေျပာင္းလဲမႈ လ်င္ျမန္ လြန္းလို႔ လူ႕က်န္းမာေရးကို
ထိခိုက္ ဆိုးရြားေစပါတယ္။
ေနပူထဲမွာ ၾကာ ရွည္စြာ အားကစားလုပ္ျခင္း၊ ေဂါက္ ႐ိုက္ျခင္း၊ ျပင္းထန္တဲ့
အားကစား လုပ္ျခင္းတို႔ကိုေရွာင္က်ဥ္ပါ။ေန႔ခင္း ဘက္ ေနပူထဲထြက္တိုင္း
အရိပ္ရႏိုင္တဲ့ အနားဝိုင္းက်ယ္ ဦးထုပ္၊ ခေမာက္ ထီးေဆာင္းပါ။ အလင္းေရာင္ကို
ျပန္ေစတဲ့ ခႏၶာကိုယ္က မစုပ္ယူေစတဲ့ ခ်ည္ထည္အျဖဴေရာင္ သို႔မဟုတ္
အေရာင္ေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ ပြပြေခ်ာင္ေခ်ာင္ လက္ရွည္၊ လံုခ်ည္၊ ေဘာင္းဘီရွည္
ဝတ္ဆင္ပါ။ ေခြ်းထြက္လြန္ပါက ဓာတ္ဆားရည္၊ သန္႔ရွင္းတဲ့အုန္းစိမ္း ရည္နဲ႔
ဆားေဖ်ာ္ရည္ေသာက္ပါ။ ကိုယ္ပူပါက ေရေအးပတ္ႏိုင္ေအာင္ တိုက္ပါ။ ဆီးခ်ိဳ၊
ေသြးတိုး၊ ႏွလံုးေရာဂါ အခံရွိသူေတြ၊ အသက္ႀကီးသူ ဘိုးဘြား ေတြနဲ႔
ကေလးငယ္ေတြဟာ ေန႔ခင္း ေန႔လယ္ အျပင္မထြက္ဘဲ ေအးျမ၍ အရိပ္ရေသာ ေနရာမွာ
ေနထိုင္ပါ။ မိတ္ဖု၊ ယားဖု၊ အပူဖုေပါက္ပါက ေရေအးဖတ္ တိုက္ၿပီး သနားခါးလိမ္း
ေပးပါ။
အားကစား လုပ္ျခင္းတို႔ကိုေရွာင္က်ဥ္ပါ။ေန႔ခင္း ဘက္ ေနပူထဲထြက္တိုင္း
အရိပ္ရႏိုင္တဲ့ အနားဝိုင္းက်ယ္ ဦးထုပ္၊ ခေမာက္ ထီးေဆာင္းပါ။ အလင္းေရာင္ကို
ျပန္ေစတဲ့ ခႏၶာကိုယ္က မစုပ္ယူေစတဲ့ ခ်ည္ထည္အျဖဴေရာင္ သို႔မဟုတ္
အေရာင္ေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ ပြပြေခ်ာင္ေခ်ာင္ လက္ရွည္၊ လံုခ်ည္၊ ေဘာင္းဘီရွည္
ဝတ္ဆင္ပါ။ ေခြ်းထြက္လြန္ပါက ဓာတ္ဆားရည္၊ သန္႔ရွင္းတဲ့အုန္းစိမ္း ရည္နဲ႔
ဆားေဖ်ာ္ရည္ေသာက္ပါ။ ကိုယ္ပူပါက ေရေအးပတ္ႏိုင္ေအာင္ တိုက္ပါ။ ဆီးခ်ိဳ၊
ေသြးတိုး၊ ႏွလံုးေရာဂါ အခံရွိသူေတြ၊ အသက္ႀကီးသူ ဘိုးဘြား ေတြနဲ႔
ကေလးငယ္ေတြဟာ ေန႔ခင္း ေန႔လယ္ အျပင္မထြက္ဘဲ ေအးျမ၍ အရိပ္ရေသာ ေနရာမွာ
ေနထိုင္ပါ။ မိတ္ဖု၊ ယားဖု၊ အပူဖုေပါက္ပါက ေရေအးဖတ္ တိုက္ၿပီး သနားခါးလိမ္း
ေပးပါ။
အထက္ပါ ႏိႈးေဆာ္ခ်က္ေတြ အတိုင္း လိုက္နာရင္ အပူဒဏ္ခံရ သက္သာႏိုင္ပါတယ္။
အပူဒဏ္ခံရတာ ရဲ႕ အဓိက အခ်က္က ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈး တာကစပါတယ္။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္
ေပးရင္ ေရငတ္ေတာ့ ေျပေစေပမယ့္ ေခြ်းထြက္မ်ားလို႔ ဆားဓာတ္ဆံုး႐ံႈးတာ ကိုေတာ့
မသက္သာေစဘဲ ေသြးထဲ မွာ ဆိုဒီယမ္ယုတ္ေလ်ာ့မႈ (Hyperdilutional
Hyponatremia) ကို ပိုဆိုးေစတာမို႔ ဓာတ္ဆား ရည္ေသာက္ကို ေသာက္သင့္ပါတယ္။
ဓာတ္ဆားေဖ်ာ္ရည္ကို အခ်ိဳးက် အထုပ္ႀကီးတစ္ထုပ္ကို ေရ တစ္လီ တာ ပုလင္းနဲ႔
ေဖ်ာ္ရမွာ ျဖစ္ၿပီး အမႈန္႔နည္းနည္းခ်င္း ေရနည္းနည္းနဲ႔ ေဖ်ာ္တာက အာနိသင္
အျပည့္မရ ေစပါဘူး။ ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးရင္ ေရငတ္ တာနဲ႔ ျပတာက ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးတာ
မ်ားသေလာက္ မေဖာ္ျပႏိုင္ပါဘူး။
အပူဒဏ္ခံရတာ ရဲ႕ အဓိက အခ်က္က ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈး တာကစပါတယ္။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္
ေပးရင္ ေရငတ္ေတာ့ ေျပေစေပမယ့္ ေခြ်းထြက္မ်ားလို႔ ဆားဓာတ္ဆံုး႐ံႈးတာ ကိုေတာ့
မသက္သာေစဘဲ ေသြးထဲ မွာ ဆိုဒီယမ္ယုတ္ေလ်ာ့မႈ (Hyperdilutional
Hyponatremia) ကို ပိုဆိုးေစတာမို႔ ဓာတ္ဆား ရည္ေသာက္ကို ေသာက္သင့္ပါတယ္။
ဓာတ္ဆားေဖ်ာ္ရည္ကို အခ်ိဳးက် အထုပ္ႀကီးတစ္ထုပ္ကို ေရ တစ္လီ တာ ပုလင္းနဲ႔
ေဖ်ာ္ရမွာ ျဖစ္ၿပီး အမႈန္႔နည္းနည္းခ်င္း ေရနည္းနည္းနဲ႔ ေဖ်ာ္တာက အာနိသင္
အျပည့္မရ ေစပါဘူး။ ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးရင္ ေရငတ္ တာနဲ႔ ျပတာက ေရဓာတ္ဆံုး႐ံႈးတာ
မ်ားသေလာက္ မေဖာ္ျပႏိုင္ပါဘူး။
အထူးသျဖင့္ ကေလးေတြနဲ႔ အသက္ အရြယ္ႀကီးသူေတြမွာ အရည္အမ်ား
ႀကီးဆံုး႐ံႈးတာေတာင္ ေရနည္းနည္းပဲ ငတ္တတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ေခြ်းထြက္တဲ့
ပမာဏမ်ားရင္ မ်ား သလို ေရမငတ္လည္း ဓာတ္ဆားရည္ ႀကိဳတင္ၿပီး
မ်ားမ်ားေသာက္ေပးရင္ အပူဒဏ္ခံရ သက္သာေစပါတယ္။ ေလ့က်င့္ခန္း မလုပ္ခင္ ေရဝ
ေအာင္ အသင့္အတင့္ေသာက္သံုးသင့္ ၿပီး အားကစားလုပ္ေနစဥ္ ၁၅ မိနစ္ တစ္ခါ
ေရတစ္ဖန္ခြက္ (၅ ေအာင္စ ကေန ၁၀ ေအာင္စ) အထိ ကိုယ္ အေလးခ်ိန္မ်ားရင္မ်ားသလို
ပို ေသာက္သင့္တယ္။ ေခြ်းထြက္ရင္ ႐ိုး႐ိုး ဓာတ္ဆားအျပင္ အားကစားသမား
ေသာက္တဲ့ ဓာတ္ဆားခ်ိဳ ေဖ်ာ္ရည္ လည္း ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။ အား
ကစားၿပိဳင္ပြဲေတြကို နံနက္ေစာေစာ သို႔မဟုတ္ ညေနပိုင္းေနက်ခ်ိန္ ေတြမွာသာ
က်င္းပသင့္ၿပီး မိနစ္ ၂၀-၃၀ တစ္ခါ ဘရိတ္ေပး နားသင့္ ပါတယ္။
ႀကီးဆံုး႐ံႈးတာေတာင္ ေရနည္းနည္းပဲ ငတ္တတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ေခြ်းထြက္တဲ့
ပမာဏမ်ားရင္ မ်ား သလို ေရမငတ္လည္း ဓာတ္ဆားရည္ ႀကိဳတင္ၿပီး
မ်ားမ်ားေသာက္ေပးရင္ အပူဒဏ္ခံရ သက္သာေစပါတယ္။ ေလ့က်င့္ခန္း မလုပ္ခင္ ေရဝ
ေအာင္ အသင့္အတင့္ေသာက္သံုးသင့္ ၿပီး အားကစားလုပ္ေနစဥ္ ၁၅ မိနစ္ တစ္ခါ
ေရတစ္ဖန္ခြက္ (၅ ေအာင္စ ကေန ၁၀ ေအာင္စ) အထိ ကိုယ္ အေလးခ်ိန္မ်ားရင္မ်ားသလို
ပို ေသာက္သင့္တယ္။ ေခြ်းထြက္ရင္ ႐ိုး႐ိုး ဓာတ္ဆားအျပင္ အားကစားသမား
ေသာက္တဲ့ ဓာတ္ဆားခ်ိဳ ေဖ်ာ္ရည္ လည္း ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။ အား
ကစားၿပိဳင္ပြဲေတြကို နံနက္ေစာေစာ သို႔မဟုတ္ ညေနပိုင္းေနက်ခ်ိန္ ေတြမွာသာ
က်င္းပသင့္ၿပီး မိနစ္ ၂၀-၃၀ တစ္ခါ ဘရိတ္ေပး နားသင့္ ပါတယ္။
ေလ့က်င့္ခန္းအျပင္းအထန္ လုပ္တဲ့ သူေတြဆိုရင္ အားကစား မလုပ္ခင္နဲ႔
လုပ္အၿပီး ကိုယ္အေလး ခ်ိန္ ေသခ်ာခ်ိန္ၿပီး ဝိတ္တစ္ေပါင္က် သြားတိုင္း
ေရရွစ္ေအာင္စ ျဖည့္ ေသာက္ေပးသင့္ပါတယ္။ အားကစား ၁ နာရီေလာက္ လုပ္ရင္
ဓာတ္ဆား ရည္နည္းနည္း ေရမ်ားမ်ားေသာက္ရင္ လံုေလာက္ေပမယ့္ တစ္နာရီေက်ာ္ရင္
ေတာ့ ဓာတ္ဆားရည္မ်ားမ်ားေရ အသင့္အတင့္ေသာက္ဖို႔ လိုလာပါ တယ္။
ေဆာ့တ္ဆားျပားေတြကိုေတာ့ အရမ္း ကာေရာ ေသာက္ဖို႔ မသင့္ပါ ဘူး။
ေသြးထဲဆားဓာတ္မ်ားလြန္း သြားရင္လည္း အၱရာယ္ႀကီးပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဖာ္ျပပါ
အခ်က္မ်ားအတိုင္း ေႏြအပူဒဏ္ကို ေရွာင္က်ဥ္ကာ အပူ ရွပ္ျခင္းေဘးရန္မွ
ကင္းေဝးၾကပါေစ ေၾကာင္း ဆႏၵျပဳရပါတယ္။
လုပ္အၿပီး ကိုယ္အေလး ခ်ိန္ ေသခ်ာခ်ိန္ၿပီး ဝိတ္တစ္ေပါင္က် သြားတိုင္း
ေရရွစ္ေအာင္စ ျဖည့္ ေသာက္ေပးသင့္ပါတယ္။ အားကစား ၁ နာရီေလာက္ လုပ္ရင္
ဓာတ္ဆား ရည္နည္းနည္း ေရမ်ားမ်ားေသာက္ရင္ လံုေလာက္ေပမယ့္ တစ္နာရီေက်ာ္ရင္
ေတာ့ ဓာတ္ဆားရည္မ်ားမ်ားေရ အသင့္အတင့္ေသာက္ဖို႔ လိုလာပါ တယ္။
ေဆာ့တ္ဆားျပားေတြကိုေတာ့ အရမ္း ကာေရာ ေသာက္ဖို႔ မသင့္ပါ ဘူး။
ေသြးထဲဆားဓာတ္မ်ားလြန္း သြားရင္လည္း အၱရာယ္ႀကီးပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဖာ္ျပပါ
အခ်က္မ်ားအတိုင္း ေႏြအပူဒဏ္ကို ေရွာင္က်ဥ္ကာ အပူ ရွပ္ျခင္းေဘးရန္မွ
ကင္းေဝးၾကပါေစ ေၾကာင္း ဆႏၵျပဳရပါတယ္။
No comments :
Post a Comment