ယဥ္ေက်းမႈ၀န္ႀကီးဌာနက မႏၱေလးၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ျမနန္းစံေက်ာ္ေရႊနန္းေတာ္၊ နန္းၿမိဳ႕ရိုးနဲ႔ က်ံဳး၊ ေရႊဘိုၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ေရႊဘံုရတနာ မဂၤလာနန္းေတာ္နဲ႔ ပဲခူးၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ကေမၻာဇသာဒီနန္းေတာ္၊ ေရွးေဟာင္းသမိုင္း၀င္ ခံတပ္ေတြျဖစ္တဲ့ သေျပတန္း၊ အေစခံ၊ ဆင္က်ံဳးခံတပ္ ေနရာေတြကို အမ်ိဳးသားဥယ်ာဥ္စီမံကိန္း လုပ္မယ္ဆုိတဲ့ သတင္းေတြကို လြန္ခဲ့တဲ့ လေတြကတည္းက ၾကားသိဖတ္မိခဲ့ရပါၿပီ။
အခု စီမံကိန္းလ်ာထားတဲ့အထဲမွာ အမ်ိဳးသားဥယ်ာဥ္လို႔ သတ္မွတ္လုပ္ကိုင္တဲ့ေနရာမွာ ေစ်းဆိုင္တန္းေတြ၊ ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈ အ၀တ္အစားေတြျဖစ္တဲ့ ေရွးေခတ္ ျမန္မာတို႔ ၀တ္ဆင္ခဲ့တဲ့ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈေတြနဲ႔ ေဖ်ာ္ေျဖပြဲေတြလည္း ျပဳလုပ္သြားမယ္လို႔ ၾကားသိေနရပါတယ္။
ေရွးေဟာင္းသမိုင္းအေမြအႏွစ္ေတြ မႊန္းထံုေနတဲ့ မႏၱေလးၿမိဳ႕ရဲ႕ အမ်ိဳးသားအေမြအႏွစ္ေတြကို တကယ္ပဲ မေပ်ာက္မပ်က္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မႈေတြ ျပဳလုပ္ႏုိင္ပါ့မလား။ အနယ္နယ္အရပ္ရပ္က လာေရာက္လည္ပတ္သူေတြ၊ ေလ့လာသူေတြ၊ မွတ္တမ္းတင္လိုသူေတြအတြက္ တကယ္ပဲ ေလ့လာခ်င္စရာ။ သမိုင္းမွတ္တမ္းတင္ခ်င္စရာ၊ အနားယူအပန္းေျဖဖို႔ ေနရာျဖစ္လာမလာကိုေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ရလိမ့္ဦးမယ္လို႔ မႏၱေလး ေဒသခံ ၊ မႏၱေလးကို ခ်စ္ျမတ္ႏုိးၾကသူမ်ားက ေဆြးေႏြးေျပာဆိုေနၾကပါတယ္။ အမွန္တကယ္ ၀င္ထြက္သြားလာ အနားယူ အပန္းေျဖဖို႔၊ ေလ့လာဖို႔အတြက္ က အခုခ်ိန္ခါမွာ ခက္ခဲလြန္းလွတယ္လို႔လည္း ေျပာဆိုေနၾကပါတယ္။
လက္ရွိ မႏၱေလး နန္းၿမိဳ႕၀င္ေပါက္ေတြမွာ ဂိတ္အ၀င္၀ အစစ္အေဆးေတြေၾကာင့္ လာေရာက္သူေတြ အပန္းမေျပျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံအမ်ားစုက ေျပာပါတယ္။
“ကၽြန္ေတာ့္အျမင္ေျပာရရင္ေတာ့ ၀င္ခဲ့တဲ့ အေပါက္မွာ မွတ္ပံုတင္(ဒါမွမဟုတ္) လိုင္စင္ထားခဲ့ၿပီး ဒီအေပါက္ကေန ျပန္ထြက္၇တာကို သေဘာမက်ဘူး။ အခ်ိန္ကုန္တယ္လို႔ ယူဆတယ္။ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ၀င္ထြက္ခြင့္ရခ်င္တယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ဘုရင့္သားသမီးေတြ ကစားဖို႔ ဖန္တီးခဲ့တဲ့ ဘုတ္တလုတ္ကန္က ႏြားေက်ာင္းတဲ့ေနရာျဖစ္ေနတာကိုလဲ ျပင္သင့္တယ္။ လွပေသသပ္ေအာင္ လုပ္ၿပီး ဧည့္သည္ေတြကို ဆြဲေဆာင္တဲ့ေနရာေလးျဖစ္ေစခ်င္သလို အေရွ႕ဘက္မွာရွိတဲ့မင္းတုန္းမင္းရဲ႕ အုတ္ဂူကိုကလည္း ဧည့္သည္ေတြကို ျပဖို႔ေကာင္းတဲ့ေနရာေလးတစ္ခုပါ။”လို႔ မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံတစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။
မႏၱေလးလို႔ ေရရြတ္လိုက္တာနဲ႔ မႏၱေလးၿမိဳ႕အစြန္က မဟာမုနိဘုရားႀကီး၊ မႏၱေလးက်ံဳးၿမိဳ႕ရိုးနဲ႔ နန္းေတာ္၊ က်ံဳးၿမိဳ႕ရိုးနဲ႔ မႏၱေလးေတာင္ ၊ ျပအိုးျပသာဒ္နဲ႔ အတူ ျမန္မာတို႔ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးမင္းဆက္ နန္းစိုက္ခဲ့တဲ့ စံနန္းေတာ္ေတြက မႏၱေလးသူမႏၱေလးသားေတြအတြက္ ဂုဏ္ယူစရာ အေမြအႏွစ္ေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ျမနန္းစံေက်ာ္ေရႊနန္းေတာ္။ သီဟာသန ပလႅင္၊ မွန္းနန္းေတာ္ႀကီး၊ ဗဟိုရ္စင္၊နန္းျမင့္ေမွ်ာ္စင္နဲ႔ေဇတ၀န္ေဆာင္၊ စြယ္ေတာ္စင္ဘုရားေတြကေတာ့ နန္းတြင္း သမိုင္းမွာ ေလ့လာမွတ္သား စရာသမိုင္းအေမြအျဖစ္ က်န္ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံရပ္ျခားက ဧည့္သည္ေတြ မႏၱေလးကို ေရာက္ရင္ ၀င္ေရာက္ေလ့လာမွတ္တမ္းတင္ရတဲ့ ေနရာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။
မႏၱေလး သူ၊ မႏၱေလးသားေတြကေတာ့ ကိုယ့္ဘုရင္။ ကိုယ့္သခင္နဲ႔ ကိုယ့္ထီးကိုယ့္နန္း။ ကိုယ့္ၾကငွန္းကို ကိုယ္တိုင္သာ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရရွိလိုၾကတယ္လို႔လည္း ေျပာဆိုေဆြးေႏြးမႈေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ အမ်ားျပည္သူ ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ဒီနန္းတြင္းနယ္ေျမႀကီးကိုလည္း အမ်ားျပည္သူ ၀င္ေရာက္ေလ့လာအနားယူ လို႔၇မယ့္ နန္းတြင္းႀကီး ျပန္ျဖစ္ေစခ်င္ၿပီလို႔လည္း အမ်ားက ေျပာၾကပါတယ္။
“မႏၱေလးမွာက အရင္တုန္းက မန္းသီတာဥယ်ာဥ္ဆိုတာ ထင္ထင္ရွားရွားကို ရွိခဲ့တယ္။ န၀တ အစုိး၇တက္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ေတာ့ ဒီဥယ်ာဥ္က မရွိေတာ့ဘူး။ အရင္က ဒီဥယ်ာဥ္မွာ အစံုပဲ။ ေစ်းေရာင္းတဲ့လူေတြေရာ။ အနားယူတဲ့သူေတြေရာ ညေနဆိုရင္ ေပ်ာ္စရာႀကီးပဲ။ အခုေတာ့ ေပ်ာက္ကုန္ၿပီ။ ဒီအတြက္ နန္းေတာ္ႀကီးကို လူအမ်ား အပန္းေျဖစခန္းလုပ္ရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းတာေပါ့။ အခုရွိေနတာကလည္း ဘာမွမဟုတ္ေတာ့ဘူးေလ။ နန္းေတာ္ထဲ၀င္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ မွတ္ပံုတင္ေပးရတာနဲ႕။ လိုင္စင္ေပးခဲ့၇တာနဲ႔ ။ ဒါေတြေၾကာင့္ နန္းေတာ္ႀကီးကို သြားၾကည့္တဲ့သူက နည္းသြားတယ္”လို႔ မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံ စာေရးဆရာညီေစမင္းက ေျပာပါတယ္။
အခုလို အမ်ားသူငါ ေလ့လာစရာ။ အပန္းေျဖစရာ၊ အမ်ားသူငါနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ နန္းေတာ္လို႔ ေနရာမ်ိဳးကို သြားေရာက္လည္ပတ္ အနားယူအပန္းေျဖနိုင္ဘို႔ အတြက္ မလြယ္ကူရျခင္း အေၾကာင္းေတြလည္း ရွိေနတယ္လို႔ သံုးသပ္ေျပာဆိုသူေတြလည္း အမ်ားအျပားပါ။ မင္းတုန္းမင္းနတ္ရြာစံတဲ့ ၁၈၇၈ခုႏွစ္မွာ သားေတာ္သီေပါမင္း ဆက္လက္စိုးစံခဲ့ပါတယ္။ ၁၈၈၅ ခုနွစ္မွာ ျမန္မာတစ္ျပည္လံုး အဂၤလိပ္သိမ္းပိုက္မႈေအာက္ေရာက္ခ်ိန္မွာ ျမန္မာဘုရင္ကို ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္ၿပီး အိႏၵိယႏုိင္ငံကို ပို႔ေဆာင္ခ်ိန္ကစလို႔ ဒီနန္းေတာ္ႀကီးက စစ္တပ္နယ္ေျမအျဖစ္ အလိုလိုေျပာင္းလဲသြားခဲ့တာက ယေန႔အခ်ိန္ထိလို႔လည္း မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံေတြက ေျပာပါတယ္။
က်ံဳးၿမိဳ႕ရိုးနဲ႔ နန္းေတာ္ဆိုတာကေတာ့ မပ်က္မစီးဘဲ က်န္ရစ္ခဲ့တဲ့ မႏၱေလးၿမိဳ႕ရဲ႕ တစ္ခုတည္းေသာ သမိုင္းအေမြအႏွစ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ မႏၱေလးသမိုင္းေၾကာင္းေတြကို မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံစာေရးဆရာႀကီးေတြက တခန္းတနားဖြဲ႔ဆိုသီကံုးတတ္ၾကပါတယ္။ ေရႊေတာင္၊ ေငြေတာင္ ၊ ပတၱျမားေတာင္၊ ေဆးဒါန္းေတာင္၊ နဂါးရစ္ေတာင္။ ေတာင္ထူးေတာင္ျမတ္ေတြနဲ႔ တန္ဆာဆင္အပ္တဲ့ မႏၱေလးေတာင္ကို မ႑ိဳင္ထားၿပီးေတာင္ဘက္အလား ေဇာင္းကေလာကန္အထိတာ(၂၅၀၀)(တစ္တာ-ခုနွစ္ေတာင္၊ တစ္ေတာင္၁၉.၅လက္မ) အေနာက္လားေသာ္ ဧရာ၀တီျမစ္အထိ တာ(၁၆၀၀) အတြင္း၊ အေရွ႕ေအာင္ပင္လယ္ကန္ေတာ္၊ အေနာက္ဧရာ၀တီျမစ္၊ ေျမာက္မဟာနႏၵါကန္ေတာ္တို႔မွာ ၾကာမ်ိဳးစံုဖူးပြင့္ေ၀ဆာကာ ငွက္အေပါင္းတို႔ ျမဴးတူးေပ်ာ္ပါး၀တ္ရည္ေသာက္စားျခင္း၊ ေရႊေလာင္း၊ ေရႊတေခ်ာင္း စတဲ့ ဆယ့္ႏွစ္လရာသီလံုးတသြင္သြင္စီးေနတဲ့ ေရေကာင္းေရရွင္ေပါမ်ားျခင္း၊ ေတာင္စြယ္ေတာင္ကုန္းေတြနဲ႔ တင့္တယ္ျခင္း၊ ေတာင္စြယ္ေတာင္ကုန္းေတြရဲ႕ အလယ္မွာမွ စည္မ်က္ႏွာလို ျပန္႔ျပဴးတဲ့ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ရွိျခင္း ဆိုတဲ့ ေရာင္စံုေရႊႀကိဳးသတ္နယ္ေျမ ေျမပံုကို ေရးဆြဲၿပီး ၿမိဳ႕ေတာ္သစ္တည္ႏုိင္ေအာင္ ဘ၀ရွင္မင္းတရားႀကီးထံ ဆက္သြင္းခဲ့ၾကတယ္လို႔ စာေရးဆရာဆူးငွက္က ေရးသားထားပါတယ္။
ခုနွစ္ဌာနျဖစ္တဲ့ ၿမိဳ႕ရိုးေတာ္ႀကီး ၊ က်ံဳးေတာ္၊ မဟာေလာကမာရဇိန္ေစတီေတာ္၊ သိမ္ေတာ္၊ မဟာအတုလေ၀ယန္ေက်ာင္းေတာ္၊ ပိဋကတ္တိုက္ေတာ္နဲ႔ သုဓမၼာ ဇရပ္ေတာ္ဆိုတဲ့ ဒီခုနစ္ဌာနေတြအျပင္ တံခါး၁၂ ရပ္ ျပသာဒ္တိုင္ေတြကိုလည္း ထူထားခဲ့ပါတယ္။ ၿမိဳ႕တြင္းၿမိဳ႕ျပင္ေစ်း၊ အိမ္၀င္းေတြနဲ႔ ၿမိဳ႕ကြက္သစ္ရာထားၿပီး နန္းၿမိဳ႕ေတာ္ကို ပႏၷက္တင္ခဲ့ပါတယ္။ ျမနန္းစံေက်ာ္ ေရႊနန္းေတာ္၊ နန္းၿမိဳ႕ရုိုးနဲ႔ က်ံဳးကို ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၁၈ ခုႏွစ္မွာ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီးက စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ၁၂၂၀ခုနွစ္မွာ ေျပာင္းေရႊ႕စံျမန္းခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
နန္းတြင္းမွာ အဓိကအားျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သူဘုရင္နဲ႔ မင္းညီမင္းသားအမ်ားစုေနထိုင္ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္မႈဆိုင္ရာရံုးေတြ၊ ညီလာခံခန္းမႀကီးေတြ၊ လႊတ္ေတာ္အေဆာက္အဦး၊ သာသနိက အေဆာက္အဦးေတြ လည္း တည္ရွိပါတယ္။ ၿမိဳ႕ေလးျပင္ေလးရပ္မွာေတာ့ မူးႀကီးမတ္ရာေတြ အပါအ၀င္ တိုင္းသူျပည္သားေတြ ေနထိုင္ၾကပါတယ္။
ျမန္မာဘုရင္ရဲ႕ ရံုးစိုက္တဲ့ေနရာ၊ အထြဋ္အျမတ္ေနရာေတြကို အဂၤလိပ္တိုင္းတစ္ပါးသားေတြက လာေရာက္သိမ္းယူအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ကိုယ့္ဘုရင္ကိုယ့္သခင္ကို ထိပါးေစာ္ကားတဲ့အတြက္ မေက်မနပ္ျဖစ္ကာဆူပူထႀကြ မႈေတြျဖစ္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။
“အဂၤလိပ္ေတြက မႏၱေလးကို သိမ္းပိုက္လိုက္တာနဲ႔တစ္ၿပိဳင္နက္ ဘုရင္ေနတ့ဲေန၇ာကို အပိုင္စီးလိုက္ၿပီး ကလပ္ေတြ၊ ပါတီေတြ ဖြင့္ခဲ့တယ္။ တိုင္းသူျပည္သားေတြက ပုန္ကန္ထႀကြမွာစိုးတဲ့အတြက္ အဂၤလိပ္ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ အရာရွိေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဒီနန္းတြင္းမွာပဲ ေနထိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ စည္သာတံခါးရဲ႕အတြင္းကို ျပန္လည္မြမ္းမံၿပီး ဘုရင္ခံအိမ္ေတာ္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲခဲ့တယ္။ အဂၤလိပ္ေတြ နန္းတြင္းကို သိမ္းတာသည္တိုင္းျပည္ကို မတရားသျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ဖို႔ ၊ ၿပီးေတာ့သူတို႔လံုျခံဳေရးကို ယူတဲ့ပံုစံမ်ိဳးမို႔ စစ္တပ္က နန္းတြင္းထဲေရာက္လာတာ။ ဒီတစ္ေလွ်ာက္လံုး ေရက်ံဳးပတ္လည္ထား၊ ေျမၿမိဳ႕ရုိးႀကီးနဲ႔ အခိုင္အမာကို သူတို႔လံုျခံုေရးအတြက္ တပ္စြဲခဲ့တာ”လို႔ စာေရးဆရာဆူးငွက္က ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြကို ဖိႏွိပ္ညွဥ္းစဲဖို႔အတြက္ နန္းတြင္းမွာ အခိုင္အမာတပ္စြဲလာခဲ့တဲ့ အစဥ္အလာဟာ ဒုတိယကမၻာစစ္ေနာက္ပိုင္း လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခ်ိန္ ကိုယ့္တိုင္းကိုယ့္ျပည္ ကိုယ့္လူမ်ိဳးနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနမ်ိဳးမွာ အဂၤလိပ္ေခတ္က သူ႔ကၽြန္ဘ၀ေရာက္ခဲ့၇တာေတြကို ေျပာင္းျပန္လွန္ပစ္ႏိုင္ေပမယ့္ အဂၤလိပ္စစ္တပ္ေနရာမွာ ျမန္မာစစ္တပ္ေတြက ဆက္ၿပီးေနတာဟာ အဂၤလိပ္ရဲက အေမြဆိုးကို ဆက္လက္က်င့္သံုးလက္ခံလိုက္တာလို႔လည္း ဆက္ေျပာပါတယ္။
မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံတစ္ဦးကလည္း “မႏၱေလးမွာ ရွိတဲ့ျပည္သူေတြက နန္းေတာ္ရဲ႕ အျပင္ ဘက္မွာရွိတယ္။ အမ်ားျပည္သူလူထုကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မယ့္ စစ္တပ္ကေတာ့ နန္းတြင္းထဲမွာရွိေနတယ္။ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ေနသလိုပဲ။ ျပည္သူေတြက စစ္တပ္ကို ျပန္ၿပီးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေနရသလိုျဖစ္ေနတယ္။ နန္းတြင္းက အမ်ားနဲ႔မသက္ဆိုင္သလိုပဲ။ အမ်ားနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ေနရာကို အမ်ားျပည္သူ သက္ေတာင့္သက္သာ ၀င္ေ၇ာက္ေလ့လာ အပန္းေျဖႏုိင္ဖို႔ေတာ့ လိုအပ္တာေပါ့။ ”လို႔ ဆိုပါတယ္။
“နန္းေတာ္ထဲမွာ စစ္တပ္ရွိေနတာလည္း မဟုတ္ေသးဘူး။ အဂၤလိပ္လက္ထက္ကတည္းက အခုအခ်ိန္ထိ စစ္တပ္က ရွိေနခဲ့တယ္။ ဒါကနန္းေတာ္နဲ႔ စစ္တပ္ မသင့္ေတာ္ဘူးေလ။ သီးျခားရွိရမွာေပါ့။ စစ္တပ္က နန္းတြင္းထဲကေန ေရႊ႕မယ္ဆိုေရႊ႕လို႔ရတယ္။ အခု နန္းတြင္းမွာ စစ္တပ္ရွိေနေတာ့ ေတာ္ရံု လူႀကီးလူငယ္ေတြက မသြားၾကေတာ့ဘူး။ အသြားအလာ နည္းသြားၾကတယ္”လို႕ ၿမိဳ႕ခံ တစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။
အခုလို ခန္းနားထည္၀ါစြာ တည္ရွိေနၿပီး အမ်ားၿပည္သူနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ေနရာကို အ၀င္အထြက္ အတင္းအၾကပ္ ျဖစ္ေနခဲ့တာကိုေတာ့ စိတ္မသက္သာလွဘူးလို႔လည္း ေျပာဆိုေနၾကပါတယ္။ အရင္က နန္းတြင္းထဲကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ၀င္ထြက္လို႔ရခဲ့ေသာ္လည္း ၁၉၇၀ ေနာက္ပိုင္းမွာ ပိုတင္းက်ပ္လာခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ မတ္လေလာက္မွာေတာင္ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရး (၂၅)ႏွစ္ေျမာက္ဆိုၿပီး ပြဲလုပ္ခဲ့ဘူးၿပီး ေနာက္ပိုင္းေတာ့ ဘာမွမလုပ္ၾကေတာ့ဘူးလို႔လည္း ဆိုပါတယ္။
“တစ္မ်ိဳးသားလံုးနဲ႔ ဆိုင္တာ။ တစ္မ်ိဳးသားလံုးနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ ဒီနန္းေတာ္ႀကီးထဲကို ၀င္တာကို မ၀င္ရ၊ ကန္႔သတ္နယ္ေျမဆိုတာေတြက ရွိေသးတယ္။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ နန္းတြင္းက စစ္တပ္ကို ေရႊ႕ေပးတာအေကာင္းဆံုးပဲ၊ တစ္မ်ိဳးသားလံုးနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ေန၇ာေတြအျဖစ္ ျပန္လည္ျပဳျပင္သင့္ၿပီ” လို႔ အသက္(၇၀) ၀န္းက်င္ မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံတစ္ဦးက သံုးသပ္ေျပာၾကားပါတယ္။
“ျမနန္းစံေက်ာ္ေရႊနန္းေတာ္အတြင္း သြားေရာက္လိုသူေတြအေနနဲ႔ “နန္းေရွ႕တံတားေခၚ ဦးထိပ္တံတား”ကေန ၀င္ရၿပီး အ၀င္၀မွာကတည္းက နာမည္စာရင္းေပးသြင္း၊ ႏုိင္ငံသားစိစစ္ေရးကတ္ေတြ ထားခဲ့ၿပီးမွ အထဲကို ၀င္ေ၇ာက္ေလ့လာခြင့္ရတယ္။ စက္ဘီးဆိုင္ကယ္စီးခြင့္မရွိဘူး။ သတ္မွတ္ေနရာေရာက္မွ စီးခြင့္ရတယ္”လို႔ သြားေရာက္လည္ပတ္ခဲ့သူ တစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။
၁၉၄၅ ခုနွစ္အတြင္းမွာ နန္းေဆာင္ ၁၁၄ ေဆာင္ရွိတဲ့ နန္းေတာ္ႀကီးတစ္ခုလံုး မီးေလာင္ျပာက်သြားခဲ့ၿပီး ၂၆ မီတာ၉၁၀၀၄ေပ) ၊ ေတာင္ေျမာက္ ၁၇၅မီတာ(၅၇၄ေပ) ရွိၿပီး အက်ယ္အ၀န္းစတုရန္းဧရိယာ ၅၃၅၅၀ မီတာရွိတဲ့ နန္းေတာ္ေနရာကို ေျမကြက္လပ္ႀကီးအျဖစ္ ထားရွိခဲ့ရာကေန ၁၉၈၉ ခုနွစ္မွာ ေရွးမူမပ်က္ျပန္လည္တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ အေရွ႕နန္းေဆာင္(၃၂ )ေဆာင္၊ အေနာက္နန္းေဆာင္ ၄ ေဆာင္အပါအ၀င္ နန္းေဆာင္၈၉ ေဆာင္ကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ခဲ့တာပါ။
ျမန္မာတို႔ အသည္းစြဲ မႏၱေလး ျမနန္းစံေက်ာ္ေရႊနန္းေတာ္ႀကီးဟာ ျမန္မာဘုရင္မင္းျမတ္တို႔ရဲ႕ ဘ၀ေနထိုင္မႈပံုစံေတြကို ျမင္ေတြ႔ႏုိင္တဲ့ေနရာတစ္ခုလည္း ျဖစ္တဲ့အျပင္ ျမန္မာတစ္မ်ိဳးသားလံုးနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ဒီလို နန္းတြင္းနယ္ေျမႀကီးမွာ ျပဳျပင္စရာ၊ ထိန္းသိမ္းစရာ။ျပင္ဆင္စရာ၊ ျဖည့္စြက္စရာေတြအားလံုး ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္သင့္သလို တစ္မိ်ဳးသားလံုး ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ကို တစ္မ်ိဳးသားလံုး ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္သင့္တဲ့အျပင္ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ မအပ္စပ္ မရွိသင့္တဲ့ အရာေတြကိုလည္း ေရႊ႕ေျပာငး္ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ျပဳလုပ္သင့္ၿပီလို႔ လည္း အမ်ားစုက သံုးသပ္ေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
“စစ္တပ္ဆိုတာက တိုင္းျပည္ကို ကာကြယ္ဖို႔၊ ၿမိဳ႕ျပကို ကာကြယ္ဖို႔၊ ၿမိဳ႕လူထုကို ကာကြယ္ဖုိ႔ဆိုရင္ ၿမိဳ႕ရဲ႕အျပင္ကေနၿပီး ကာကြယ္ရမွာေလ။ အခုက စစ္တပ္က တကယ့္အထြဋ္အျမတ္ေနရာအတြင္းမွာေနၿပီး ၿမိဳ႕လူထုက အျပင္ကေန ျပန္ကာ ေပးထား ရသလိုျဖစ္ေနတယ္။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အေစာင့္ေရွာက္ခံႀကီးျဖစ္ေနတာ အင္မတန္ စိတ္မခ်မ္းေျမ့စရာျဖစ္ေနရတယ္”လို႔လည္း ဆရာဆူးငွက္က သံုးသပ္ပါတယ္။
လြတ္လပ္ေရးရၿပီးကတည္းက စစ္တပ္ဟာ ေရႊ႔ေျပာင္းရမွာအမွန္ျဖစ္ေပမယ့္ ျပည္တြင္းေသာင္းက်န္းမႈေတြ၊ နယ္ေျမမျငိမ္သက္မႈေတြ ရွိေနတဲ့အတြက္ နန္းတြင္းမွာ တပ္စြဲထားတယ္လို႔ ဆိုႏုိင္ေသာ္လည္း အခုလက္ရွိအခ်ိန္အခါမွာေတာ့ တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေနၿပီး ေသာင္းက်န္းမႈဆိုတာလည္း မရွိေတာ့ဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ေခတ္စနစ္ေတြလည္း ေျပာင္းလဲလာၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ နန္းတြင္းမွာ ဆက္လက္ရွိမေနသင့္ေတာ့ပါဘူးလို႔လည္း ၿမိဳ႕ခံအမ်ားစုက ေျပာဆိုေဆြးေႏြးေနပါတယ္။
“နန္းတြင္းဟာ ဗမာလူမ်ိဳးေတြအားလံုးနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ေနရာျဖစ္သြားၿပီ။ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈအရေရာ၊ ရိုးရာအေမြအႏွစ္အရပါဆိုရင္ ျပတိုက္အႀကီးႀကီးျဖစ္သြားမယ္။ ေရွးေခတ္နန္းမဴနန္းရာ အသစ္ေတြ။ ေျမ၀ိုင္းဇာတ္ေတြ၊ ရုပ္ေသးစင္ေတာ္ႀကီးေတြ၊ တိုင္းရင္းသားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အစီအစဥ္ေတြ၊ ရိုးရာအားကစားေတြ ပါတဲ့ျပကြင္းျပကြက္ႀကီးသာျဖစ္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ အမ်ားျပည္သူ အနားယူအပန္းေျဖႏုိင္မယ့္ တကယ့္ ဥယ်ာသ္ႀကီးတစ္ခု ျဖစ္လာမယ္”လို႔ ဆရာဆူးငွက္က ေျပာပါတယ္။
“ဟိုးအရင္တုန္းကေတာ့ ေရာက္တယ္။ ကေလးေတြကို လိုက္လိုက္ပို႔တာေလ။ ရုပ္ရွင္ရံုရွိတယ္။ အားကစားရံုက ဂၽြမ္းဘားရံုရွိတယ္။ ေနာက္ ဘုတ္တလုတ္ကန္ရွိတယ္။ ေရကူးကန္ရိွတယ္။ နန္းတြင္းေက်ာက္တိုင္ႀကီး ပတ္ပတ္လည္မွာ ေျပးခုန္ပစ္ ၿပိဳင္ပြဲေတြလုပ္တယ္။ အဲဒီထဲမွာပဲ လြတ္လပ္ေရးေန႔ဆိုရင္ ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲေတြ လုပ္တယ္။ အဲဒါေတြကို ကေလးေတြကို လိုက္ျပတာ။ အခုေတာ့ ေခတ္က ေျပာင္းသြားၿပီး ကေလးေတြကို ျပစရာလည္းမရွိဘူး။ ေရာက္လည္းမေရာက္ျဖစ္ေတာ့ဘူး”လို႔ အသက္ ၅၆ နွစ္ရွိ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးက ေျပာျပပါတယ္။
ၿမိဳ႕လူထုေတြ အေနနဲ႔လည္း နန္းတြင္းဆိုတာနဲ႔ တစ္သီးတစ္ျခားစီျဖစ္မေနေတာ့ဘဲ ၀င္ထြက္သြားလာလို႔ ရႏုိင္ဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကတယ္လို႔ လည္း သိရပါတယ္။ အလားတူျပည္ပကလာေရာက္ေလ့လာသူေတြအတြက္လည္း ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြရဲ႔ ေနထိုင္မႈ ဓေလ့ေတြကို ျမင္ေတြ႕ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
“ဒီအခ်ိန္မွာ တပ္မေတာ္သည္ မိမိေနရာ မိမိျပန္သြားၿပီး လႊဲအပ္လိုက္မယ္ဆိုရင္ လူသာဓုေခၚ။ နန္သာဓုေခၚ ျဖစ္မွာပါ”လို႔ စာေရးဆရာႀကီး တစ္ဦးက သံုးသပ္ပါတယ္။
ဒီမိုကေရစီေခတ္ကို ကူးေျပာင္းေနတဲ့ အခ်ိန္ကာလမွာ အဂၤလိပ္အေမြဆိုးကို ဆက္ခံမက်င့္သံုးသင့္ေတာ့ဘူးလို႔လည္းဆိုပါတယ္။ မႏၱေလးနန္းတြင္းထဲမွာ တည္ရွိေနတဲ့ အက်ဥ္းေထာင္ကိုေတာင္ ေရႊ႕ေျပာင္းခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ယခင္ကာလမ်ားဆီက တယက ဆိုလွ်င္ နန္းတြင္းထဲမွာရွိေသာ္လည္း အခုအခါမွာေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းေဒသႀကီးအစုိးရေတြသည္ နန္းတြင္းျပင္ပကို ေရာက္လာၿပီး ျပည္သူလူထုနဲ႔ ပိုမိုနီးစပ္လာတာကို ျမင္ေတြ႕ရၿပီးျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ားျပည္သူ အမွန္တကယ္အနားယူ အပန္းေျဖဖို႔ေနရာ လည္း လိုအပ္ေနပါတယ္။ ဒီနန္းတြင္းက ယဥ္ေက်းမႈအရလည္း ထိန္းသိမ္းသင့္တဲ့ေနရာ၊ မင္းေနျပည္ေတာ္ ျပယုဂ္အျဖစ္လည္း ျပသႏုိင္တဲ့ေနရာျဖစ္လို႔ ျမနန္းစံေက်ာ္ေရႊနန္းေတာ္အပါအ၀င္ ေလးဘက္ေလးတန္ေနရာေတြကို စုေပါင္းၿပီး ၿမိဳ႕ျပဥယ်ာဥ္ေတာ္ႀကီးအျဖစ္ ပညာရွင္ေတြနဲ႔ တိုင္ပင္သင့္တယ္လို႔လည္း သံုးသပ္သူေတြရွိပါတယ္။
ကုမၸဏီေတြကို လက္လႊဲအပ္ကာ ျမိဳ႕ေနလူထု အပန္းေျဖနားေနစရာ အစစ္အမွန္ဥယ်ာဥ္ေတာ္ မျဖစ္ဘဲ စားေသာက္ဆိုင္ေတြျဖစ္မသြားဖို႔၊ ကာစီႏိုု္ေတြ၊ ေဟာ္တယ္ေတြ၊ ကလပ္ေတြျဖစ္မသြားဖို႔ကိုေတာ့ အားလံုး၀ိုင္း၀န္းထိန္းသိမ္းသင့္ပါတယ္။
ယဥ္ေက်းမႈ၀န္ႀကီးဌာနက မႏၱေလးၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ျမနန္းစံေက်ာ္ေရႊနန္းေတာ္၊ နန္းၿမိဳ႕ရိုးနဲ႔ က်ံဳး၊ ေရႊဘိုၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ေရႊဘံုရတနာ မဂၤလာနန္းေတာ္နဲ႔ ပဲခူးၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ကေမၻာဇသာဒီနန္းေတာ္၊ ေရွးေဟာင္းသမိုင္း၀င္ ခံတပ္ေတြျဖစ္တဲ့ သေျပတန္း၊ အေစခံ၊ ဆင္က်ံဳးခံတပ္ ေနရာေတြကို အမ်ိဳးသားဥယ်ာဥ္စီမံကိန္း လုပ္မယ္ဆုိတဲ့ သတင္းေတြကို လြန္ခဲ့တဲ့ လေတြကတည္းက ၾကားသိဖတ္မိခဲ့ရပါၿပီ။
အခု စီမံကိန္းလ်ာထားတဲ့အထဲမွာ အမ်ိဳးသားဥယ်ာဥ္လို႔ သတ္မွတ္လုပ္ကိုင္တဲ့ေနရာမွာ ေစ်းဆိုင္တန္းေတြ၊ ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈ အ၀တ္အစားေတြျဖစ္တဲ့ ေရွးေခတ္ ျမန္မာတို႔ ၀တ္ဆင္ခဲ့တဲ့ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈေတြနဲ႔ ေဖ်ာ္ေျဖပြဲေတြလည္း ျပဳလုပ္သြားမယ္လို႔ ၾကားသိေနရပါတယ္။
ေရွးေဟာင္းသမိုင္းအေမြအႏွစ္ေတြ မႊန္းထံုေနတဲ့ မႏၱေလးၿမိဳ႕ရဲ႕ အမ်ိဳးသားအေမြအႏွစ္ေတြကို တကယ္ပဲ မေပ်ာက္မပ်က္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မႈေတြ ျပဳလုပ္ႏုိင္ပါ့မလား။ အနယ္နယ္အရပ္ရပ္က လာေရာက္လည္ပတ္သူေတြ၊ ေလ့လာသူေတြ၊ မွတ္တမ္းတင္လိုသူေတြအတြက္ တကယ္ပဲ ေလ့လာခ်င္စရာ။ သမိုင္းမွတ္တမ္းတင္ခ်င္စရာ၊ အနားယူအပန္းေျဖဖို႔ ေနရာျဖစ္လာမလာကိုေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ရလိမ့္ဦးမယ္လို႔ မႏၱေလး ေဒသခံ ၊ မႏၱေလးကို ခ်စ္ျမတ္ႏုိးၾကသူမ်ားက ေဆြးေႏြးေျပာဆိုေနၾကပါတယ္။ အမွန္တကယ္ ၀င္ထြက္သြားလာ အနားယူ အပန္းေျဖဖို႔၊ ေလ့လာဖို႔အတြက္ က အခုခ်ိန္ခါမွာ ခက္ခဲလြန္းလွတယ္လို႔လည္း ေျပာဆိုေနၾကပါတယ္။
လက္ရွိ မႏၱေလး နန္းၿမိဳ႕၀င္ေပါက္ေတြမွာ ဂိတ္အ၀င္၀ အစစ္အေဆးေတြေၾကာင့္ လာေရာက္သူေတြ အပန္းမေျပျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံအမ်ားစုက ေျပာပါတယ္။
“ကၽြန္ေတာ့္အျမင္ေျပာရရင္ေတာ့ ၀င္ခဲ့တဲ့ အေပါက္မွာ မွတ္ပံုတင္(ဒါမွမဟုတ္) လိုင္စင္ထားခဲ့ၿပီး ဒီအေပါက္ကေန ျပန္ထြက္၇တာကို သေဘာမက်ဘူး။ အခ်ိန္ကုန္တယ္လို႔ ယူဆတယ္။ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ၀င္ထြက္ခြင့္ရခ်င္တယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ဘုရင့္သားသမီးေတြ ကစားဖို႔ ဖန္တီးခဲ့တဲ့ ဘုတ္တလုတ္ကန္က ႏြားေက်ာင္းတဲ့ေနရာျဖစ္ေနတာကိုလဲ ျပင္သင့္တယ္။ လွပေသသပ္ေအာင္ လုပ္ၿပီး ဧည့္သည္ေတြကို ဆြဲေဆာင္တဲ့ေနရာေလးျဖစ္ေစခ်င္သလို အေရွ႕ဘက္မွာရွိတဲ့မင္းတုန္းမင္းရဲ႕ အုတ္ဂူကိုကလည္း ဧည့္သည္ေတြကို ျပဖို႔ေကာင္းတဲ့ေနရာေလးတစ္ခုပါ။”လို႔ မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံတစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။
မႏၱေလးလို႔ ေရရြတ္လိုက္တာနဲ႔ မႏၱေလးၿမိဳ႕အစြန္က မဟာမုနိဘုရားႀကီး၊ မႏၱေလးက်ံဳးၿမိဳ႕ရိုးနဲ႔ နန္းေတာ္၊ က်ံဳးၿမိဳ႕ရိုးနဲ႔ မႏၱေလးေတာင္ ၊ ျပအိုးျပသာဒ္နဲ႔ အတူ ျမန္မာတို႔ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးမင္းဆက္ နန္းစိုက္ခဲ့တဲ့ စံနန္းေတာ္ေတြက မႏၱေလးသူမႏၱေလးသားေတြအတြက္ ဂုဏ္ယူစရာ အေမြအႏွစ္ေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ျမနန္းစံေက်ာ္ေရႊနန္းေတာ္။ သီဟာသန ပလႅင္၊ မွန္းနန္းေတာ္ႀကီး၊ ဗဟိုရ္စင္၊နန္းျမင့္ေမွ်ာ္စင္နဲ႔ေဇတ၀န္ေဆာင္၊ စြယ္ေတာ္စင္ဘုရားေတြကေတာ့ နန္းတြင္း သမိုင္းမွာ ေလ့လာမွတ္သား စရာသမိုင္းအေမြအျဖစ္ က်န္ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံရပ္ျခားက ဧည့္သည္ေတြ မႏၱေလးကို ေရာက္ရင္ ၀င္ေရာက္ေလ့လာမွတ္တမ္းတင္ရတဲ့ ေနရာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။
မႏၱေလး သူ၊ မႏၱေလးသားေတြကေတာ့ ကိုယ့္ဘုရင္။ ကိုယ့္သခင္နဲ႔ ကိုယ့္ထီးကိုယ့္နန္း။ ကိုယ့္ၾကငွန္းကို ကိုယ္တိုင္သာ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရရွိလိုၾကတယ္လို႔လည္း ေျပာဆိုေဆြးေႏြးမႈေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ အမ်ားျပည္သူ ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ဒီနန္းတြင္းနယ္ေျမႀကီးကိုလည္း အမ်ားျပည္သူ ၀င္ေရာက္ေလ့လာအနားယူ လို႔၇မယ့္ နန္းတြင္းႀကီး ျပန္ျဖစ္ေစခ်င္ၿပီလို႔လည္း အမ်ားက ေျပာၾကပါတယ္။
“မႏၱေလးမွာက အရင္တုန္းက မန္းသီတာဥယ်ာဥ္ဆိုတာ ထင္ထင္ရွားရွားကို ရွိခဲ့တယ္။ န၀တ အစုိး၇တက္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ေတာ့ ဒီဥယ်ာဥ္က မရွိေတာ့ဘူး။ အရင္က ဒီဥယ်ာဥ္မွာ အစံုပဲ။ ေစ်းေရာင္းတဲ့လူေတြေရာ။ အနားယူတဲ့သူေတြေရာ ညေနဆိုရင္ ေပ်ာ္စရာႀကီးပဲ။ အခုေတာ့ ေပ်ာက္ကုန္ၿပီ။ ဒီအတြက္ နန္းေတာ္ႀကီးကို လူအမ်ား အပန္းေျဖစခန္းလုပ္ရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းတာေပါ့။ အခုရွိေနတာကလည္း ဘာမွမဟုတ္ေတာ့ဘူးေလ။ နန္းေတာ္ထဲ၀င္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ မွတ္ပံုတင္ေပးရတာနဲ႕။ လိုင္စင္ေပးခဲ့၇တာနဲ႔ ။ ဒါေတြေၾကာင့္ နန္းေတာ္ႀကီးကို သြားၾကည့္တဲ့သူက နည္းသြားတယ္”လို႔ မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံ စာေရးဆရာညီေစမင္းက ေျပာပါတယ္။
အခုလို အမ်ားသူငါ ေလ့လာစရာ။ အပန္းေျဖစရာ၊ အမ်ားသူငါနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ နန္းေတာ္လို႔ ေနရာမ်ိဳးကို သြားေရာက္လည္ပတ္ အနားယူအပန္းေျဖနိုင္ဘို႔ အတြက္ မလြယ္ကူရျခင္း အေၾကာင္းေတြလည္း ရွိေနတယ္လို႔ သံုးသပ္ေျပာဆိုသူေတြလည္း အမ်ားအျပားပါ။ မင္းတုန္းမင္းနတ္ရြာစံတဲ့ ၁၈၇၈ခုႏွစ္မွာ သားေတာ္သီေပါမင္း ဆက္လက္စိုးစံခဲ့ပါတယ္။ ၁၈၈၅ ခုနွစ္မွာ ျမန္မာတစ္ျပည္လံုး အဂၤလိပ္သိမ္းပိုက္မႈေအာက္ေရာက္ခ်ိန္မွာ ျမန္မာဘုရင္ကို ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္ၿပီး အိႏၵိယႏုိင္ငံကို ပို႔ေဆာင္ခ်ိန္ကစလို႔ ဒီနန္းေတာ္ႀကီးက စစ္တပ္နယ္ေျမအျဖစ္ အလိုလိုေျပာင္းလဲသြားခဲ့တာက ယေန႔အခ်ိန္ထိလို႔လည္း မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံေတြက ေျပာပါတယ္။
က်ံဳးၿမိဳ႕ရိုးနဲ႔ နန္းေတာ္ဆိုတာကေတာ့ မပ်က္မစီးဘဲ က်န္ရစ္ခဲ့တဲ့ မႏၱေလးၿမိဳ႕ရဲ႕ တစ္ခုတည္းေသာ သမိုင္းအေမြအႏွစ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ မႏၱေလးသမိုင္းေၾကာင္းေတြကို မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံစာေရးဆရာႀကီးေတြက တခန္းတနားဖြဲ႔ဆိုသီကံုးတတ္ၾကပါတယ္။ ေရႊေတာင္၊ ေငြေတာင္ ၊ ပတၱျမားေတာင္၊ ေဆးဒါန္းေတာင္၊ နဂါးရစ္ေတာင္။ ေတာင္ထူးေတာင္ျမတ္ေတြနဲ႔ တန္ဆာဆင္အပ္တဲ့ မႏၱေလးေတာင္ကို မ႑ိဳင္ထားၿပီးေတာင္ဘက္အလား ေဇာင္းကေလာကန္အထိတာ(၂၅၀၀)(တစ္တာ-ခုနွစ္ေတာင္၊ တစ္ေတာင္၁၉.၅လက္မ) အေနာက္လားေသာ္ ဧရာ၀တီျမစ္အထိ တာ(၁၆၀၀) အတြင္း၊ အေရွ႕ေအာင္ပင္လယ္ကန္ေတာ္၊ အေနာက္ဧရာ၀တီျမစ္၊ ေျမာက္မဟာနႏၵါကန္ေတာ္တို႔မွာ ၾကာမ်ိဳးစံုဖူးပြင့္ေ၀ဆာကာ ငွက္အေပါင္းတို႔ ျမဴးတူးေပ်ာ္ပါး၀တ္ရည္ေသာက္စားျခင္း၊ ေရႊေလာင္း၊ ေရႊတေခ်ာင္း စတဲ့ ဆယ့္ႏွစ္လရာသီလံုးတသြင္သြင္စီးေနတဲ့ ေရေကာင္းေရရွင္ေပါမ်ားျခင္း၊ ေတာင္စြယ္ေတာင္ကုန္းေတြနဲ႔ တင့္တယ္ျခင္း၊ ေတာင္စြယ္ေတာင္ကုန္းေတြရဲ႕ အလယ္မွာမွ စည္မ်က္ႏွာလို ျပန္႔ျပဴးတဲ့ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ရွိျခင္း ဆိုတဲ့ ေရာင္စံုေရႊႀကိဳးသတ္နယ္ေျမ ေျမပံုကို ေရးဆြဲၿပီး ၿမိဳ႕ေတာ္သစ္တည္ႏုိင္ေအာင္ ဘ၀ရွင္မင္းတရားႀကီးထံ ဆက္သြင္းခဲ့ၾကတယ္လို႔ စာေရးဆရာဆူးငွက္က ေရးသားထားပါတယ္။
ခုနွစ္ဌာနျဖစ္တဲ့ ၿမိဳ႕ရိုးေတာ္ႀကီး ၊ က်ံဳးေတာ္၊ မဟာေလာကမာရဇိန္ေစတီေတာ္၊ သိမ္ေတာ္၊ မဟာအတုလေ၀ယန္ေက်ာင္းေတာ္၊ ပိဋကတ္တိုက္ေတာ္နဲ႔ သုဓမၼာ ဇရပ္ေတာ္ဆိုတဲ့ ဒီခုနစ္ဌာနေတြအျပင္ တံခါး၁၂ ရပ္ ျပသာဒ္တိုင္ေတြကိုလည္း ထူထားခဲ့ပါတယ္။ ၿမိဳ႕တြင္းၿမိဳ႕ျပင္ေစ်း၊ အိမ္၀င္းေတြနဲ႔ ၿမိဳ႕ကြက္သစ္ရာထားၿပီး နန္းၿမိဳ႕ေတာ္ကို ပႏၷက္တင္ခဲ့ပါတယ္။ ျမနန္းစံေက်ာ္ ေရႊနန္းေတာ္၊ နန္းၿမိဳ႕ရုိုးနဲ႔ က်ံဳးကို ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၁၈ ခုႏွစ္မွာ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီးက စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ၁၂၂၀ခုနွစ္မွာ ေျပာင္းေရႊ႕စံျမန္းခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
နန္းတြင္းမွာ အဓိကအားျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သူဘုရင္နဲ႔ မင္းညီမင္းသားအမ်ားစုေနထိုင္ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္မႈဆိုင္ရာရံုးေတြ၊ ညီလာခံခန္းမႀကီးေတြ၊ လႊတ္ေတာ္အေဆာက္အဦး၊ သာသနိက အေဆာက္အဦးေတြ လည္း တည္ရွိပါတယ္။ ၿမိဳ႕ေလးျပင္ေလးရပ္မွာေတာ့ မူးႀကီးမတ္ရာေတြ အပါအ၀င္ တိုင္းသူျပည္သားေတြ ေနထိုင္ၾကပါတယ္။
ျမန္မာဘုရင္ရဲ႕ ရံုးစိုက္တဲ့ေနရာ၊ အထြဋ္အျမတ္ေနရာေတြကို အဂၤလိပ္တိုင္းတစ္ပါးသားေတြက လာေရာက္သိမ္းယူအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ကိုယ့္ဘုရင္ကိုယ့္သခင္ကို ထိပါးေစာ္ကားတဲ့အတြက္ မေက်မနပ္ျဖစ္ကာဆူပူထႀကြ မႈေတြျဖစ္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။
“အဂၤလိပ္ေတြက မႏၱေလးကို သိမ္းပိုက္လိုက္တာနဲ႔တစ္ၿပိဳင္နက္ ဘုရင္ေနတ့ဲေန၇ာကို အပိုင္စီးလိုက္ၿပီး ကလပ္ေတြ၊ ပါတီေတြ ဖြင့္ခဲ့တယ္။ တိုင္းသူျပည္သားေတြက ပုန္ကန္ထႀကြမွာစိုးတဲ့အတြက္ အဂၤလိပ္ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ အရာရွိေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဒီနန္းတြင္းမွာပဲ ေနထိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ စည္သာတံခါးရဲ႕အတြင္းကို ျပန္လည္မြမ္းမံၿပီး ဘုရင္ခံအိမ္ေတာ္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲခဲ့တယ္။ အဂၤလိပ္ေတြ နန္းတြင္းကို သိမ္းတာသည္တိုင္းျပည္ကို မတရားသျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ဖို႔ ၊ ၿပီးေတာ့သူတို႔လံုျခံဳေရးကို ယူတဲ့ပံုစံမ်ိဳးမို႔ စစ္တပ္က နန္းတြင္းထဲေရာက္လာတာ။ ဒီတစ္ေလွ်ာက္လံုး ေရက်ံဳးပတ္လည္ထား၊ ေျမၿမိဳ႕ရုိးႀကီးနဲ႔ အခိုင္အမာကို သူတို႔လံုျခံုေရးအတြက္ တပ္စြဲခဲ့တာ”လို႔ စာေရးဆရာဆူးငွက္က ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြကို ဖိႏွိပ္ညွဥ္းစဲဖို႔အတြက္ နန္းတြင္းမွာ အခိုင္အမာတပ္စြဲလာခဲ့တဲ့ အစဥ္အလာဟာ ဒုတိယကမၻာစစ္ေနာက္ပိုင္း လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခ်ိန္ ကိုယ့္တိုင္းကိုယ့္ျပည္ ကိုယ့္လူမ်ိဳးနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနမ်ိဳးမွာ အဂၤလိပ္ေခတ္က သူ႔ကၽြန္ဘ၀ေရာက္ခဲ့၇တာေတြကို ေျပာင္းျပန္လွန္ပစ္ႏိုင္ေပမယ့္ အဂၤလိပ္စစ္တပ္ေနရာမွာ ျမန္မာစစ္တပ္ေတြက ဆက္ၿပီးေနတာဟာ အဂၤလိပ္ရဲက အေမြဆိုးကို ဆက္လက္က်င့္သံုးလက္ခံလိုက္တာလို႔လည္း ဆက္ေျပာပါတယ္။
မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံတစ္ဦးကလည္း “မႏၱေလးမွာ ရွိတဲ့ျပည္သူေတြက နန္းေတာ္ရဲ႕ အျပင္ ဘက္မွာရွိတယ္။ အမ်ားျပည္သူလူထုကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မယ့္ စစ္တပ္ကေတာ့ နန္းတြင္းထဲမွာရွိေနတယ္။ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ေနသလိုပဲ။ ျပည္သူေတြက စစ္တပ္ကို ျပန္ၿပီးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေနရသလိုျဖစ္ေနတယ္။ နန္းတြင္းက အမ်ားနဲ႔မသက္ဆိုင္သလိုပဲ။ အမ်ားနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ေနရာကို အမ်ားျပည္သူ သက္ေတာင့္သက္သာ ၀င္ေ၇ာက္ေလ့လာ အပန္းေျဖႏုိင္ဖို႔ေတာ့ လိုအပ္တာေပါ့။ ”လို႔ ဆိုပါတယ္။
“နန္းေတာ္ထဲမွာ စစ္တပ္ရွိေနတာလည္း မဟုတ္ေသးဘူး။ အဂၤလိပ္လက္ထက္ကတည္းက အခုအခ်ိန္ထိ စစ္တပ္က ရွိေနခဲ့တယ္။ ဒါကနန္းေတာ္နဲ႔ စစ္တပ္ မသင့္ေတာ္ဘူးေလ။ သီးျခားရွိရမွာေပါ့။ စစ္တပ္က နန္းတြင္းထဲကေန ေရႊ႕မယ္ဆိုေရႊ႕လို႔ရတယ္။ အခု နန္းတြင္းမွာ စစ္တပ္ရွိေနေတာ့ ေတာ္ရံု လူႀကီးလူငယ္ေတြက မသြားၾကေတာ့ဘူး။ အသြားအလာ နည္းသြားၾကတယ္”လို႕ ၿမိဳ႕ခံ တစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။
အခုလို ခန္းနားထည္၀ါစြာ တည္ရွိေနၿပီး အမ်ားၿပည္သူနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ေနရာကို အ၀င္အထြက္ အတင္းအၾကပ္ ျဖစ္ေနခဲ့တာကိုေတာ့ စိတ္မသက္သာလွဘူးလို႔လည္း ေျပာဆိုေနၾကပါတယ္။ အရင္က နန္းတြင္းထဲကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ၀င္ထြက္လို႔ရခဲ့ေသာ္လည္း ၁၉၇၀ ေနာက္ပိုင္းမွာ ပိုတင္းက်ပ္လာခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ မတ္လေလာက္မွာေတာင္ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရး (၂၅)ႏွစ္ေျမာက္ဆိုၿပီး ပြဲလုပ္ခဲ့ဘူးၿပီး ေနာက္ပိုင္းေတာ့ ဘာမွမလုပ္ၾကေတာ့ဘူးလို႔လည္း ဆိုပါတယ္။
“တစ္မ်ိဳးသားလံုးနဲ႔ ဆိုင္တာ။ တစ္မ်ိဳးသားလံုးနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ ဒီနန္းေတာ္ႀကီးထဲကို ၀င္တာကို မ၀င္ရ၊ ကန္႔သတ္နယ္ေျမဆိုတာေတြက ရွိေသးတယ္။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ နန္းတြင္းက စစ္တပ္ကို ေရႊ႕ေပးတာအေကာင္းဆံုးပဲ၊ တစ္မ်ိဳးသားလံုးနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ေန၇ာေတြအျဖစ္ ျပန္လည္ျပဳျပင္သင့္ၿပီ” လို႔ အသက္(၇၀) ၀န္းက်င္ မႏၱေလးၿမိဳ႕ခံတစ္ဦးက သံုးသပ္ေျပာၾကားပါတယ္။
“ျမနန္းစံေက်ာ္ေရႊနန္းေတာ္အတြင္း သြားေရာက္လိုသူေတြအေနနဲ႔ “နန္းေရွ႕တံတားေခၚ ဦးထိပ္တံတား”ကေန ၀င္ရၿပီး အ၀င္၀မွာကတည္းက နာမည္စာရင္းေပးသြင္း၊ ႏုိင္ငံသားစိစစ္ေရးကတ္ေတြ ထားခဲ့ၿပီးမွ အထဲကို ၀င္ေ၇ာက္ေလ့လာခြင့္ရတယ္။ စက္ဘီးဆိုင္ကယ္စီးခြင့္မရွိဘူး။ သတ္မွတ္ေနရာေရာက္မွ စီးခြင့္ရတယ္”လို႔ သြားေရာက္လည္ပတ္ခဲ့သူ တစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။
၁၉၄၅ ခုနွစ္အတြင္းမွာ နန္းေဆာင္ ၁၁၄ ေဆာင္ရွိတဲ့ နန္းေတာ္ႀကီးတစ္ခုလံုး မီးေလာင္ျပာက်သြားခဲ့ၿပီး ၂၆ မီတာ၉၁၀၀၄ေပ) ၊ ေတာင္ေျမာက္ ၁၇၅မီတာ(၅၇၄ေပ) ရွိၿပီး အက်ယ္အ၀န္းစတုရန္းဧရိယာ ၅၃၅၅၀ မီတာရွိတဲ့ နန္းေတာ္ေနရာကို ေျမကြက္လပ္ႀကီးအျဖစ္ ထားရွိခဲ့ရာကေန ၁၉၈၉ ခုနွစ္မွာ ေရွးမူမပ်က္ျပန္လည္တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ အေရွ႕နန္းေဆာင္(၃၂ )ေဆာင္၊ အေနာက္နန္းေဆာင္ ၄ ေဆာင္အပါအ၀င္ နန္းေဆာင္၈၉ ေဆာင္ကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ခဲ့တာပါ။
ျမန္မာတို႔ အသည္းစြဲ မႏၱေလး ျမနန္းစံေက်ာ္ေရႊနန္းေတာ္ႀကီးဟာ ျမန္မာဘုရင္မင္းျမတ္တို႔ရဲ႕ ဘ၀ေနထိုင္မႈပံုစံေတြကို ျမင္ေတြ႔ႏုိင္တဲ့ေနရာတစ္ခုလည္း ျဖစ္တဲ့အျပင္ ျမန္မာတစ္မ်ိဳးသားလံုးနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ဒီလို နန္းတြင္းနယ္ေျမႀကီးမွာ ျပဳျပင္စရာ၊ ထိန္းသိမ္းစရာ။ျပင္ဆင္စရာ၊ ျဖည့္စြက္စရာေတြအားလံုး ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္သင့္သလို တစ္မိ်ဳးသားလံုး ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ကို တစ္မ်ိဳးသားလံုး ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္သင့္တဲ့အျပင္ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ မအပ္စပ္ မရွိသင့္တဲ့ အရာေတြကိုလည္း ေရႊ႕ေျပာငး္ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ျပဳလုပ္သင့္ၿပီလို႔ လည္း အမ်ားစုက သံုးသပ္ေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
“စစ္တပ္ဆိုတာက တိုင္းျပည္ကို ကာကြယ္ဖို႔၊ ၿမိဳ႕ျပကို ကာကြယ္ဖို႔၊ ၿမိဳ႕လူထုကို ကာကြယ္ဖုိ႔ဆိုရင္ ၿမိဳ႕ရဲ႕အျပင္ကေနၿပီး ကာကြယ္ရမွာေလ။ အခုက စစ္တပ္က တကယ့္အထြဋ္အျမတ္ေနရာအတြင္းမွာေနၿပီး ၿမိဳ႕လူထုက အျပင္ကေန ျပန္ကာ ေပးထား ရသလိုျဖစ္ေနတယ္။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အေစာင့္ေရွာက္ခံႀကီးျဖစ္ေနတာ အင္မတန္ စိတ္မခ်မ္းေျမ့စရာျဖစ္ေနရတယ္”လို႔လည္း ဆရာဆူးငွက္က သံုးသပ္ပါတယ္။
လြတ္လပ္ေရးရၿပီးကတည္းက စစ္တပ္ဟာ ေရႊ႔ေျပာင္းရမွာအမွန္ျဖစ္ေပမယ့္ ျပည္တြင္းေသာင္းက်န္းမႈေတြ၊ နယ္ေျမမျငိမ္သက္မႈေတြ ရွိေနတဲ့အတြက္ နန္းတြင္းမွာ တပ္စြဲထားတယ္လို႔ ဆိုႏုိင္ေသာ္လည္း အခုလက္ရွိအခ်ိန္အခါမွာေတာ့ တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေနၿပီး ေသာင္းက်န္းမႈဆိုတာလည္း မရွိေတာ့ဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ေခတ္စနစ္ေတြလည္း ေျပာင္းလဲလာၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ နန္းတြင္းမွာ ဆက္လက္ရွိမေနသင့္ေတာ့ပါဘူးလို႔လည္း ၿမိဳ႕ခံအမ်ားစုက ေျပာဆိုေဆြးေႏြးေနပါတယ္။
“နန္းတြင္းဟာ ဗမာလူမ်ိဳးေတြအားလံုးနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ေနရာျဖစ္သြားၿပီ။ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈအရေရာ၊ ရိုးရာအေမြအႏွစ္အရပါဆိုရင္ ျပတိုက္အႀကီးႀကီးျဖစ္သြားမယ္။ ေရွးေခတ္နန္းမဴနန္းရာ အသစ္ေတြ။ ေျမ၀ိုင္းဇာတ္ေတြ၊ ရုပ္ေသးစင္ေတာ္ႀကီးေတြ၊ တိုင္းရင္းသားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အစီအစဥ္ေတြ၊ ရိုးရာအားကစားေတြ ပါတဲ့ျပကြင္းျပကြက္ႀကီးသာျဖစ္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ အမ်ားျပည္သူ အနားယူအပန္းေျဖႏုိင္မယ့္ တကယ့္ ဥယ်ာသ္ႀကီးတစ္ခု ျဖစ္လာမယ္”လို႔ ဆရာဆူးငွက္က ေျပာပါတယ္။
“ဟိုးအရင္တုန္းကေတာ့ ေရာက္တယ္။ ကေလးေတြကို လိုက္လိုက္ပို႔တာေလ။ ရုပ္ရွင္ရံုရွိတယ္။ အားကစားရံုက ဂၽြမ္းဘားရံုရွိတယ္။ ေနာက္ ဘုတ္တလုတ္ကန္ရွိတယ္။ ေရကူးကန္ရိွတယ္။ နန္းတြင္းေက်ာက္တိုင္ႀကီး ပတ္ပတ္လည္မွာ ေျပးခုန္ပစ္ ၿပိဳင္ပြဲေတြလုပ္တယ္။ အဲဒီထဲမွာပဲ လြတ္လပ္ေရးေန႔ဆိုရင္ ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲေတြ လုပ္တယ္။ အဲဒါေတြကို ကေလးေတြကို လိုက္ျပတာ။ အခုေတာ့ ေခတ္က ေျပာင္းသြားၿပီး ကေလးေတြကို ျပစရာလည္းမရွိဘူး။ ေရာက္လည္းမေရာက္ျဖစ္ေတာ့ဘူး”လို႔ အသက္ ၅၆ နွစ္ရွိ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးက ေျပာျပပါတယ္။
ၿမိဳ႕လူထုေတြ အေနနဲ႔လည္း နန္းတြင္းဆိုတာနဲ႔ တစ္သီးတစ္ျခားစီျဖစ္မေနေတာ့ဘဲ ၀င္ထြက္သြားလာလို႔ ရႏုိင္ဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကတယ္လို႔ လည္း သိရပါတယ္။ အလားတူျပည္ပကလာေရာက္ေလ့လာသူေတြအတြက္လည္း ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြရဲ႔ ေနထိုင္မႈ ဓေလ့ေတြကို ျမင္ေတြ႕ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
“ဒီအခ်ိန္မွာ တပ္မေတာ္သည္ မိမိေနရာ မိမိျပန္သြားၿပီး လႊဲအပ္လိုက္မယ္ဆိုရင္ လူသာဓုေခၚ။ နန္သာဓုေခၚ ျဖစ္မွာပါ”လို႔ စာေရးဆရာႀကီး တစ္ဦးက သံုးသပ္ပါတယ္။
ဒီမိုကေရစီေခတ္ကို ကူးေျပာင္းေနတဲ့ အခ်ိန္ကာလမွာ အဂၤလိပ္အေမြဆိုးကို ဆက္ခံမက်င့္သံုးသင့္ေတာ့ဘူးလို႔လည္းဆိုပါတယ္။ မႏၱေလးနန္းတြင္းထဲမွာ တည္ရွိေနတဲ့ အက်ဥ္းေထာင္ကိုေတာင္ ေရႊ႕ေျပာင္းခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ယခင္ကာလမ်ားဆီက တယက ဆိုလွ်င္ နန္းတြင္းထဲမွာရွိေသာ္လည္း အခုအခါမွာေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းေဒသႀကီးအစုိးရေတြသည္ နန္းတြင္းျပင္ပကို ေရာက္လာၿပီး ျပည္သူလူထုနဲ႔ ပိုမိုနီးစပ္လာတာကို ျမင္ေတြ႕ရၿပီးျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ားျပည္သူ အမွန္တကယ္အနားယူ အပန္းေျဖဖို႔ေနရာ လည္း လိုအပ္ေနပါတယ္။ ဒီနန္းတြင္းက ယဥ္ေက်းမႈအရလည္း ထိန္းသိမ္းသင့္တဲ့ေနရာ၊ မင္းေနျပည္ေတာ္ ျပယုဂ္အျဖစ္လည္း ျပသႏုိင္တဲ့ေနရာျဖစ္လို႔ ျမနန္းစံေက်ာ္ေရႊနန္းေတာ္အပါအ၀င္ ေလးဘက္ေလးတန္ေနရာေတြကို စုေပါင္းၿပီး ၿမိဳ႕ျပဥယ်ာဥ္ေတာ္ႀကီးအျဖစ္ ပညာရွင္ေတြနဲ႔ တိုင္ပင္သင့္တယ္လို႔လည္း သံုးသပ္သူေတြရွိပါတယ္။
ကုမၸဏီေတြကို လက္လႊဲအပ္ကာ ျမိဳ႕ေနလူထု အပန္းေျဖနားေနစရာ အစစ္အမွန္ဥယ်ာဥ္ေတာ္ မျဖစ္ဘဲ စားေသာက္ဆိုင္ေတြျဖစ္မသြားဖို႔၊ ကာစီႏိုု္ေတြ၊ ေဟာ္တယ္ေတြ၊ ကလပ္ေတြျဖစ္မသြားဖို႔ကိုေတာ့ အားလံုး၀ိုင္း၀န္းထိန္းသိမ္းသင့္ပါတယ္။
No comments :
Post a Comment