ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား၏ အၾကမ္းဖက္မ်က္ႏွာစာ

ဤဘာသာသည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေအးျမျခင္းႏွင့္ ခႏၱီတရားတို႕ျဖင့္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေသာ ဘာသာအယူဝါဒတခုျဖစ္ေပသည္။ သို႕ရာတြင္ ဗုဒၶဘာသာ အမ်ားစုျဖစ္ေသာ အာရွႏုိင္ငံအမ်ားအျပား၌ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ အမ်ားအားျဖင့္ မူဆလင္မ်ား အေပၚတြင္ တယူသန္အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို လႈံ႕ေဆာ္ႏိႈးဆြေပးလ်က္ ရွိၾကေပသည္။
ဟန္နာ ဘီးခ်္ - မိတၳီလာ၊ ျမန္မာ ႏွင့္ ပတၱနီ၊ ယိုးဒယား။ ၂၀၁၃-ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၁-ရက္၊ တနလၤာေန႕။
ဗုဒၶဘာသာမ်ား ၾကမ္းၾကေလေသာ္ ...

ဟန္နာ ဘီးခ်္ - မိတၳီလာ၊ ျမန္မာ ႏွင့္ ပတၱနီ၊ ယိုးဒယား။ ၂၀၁၃-ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၁-ရက္၊ တနလၤာေန႕။
“ဗမာ ဘင္လာဒင္” လုိ႕ ဘဲြ႕အမည္ခံယူထားၿပီး သူ႕မ်က္ႏွာက ႐ုပ္ထုတခုလုိ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းလွတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္ဟာ တရား စတင္ေဟာၾကားပါတယ္။ ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ တရားနာပရိႆတ္က ေခၽြးေတြ ယိုစီးက်လုိ႕ ကပ္ေစးေစးျဖစ္ေနတဲ့ ေက်ာျပင္ေတြနဲ႕ လက္အုပ္ေလးေတြခ်ီရင္း သူ႕ေရွ႕မွာ တိတ္တိတ္ဆိတ္ဆိတ္ ၿငိမ္ၿငိမ္သက္သက္ ထုိင္လုိ႕ပါ။ တရားေထာက္က ေထာက္လုိက္တိုင္း လူအုပ္ႀကီးက နီညိဳေရာင္သကၤန္း႐ံုထားၾကတဲ့ ရဟန္းမ်ားနဲ႕အတူ သာဓု ေခၚသံ တရားစာရြတ္သံေတြက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ၿပီးရင္ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ဒုတိယအႀကီးဆံုးၿမိဳ႕ႀကီးျဖစ္တဲ့ မႏၱေလးက ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတိုက္တတုိက္ရဲ႕ ပူေလာင္အုိက္စပ္တဲ့ေလထုထဲမွာ ပ်ံ႕လြင့္လို႕ေနပါတယ္။ ၾကည့္ရတာကေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္း ေအးျမတဲ့ ျမင္ကြင္းပါပဲ ... ဒါေပမဲ့ ဦးဝီရသူရဲ႕အသံကေတာ့ အမုန္းတရားေတြနဲ႕အက္ကဲြရွတ ေနပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ အမ်ားစုျဖစ္တဲ့ေျမမွာ လူနည္းစု မူဆလင္ေတြကို မုန္းတီးေရးတရားေတြကို မိနစ္ ၉၀-ေလာက္ၾကာေအာင္ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ေဟာေျပာရင္း “အခု အခ်ိန္ဟာ ေအးေအးေဆးေဆးေနၾကရမယ့္ အခ်ိန္မဟုတ္ဘူး” လုိ႕ သက္ေတာ္ ၄၅-ႏွစ္အရြယ္ ရဟန္းေတာ္က ျဖည္းျဖည္းေလးေလးနဲ႕ မိန္႕ပါတယ္။ “ခုခ်ိန္ဟာ ႏိုးထၾကရမယ့္အခ်ိန္ ခင္ဗ်ားတို႕ရဲ႕ ေသြးေတြ ဆူပြက္ေနရမယ့္အခ်ိန္” ပါတဲ့။

ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ ေသြးေတြဟာ ျမန္မာလို႕လည္း သိၾကတဲ့ ဗမာျပည္မွာ ဆူပြက္ေနၿပီး မူဆလင္ေသြးေတြကလည္း အေျမာက္အမ်ား ဖိတ္လွ်ံက်ေနၾကပါတယ္။ မႏွစ္က တႏွစ္လံုး ဗုဒၶဘာသာ လူအုပ္စုႀကီးေတြဟာ ဘာသာေရး ယံုၾကည္ခ်က္မတူတဲ့ လူနည္းစုေတြအေပၚ ပစ္မွတ္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ မူဆလင္ ဆယ္ဂဏန္းခန္႕ အသတ္ခံၾကရတယ္လို႕ အာဏာပိုင္ေတြက ဆုိၿပီး အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လူ႕အခြင့္အေရးအဖဲြ႕ေတြ ကေတာ့ ရာေပါင္းမ်ားစြာ လို႕ ခန္႕မွန္းၾကပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈ အမ်ားအျပားဟာ ကုလသမဂၢက ကမၻာ့ အဖိႏွိပ္ခံရဆံုး သူေတြထဲက တစုလုိ႕ သံုးႏႈန္းတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာလို႕ ေခၚသူ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေနာက္ဖ်ားက ႏုိင္ငံမဲ့ မူဆလင္ အုပ္စုႀကီးအေပၚ ရည္ရြယ္တိုက္ခိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ လူမ်ိဳးစုျခင္း ေသြးေခ်ာင္းစီးမႈဟာ ဦးဝီရသူ သီတင္းသံုးၿပီး ျပင္းထန္ခါးသီးတဲ့ တရားမ်ား ေဟာၾကားမိန္႕ႁမြက္ရာ ျမန္မာႏုိင္ငံ အလယ္ပိုင္းကို ပ်ံ႕ႏွံ႕ေရာက္ရွိသြားပါတယ္။ ဒီ အစြန္းေရာက္ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ခန္႕မွန္းေခ် သန္းေပါင္း-၆၀ ခန္႕ရွိတဲ့ လူဦးေရရဲ႕ ၅% ေလာက္ အနည္းဆံုးရွိမယ့္ မူဆလင္မ်ားကို ႏုိင္ငံနဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနၾကသူမ်ား အျဖစ္ ႐ႈျမင္ပါတယ္။ “[မူဆလင္ေတြဟာ] မ်ိဳးပြားတာ သိပ္ျမန္ၿပီး က်ဳပ္တို႕ သမီးပ်ိဳေတြကို ခုိးယူေနၾက၊ အဓမၼျပဳက်င့္ ေနၾကတယ္” လို႕ က်ေနာ့္ကို ေျပာပါတယ္။ “သူတုိ႕က က်ဳပ္တုိ႕ တုိင္းျပည္ကို အပိုင္စီးသိမ္းပိုက္ခ်င္ေနၾကတာ၊ ဒါေပမဲ့ က်ဳပ္ကေတာ့ ဒါကို ခြင့္မျပဳႏုိင္ဘူး။ ျမန္မာႏုိင္ငံကို ဗုဒၶဘာသာႏုိင္ငံ အျဖစ္ပဲ က်ဳပ္တုိ႕ ထိန္းသိမ္းထားရမယ္” ... ဒီလို အမုန္းတရားမိန္႕ခြန္းမ်ိဳးဟာ သိမ္ေမြ႕တဲ့ ႏုိင္ငံေရးေဂဟစံနစ္ျဖစ္ထြန္းေနၿပီး အနည္းဆံုး တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေပါင္း ၁၃၅-စု ရွိတဲ့ ႏုိ္င္ငံ၊ ရာစုႏွစ္တဝက္နီးပါးေလာက္ စစ္တပ္ အုပ္ခ်ဳပ္ရာကေန မၾကာေသးမီကေလးကတင္ လြတ္ေျမာက္လာရတဲ့ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနပါတယ္။ အစိုးရတာဝန္ရွိသူအခ်ိဳ႕က ႐ိုဟင္ဂ်ာအမ်ိဳးသမီးေတြ ကေလး ႏွစ္ေယာက္ထက္ ပိုမေမြးရ ဆုိတဲ့ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေခတ္မွာေတာင္ က်င့္သံုးခဲလွတဲ့ တားျမစ္မႈမ်ိဳးကို ထုတ္ျပန္ဖုိ႕ ႀကိဳးစားစည္း႐ံုးေနၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံေျမာက္ပိုင္းက ခရစ္ယာန္အမ်ားအျပား ကလည္း ဗမာစစ္တပ္နဲ႕ ခရစ္ယာန္အမ်ားစုျဖစ္တဲ့ ကခ်င္တုိင္းရင္းသားသူပုန္မ်ားအၾကား မၾကာေသးမီက ျဖစ္ပြားတဲ့ တုိက္ခုိက္မႈ ေတြဟာ ဘာသာေရးခဲြျခားမႈေၾကာင့္ ပိုမိုဆိုးဝါးကုန္တာလုိ႕ ေျပာဆုိၾကျပန္ပါတယ္။ အစြန္းေရာက္ ဗုဒၶဝါဒ ဟာ အာရွရဲ႕ အျခားေဒသေတြမွာလည္း ရွင္သန္ ထြန္းကားေနပါၿပီ။ ဒီႏွစ္ထဲမွာပဲ သီရိလကၤာမွာ အစိုးရပိုင္းက အဆင့္ျမင့္ ထိပ္သီးေတြနဲ႕ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီ အုပ္စုေတြဟာ ထင္ရွားလူသိမ်ားလာၿပီး မူဆလင္နဲ႕ ခရစ္ယာန္ပိုင္ဆုိင္မႈေတြကို ဖ်က္ဆီး ရာမွာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြက စီစဥ္ညြန္ၾကားမႈေတြကို ေထာက္ကူေနၾကပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး မူဆလင္ေသာင္းက်န္းမႈေၾကာင့္ ၂၀၀၄-ခုႏွစ္ ကတည္းကေန ခုထိ အသက္ေပါင္း ၅၀၀၀-ေက်ာ္ ဆံုး႐ႈံးခဲ့ရၿပီ ျဖစ္တဲ့ ထုိင္းႏုိင္ငံ ေတာင္ဘက္စြန္းမွာ ထုိင္းစစ္တပ္ဟာ ျပည္သူ႕စစ္ေတြကို ေလ့က်င့္ဖဲြ႕စည္းေပးထားၿပီး ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြဟာ ဘာသာေရး ဝိနည္းအရ သူတုိ႕ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြကေန ဆြမ္းခံႂကြဖို႕ ထြက္လာၾကၿပီဆုိရင္ မၾကာခဏ လုိက္ပါေစာင့္ေရွာက္ ေပးၾက ရပါတယ္။ စစ္သားနဲ႕ဘုန္းႀကီး အတူေရာေႏွာေနၿပီး တခ်ိဳ႕ဘုန္းႀကီးေတြက ကိုယ္တိုင္လက္နက္ကိုင္ထားတဲ့ ျမင္ကြင္းက ထုိင္းႏုိင္ငံက မူဆလင္ေတြအဖို႕ ပိုၿပီး သီးျခားတစိမ္းတရံဆန္လာမႈကိုတုိးပြားေစပါတယ္။ ႏုိင္ငံတခုခ်င္းစီရဲ႕ သမိုင္းမွာ အစြန္းေရာက္ဗုဒၶဝါဒလမ္းစဥ္ ၾသဇာထြန္းကားလာမႈဟာ သူတို႕ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္နယ္နိမိတ္အတြင္းမွာသာ ရွိခဲ့ေပမဲ့ အင္တာနက္အသံုးခ်မႈ တိုးပြားလာတာနဲ႕အမွ် Facebook သုိ႕မဟုတ္ Tweeter ပို႔စ္တခုနဲ႕တင္ အေျခအျမစ္မဲ့ ဘက္လုိက္ မလိုမုန္းထားမႈေတြနဲ႕ ေကာလာဟလေတြဟာ ခ်က္ျခင္းဆုိသလုိ မီးေလာင္ရာေလပင့္ေပးလုိက္သလုိ ျဖစ္သြား ပါေတာ့တယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈေတြဟာ နယ္ျခားေတြကို အလြယ္တကူ ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး ပ်ံ႕ႏွံ႕ဖိတ္လွ်ံသြားႏုိင္ပါတယ္။ ဇြန္လထဲမွာပဲ ျမန္မာလူမ်ိဳး သိန္းေပါင္းမ်ားစြာ လာေရာက္ အေျခခ်ၿပီး အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနၾကတဲ့ မေလးရွားမွာ ျမန္မာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ အေျမာက္အမ်ား အသတ္ခဲ့ခံရၿပီး ဒါဟာ ျမန္မာျပည္မွာ မူဆလင္ေတြ ေသဆံုးရတဲ့အတြက္ တန္ျပန္ကလဲ့စားေခ် လက္တုန္႕ျပန္ျခင္းျဖစ္ႏုိင္ေခ်ရွိတယ္လို႕ မေလးရွား အာဏာပိုင္ မ်ားက ဆုိပါတယ္။

ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ဝါဒေတြကို ျပန္ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ဟိႏၵဴအမ်ိဳးသားေရးဝါဒီေတြ၊ မူဆလင္ စစ္ေသြးႂကြေတြ၊ က်ဥ္းေျမာင္းတင္းက်ပ္တဲ့အယူရွိတဲ့ သမၼာက်မ္းစဲြ ခရစ္ယာန္ဝါဒီေတြ၊ ေရွး႐ိုးစဲြ ခရစ္ယာန္အစြန္းေရာက္ ဂ်ဴးေတြၾကားမွာ ဗုဒၶဘာသာဟာ ဒီလိုကိစၥမ်ိဳးေတြကေန ကင္းလြတ္ေၾကာင္း ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ အစမ္းသပ္ခံႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀-ေက်ာ္က ဗုဒၶဘုရားရွင္ျဖစ္သူ သိဒၶတၳေဂါတမ ျဖန္႕ခ်ီေဟာၾကားခဲ့တဲ့ အၾကမ္းမဖက္ေရးနဲ႕ ေမတၱာ က႐ုဏာတရားကို ထင္ဟပ္တဲ့ ဘာသာအျဖစ္ ကမၻာတလႊားက နားလည္ထားၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္ဘာသာတရားမဆို ၄င္းတုိ႕ရဲ႕ ေနာက္လိုက္က်င့္သံုးသူေတြလိုပဲ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြနဲ႕ သူတုိ႕ရဲ႕ အထြတ္အျမတ္ ကိုးကြယ္ရာ သံဃာေတြ ဟာလည္း ႏုိင္ငံေရး “ၿပီး” သူေတြ မဟုတ္ၾကဘဲ အခါအခြင့္သင့္ရင္ သင့္သလုိ လူမ်ိဳးေရးခဲြျခားတဲ့ မ်က္ကန္းမ်ိဳးခ်စ္ဝါဒရဲ႕ ဖ်ားေယာင္းမႈဒဏ္ကိုလည္း ခံႏိုင္ရည္မရွိၾကပါဘူး။ အာရွဟာ ၿဗိတိသွ်အင္ပါယာနဲ႕ ဖိႏွိပ္မႈေတြ ေအာက္က ႏိုးထလာတဲ့အခါ အေရအတြက္ အမ်ားအျပားရွိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္မ်ားဟာ သူတို႕ရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ေရးရာ ဦးေဆာင္မႈနဲ႕အတူ ကိုလိုနီဆန္႕က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြကို ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဟာ သူတုိ႕လမ္းစဥ္နဲ႕ ယံုၾကည္ခ်က္ အတြက္ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပခဲ့ၾကၿပီး ၾကံဳလွီသြားတဲ့ အသားအရည္နဲ႕ ေငါထြက္လာတဲ့ နံ႐ိုးအၿပိဳင္းၿပိဳင္းဟာ လူဝတ္ေၾကာင္ ဒကာ ဒကာမေတြအတြက္ စြန္႕လႊတ္အနစ္နာခံမႈကို အထင္းသား ေဖာ္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ျခယ္တဲ့ ေတာင္ဗီယက္နမ္အစိုးရကို လြန္ခဲ့တ့ ႏွစ္ေပါင္း ငါးဆယ္ေက်ာ္က ကန္႕ကြက္ဆႏၵျပရင္း ပဒုမာသန ထုိင္နည္းနဲ႕ ထုိင္လ်က္ ကေန မီးလွ်ံေတြဖံုးလႊမ္းကာ ပ်ံေတာ္မူသြားတဲ့ ဗီယက္နမ္ ရဟန္းေတာ္ သစ္ခ်္ကြမ္ဒပ္ခ္ရဲ႕ ပံုရိပ္ဟာ အထင္ရွားဆံုး ျပယုဂ္ တခု ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ၂၀၀၇-ခုႏွစ္မွာေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္ေတြဟာ ျမန္မာျပည္မွာ ထင္ရွားတဲ့ ဒီမိုကေရစီေရး လႈပ္ရွားထႂကြမႈတခုကို ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သပိတ္ေတြ လြယ္ထားတဲ့ သံဃာတန္းႀကီးမ်ားစြာဟာ စစ္အစိုးရကို ဆန္႕က်င္ဆႏၵျပရင္း ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စီတန္းလွည့္လည္ေနတဲ့ ပံုရိပ္ေတြအေပၚ (သူတုိ႕ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ၾကတဲ့ စစ္သားေတြဆီက မရခဲ့ရင္ေတာင္မွ) တကမၻာလံုးက က႐ုဏာသက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူမႈေရးလႈပ္ရွားတက္ႂကြမႈေတြ ဘယ္ေနရာမွာ အဆံုးသတ္ၿပီး ႏုိင္ငံေရးစစ္ေသြးႂကြမႈေတြ ဘယ္ေနရာက စပါသလဲ။ ဘာသာတုိင္းဟာ အေတြးအေခၚ အယူအဆေတြေၾကာင့္ အဆိပ္ခတ္ခံရၿပီး အဖ်က္အင္အားစု အျဖစ္ မူလအုတ္ျမစ္နဲ႕ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ႀကီး ဆန္႕က်င္ ေျပာင္းလဲသြားႏုိင္ပါတယ္။ အခုေတာ့ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ အလွည့္က်လာပါၿပီ။

အမုန္းတရား၏မႏၱရား

ေဘးက နံရံေပၚမွာ သူ႕ရဲ႕ ကိုယ္လံုးျပည့္ပကတိလူအရြယ္ပံုႀကီးက ဖံုးလႊမ္းလို႕ မႏၱေလး မစိုးရိမ္တုိက္သစ္ရဲ႕ စင္ျမင့္ေပၚမွာ တင္ပလႅင္ေခြထုိင္ေနတဲ့ ဦးဝီရသူက သူ႕ရဲ႕ ကမၻာ့အျမင္ကို အေသးစိတ္ ရွင္းလင္းေဟာၾကားပါတယ္။ အေမရိကန္ သမၼတ ဘားရက္အိုဘားမားဟာ “လူမည္း မူဆလင္ေသြး ေရာေႏွာ စြန္းထင္ေနသူ” ျဖစ္တယ္။ သူ႕နာမည္ကို အာရပ္ အၾကမ္းဖက္ သမားတေယာက္ရဲ႕ နာမည္နဲ႕ ဆက္စပ္ၿပီး ေခၚေဝၚေနတာကို အရြဲ႕တုိက္တယ္လုိ႕ မျမင္ေပမဲ့ အာရပ္ေတြဟာ ကုလသမဂၢကို အပိုင္စီးထားၾကၿပီျဖစ္ေၾကာင္း သူယံုၾကည္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္က မူဆလင္ ၉၀% ေလာက္ဟာ “အစြန္းေရာက္ လူဆိုး” ေတြလုိ႕ ၂၀၀၃-ခုႏွစ္မွာ မူဆလင္ဆန္႕က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈေၾကာင့္ ေထာင္ဒဏ္ ခုနစ္ႏွစ္ က်ခံခဲ့ရသူ ဦးဝီရသူက ေျပာပါတယ္။ အခုအခါ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ဂုဏ္ေတာ္တရားမ်ားစြာကို ကိုယ္စားျပဳထားတဲ့ ဂဏန္းျဖစ္တဲ့ ၉၆၉-လုိ႕ ေခၚတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြကို ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္းသာ ဆက္ဆံၾကဖို႕ စည္း႐ံုးလံႈ႕ေဆာ္တဲ့ လႈပ္ရွားမႈတရပ္ကို သူဟာ ဦးေဆာင္ေနျပန္ပါတယ္။ “ကိုယ့္အမ်ိဳးဘာသာကို ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕က ဒီမိုကေရစီထက္ ပိုအေရးႀကီးတယ္” လုိ႕ ဦးဝီရသူက မိန္႕ပါတယ္။ အေျခခံလမ္းစဥ္ အနည္းအက်ဥ္းေလာက္နဲ႕ သူ႕တယူသန္အျမင္အေပၚဖက္တြယ္ၿပီး (ေလာကီ) ပညာ မတတ္တဲ့ စည္းအျပင္ကလူ အျဖစ္၊ မိဘေတြက ေကၽြးဖို႕ ပါးစပ္တေပါက္ေလ်ာ့သြားရင္ ေတာ္ၿပီဆုိၿပီး ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမွာ သြားထားတာ ခံခဲ့ရတဲ့ ကေလးရွစ္ေယာက္ထဲက တေယာက္အျဖစ္ ဦးဝီရသူကို အေရးမစိုက္ဘဲ ပစ္ပယ္လုိက္ဖုိ႕ လြယ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ ဦးဝီရသူဟာ ဆဲြေဆာင္မႈအားေကာင္းၿပီး ၾသဇာျပည့္ဝသူျဖစ္တဲ့အျပင္ သူ႕ရဲ႕အျမင္၊ စကားေတြ ဟာ ပဲ့တင္ထပ္သြားပါတယ္။ ႏုိင္ငံမွာ လူမ်ားစုျဖစ္တဲ့ ဗမာလူမ်ိဳးစုအတြင္းနဲ႕ အာရွရဲ႕ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြအၾကားမွာပါ အစၥလာမ္ဘာသာဟာ တခ်ိန္က ဗုဒၶဘာသာေျမေတြ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွား၊ ပါကစၥတန္၊ အာဖဂန္နစၥတန္ေတြကို ေအာင္ျမင္လႊမ္းမိုးၿပီး ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ သူတို႕ရဲ႕ ဘာသာဟာ စီးနင္းသိမ္းပိုက္ခံေနရတယ္၊ အစကဒ္ျပားလဲသြားရင္ က်န္တာအကုန္ ၿပိဳဆင္းသြားႏုိင္တယ္ ဆိုတဲ့ ဝိုးတဝါးအာ႐ံုသိ ရွိေနၾကပါတယ္။ သက္ေသသာဓက မရွိဘဲေတာင္မွ ဗုဒၶဘာသာ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီေတြက ျပည္တြင္းမူဆလင္လူဦးေရဟာ သူတို႕ေတြထက္ ပိုၿပီး ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ တိုးပြား ေနတယ္လို႕ စိုးရိမ္ထိတ္လန္႕ေနၾကၿပီး အေရွ႕အလယ္ပိုင္းက ေငြေၾကးေတြဟာ ဗလီအသစ္ေတြ ေဆာက္ဖို႕ သြန္ခ်ေနတာ ကိုလည္း စုိးရြံ႕ေနၾကပါတယ္။ ၂၀၁၁-ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ စစ္အစိုးရက အရပ္သားတပိုင္း အစိုးရကို လမ္းဖြင့္ေပးၿပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ စတင္လာကတည္းက စစ္တပ္ကို သူတုိ႕ရဲ႕ ဖိႏွိပ္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့မႈေတြအတြက္ တာဝန္ခံဖုိ႕ စည္း႐ံုးေဆာ္ၾသခဲ့တာဟာ လူနည္းနည္းပဲ အံ့ၾသစရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီလုိ ေအးခ်မ္းတည္ၿငိမ္ သည္းခံ တတ္တဲ့ စိတ္မ်ိဳးဟာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ ခြင့္လႊတ္တတ္ျခင္းတရားနဲ႕ ျပည့္ဝတဲ့စိတ္ဓာတ္ကို ထင္ဟပ္ေပၚလြင္ေစခဲ့ ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီေဖာ္ေဆာင္မႈဟာ လူမ်ိဳးတုန္းသုတ္သင္ရွင္းလင္းေရးကို ႏွီးႏြယ္ေနတဲ့ အယူအဆမ်ားနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အစြန္းေရာက္တို႕ရဲ႕ အသံေတြကိုလည္း ေျဖလႊတ္လို႕ တိုးပြားလာေအာင္ လမ္းဖြင့္ေပး ခဲ့ရပါတယ္။ ျပႆနာေတြက အခ်ိဳးအစားမညီမွ်တဲ့ ေဒသခံဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြနဲ႕ မူဆလင္ေတြအၾကား ပဋိပကၡေတြျဖစ္ပြားၿပီး မူဆလင္အမ်ားအျပား အသက္ေပးခဲ့ရတဲ့ အေနာက္ဖ်ားေဒသေတြမွာ မႏွစ္က စတင္ခဲ့ပါတယ္။ ဓားလြတ္ေတြ ကိုင္ဆဲြထားတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ လူအုပ္ႀကီးေတြက ႐ိုဟင္ဂ်ာေက်းရြာေတြကို တုိက္ခုိက္ခဲ့ၾကၿပီး လူ႕အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖဲြ႕ အဆုိအရ ဇနပုဒ္တခုက တေနကုန္တေနခမ္း ၾကာျမင့္ေအာင္ အစုလိုက္အျပဳံလုိက္ သတ္ျဖတ္ သုတ္သင္မႈ တခုမွာ မူဆလင္ ၇၀-ခန္႕ အသတ္ခံခဲ့ၾကရတယ္လုိ႕ ဆုိပါတယ္။ အစိုးရက စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ အနည္းငယ္သာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ဒီလို လူမ်ိဳးစုျခင္း အၾကမ္းဖက္မႈေတြဟာ အဲဒီကတည္းကစၿပီး ႏိုင္ငံရဲ႕ တျခားေဒသေတြကို ပ်ံ႕ႏွံ႕ကူးစက္ ဝင္ေရာက္သြားပါေတာ့တယ္။ မတ္လမွာ ဒါဇင္ေပါင္းမ်ားစြာ အသတ္ခံခဲ့ရၿပီး ဗလီေတြ အိမ္ေတြ မီး႐ႈိ႕ခံရတာေၾကာင့္ ေသာင္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ လူေတြဟာ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ကေလးေတြဟာ အပိုင္းပိုင္း ခုတ္ထစ္ သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရၿပီး အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ မီး႐ိႈ႕သတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ျဖစ္ရပ္အမ်ားအျပားမွာ ရဟန္းေတြဟာ ေသြး႐ူးေသြးတမ္း ထိန္းမႏိုင္ သိမ္းမရ ျဖစ္ေနတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြကို လံႈ႕ေဆာ္ေနတာ ေတြ႕ျမင္ရပါတယ္။ မတ္လေႏွာင္းပိုင္းမွာ သယ္ယူပုိ႕ေဆာင္ေရး အခ်က္အျခာျဖစ္တဲ့ မိတၳီလာၿမိဳ႕ဟာ ေန႕ေပါင္းမ်ားစြာ မီးေလာင္ေနၿပီး မူဆလင္ေတြက ရဟန္းတပါးကို သတ္ျဖတ္အၿပီး မူဆလင္ရပ္ကြက္တခုလံုးဟာ ဗုဒၶဘာသာ လူအုပ္ႀကီးက ႐ိႈ႕တဲ့ မီးေတာက္မီးလွ်ံ ေတြ အတိနဲ႕ ေလာင္ကၽြမ္းေနပါတယ္။ (တရားဝင္ ေသဆံုးသူအေရအတြက္အရ ဗုဒၶဘာသာ ႏွစ္ဦးနဲ႕ အနည္းဆံုး မူဆလင္ ၄၀-လုိ႕ ဆုိပါတယ္။) မူဆလင္ ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာဟာ သတင္းေထာက္ေတြကို ဝင္ခြင့္မေပးဘဲ တားျမစ္ထားတဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ ျပည့္သိပ္ေန ပါတယ္။ ေဒသခံ မဒရာဆာေက်ာင္းက အသတ္ခံခဲ့ရတဲ့ ေက်ာင္းသား အနည္းဆံုး ႏွစ္ဆယ္ေလာက္ထဲက တေယာက္ ျဖစ္တဲ့ အသက္ ၁၅-ႏွစ္အရြယ္ အဗၺဒူလ္ရာဇတ္ရွာဘန္ရဲ႕ မိသားစုနဲ႕ က်ေနာ္ ေတြ႕ဆံုႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ရာဇတ္ရဲ႕အသက္ဟာ ေခါင္းကို သံေတြထိုးထိုးေထာင္ေထာင္နဲ႕ သစ္သားျပားႀကီးတခုနဲ႕ အ႐ိုက္ခံရတဲ့အခါ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားခဲ့ရပါတယ္။ “က်မရဲ႕ သားဟာ မူဆလင္မို႕ အသတ္ခံခဲ့ရတာပါ။ တျခားဘာေၾကာင့္မွ မဟုတ္ပါဘူး” လို႕ ရာဇတ္ရဲ႕ မိခင္ျဖစ္သူ ရာဟာမာဘီက မီးေလာင္ကၽြမ္းသြားတဲ့ ဗလီတခုရဲ႕ ေနာက္ခံအရိပ္ေအာက္မွာ က်ေနာ့္ကို ေျပာပါတယ္။

ေက်ာင္းေတာ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္

အစၥလာမ္ကို ေမာင္းႏွင္ထုတ္ၿပီး ဗုဒၶဘာသာ အဓိကလႊမ္းမိုးထားေရးကို အာမခံေပးမယ့္ အိပ္မက္ေတြဟာ သီရိလကၤာရဲ႕ အင္အား အေတာင့္တင္းဆံုး ဗုဒၶဘာသာ အဖဲြ႕အစည္းျဖစ္ၿပီး အမည္အားျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာအင္အား တပ္မေတာ္ လုိ႕ အဓိပၸာယ္ရတဲ့ ဗုဒၶဗလေသန (ဗဗသ) (Bodu Bala Sena - BBS) အဖဲြ႕အစည္းကို သက္ဝင္လႈပ္ရွားေစခဲ့ပါတယ္။ ေဖေဖာ္ဝါရီလထဲမွာ သီရိလကၤာရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ ကိုလံဘိုရဲ႕ ဆင္ေျခဖုန္းတေနရာမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ အဖဲြ႕ရဲ႕ ႏွစ္ပတ္လည္ ညီလာခံမွာ ရဟန္းေတာ္ အပါး ၁၀၀-ေက်ာ္က ခ်ီတက္မႈကို ဦးေဆာင္ခဲ့ၿပီး ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါ မ်ားက ဗုဒၶသာသနာ့ အလံေတြကို ကိုင္စဲြရင္း သူတုိ႕ရဲ႕ ညာဘက္လက္ကို ရင္ဘတ္ေပၚယွက္တင္ရင္း သူတုိ႕ရဲ႕ ဘာသာတရားကို ကာကြယ္ဖုိ႕ ကတိသစၥာျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ တႏွစ္ကမွ ဖဲြ႕စည္းခဲ့တဲ့ ဗဗသအဖဲြ႕က ကမၻာ့ ေရွးအက်ဆံုး ဗုဒၶဘာသာ ႏိုင္ငံအျဖစ္ ဆက္တုိက္တည္ရွိခဲ့တဲ့ သီရိလကၤာဟာ သူ႕ရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ရင္းျမစ္ေတြကို အခုိင္အမာ ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ဖုိ႕ လုိအပ္ေနၿပီ လို႕ အထူးတလည္ တိုက္တြန္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒီအဖဲြ႕က အစိုးရေက်ာင္းေတြမွာ ရဟန္းေတာ္ေတြ သမိုင္းကို သင္ၾကား ေပးေစလိုၿပီး ႏုိင္ငံလူဦးေရရဲ႕ ၉%ဟာ မူဆလင္ေတြ ျဖစ္ေနလင့္ကစား ဘာသာေရးအရ ေခါင္းၿမီးျခံဳမႈေတြ ပိတ္ပင္တားျမစ္ ေပးေစလိုေနပါတယ္။ ဗဗသ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးနဲ႕ ရဟန္းေတာ္တပါးျဖစ္သူ ဂါလဗုဒၶ အတၱတိ ဂႏၶသာရ ေထရ က အဖဲြ႕ႀကီးရဲ႕ ႏွစ္ပတ္လည္ ညီလာခံမွာ “ဒါဟာ ဗုဒၶဘာသာ အစိုးရျဖစ္တယ္။ ဒါဟာ ဗုဒၶဘာသာ တုိင္းျပည္ျဖစ္တယ္” လုိ႕ မိန္႕ၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဗဗသက ရဟန္းေတြလိုပဲ သေဘာထားတင္းမာတဲ့ ရဟန္းေတာ္ေတြဟာ အထူးသျဖင့္ ဟိႏၵဴ လြတ္ေျမာက္ေရး တမီလ္အီလမ္က်ားသူပုန္ေတြနဲ႕ ၂၆-ႏွစ္ၾကာ စစ္ပဲြ လြန္ခဲ့တဲ့ ေလးႏွစ္တုန္းက အဆံုးသတ္သြား ကတည္းက လူနည္းစု ခရစ္ယာန္နဲ႕ မူဆလင္ေတြဘက္ လွည့္လာၾကပါတယ္။ ေရွး႐ိုးစဲြဝါဒီ သမၼတ မဟိႏၵာရာဇပႆ ၂၀၀၅-ခုႏွစ္မွာ ေရြးျခယ္ခံရၿပီးေနာက္မွာ ဗုဒၶဘာသာ လႊမ္းမိုးေရးဝါဒီ အုပ္စုေတြဟာ ၾသဇာအာဏာ ပိုရွိလာၾကပါတယ္။ မၾကာေသးခင္လမ်ားက သူတို႕ရဲ႕ ၿခိမ္းေျခာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြမွာ မူဆလင္ပိုင္ အထည္ဆုိင္တဆိုင္၊ ခရစ္ယာန္ သင္းအုပ္ဆရာအိမ္တအိမ္နဲ႕ မူဆလင္တို႕နဲ႕ ဆက္စပ္ေနတဲ့ သားသတ္႐ံုတ႐ံုကို တုိက္ခိုက္ၾကတာေတြ ပါဝင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို လွည့္လည္ေသာင္းက်န္းေနၾကတဲ့ လူေတြကို ဦးေဆာင္ေနတဲ့ ရဟန္းအခ်ိဳ႕ကို ဗီဒီယိုေပၚမွာ ႐ိုက္ကူးမွတ္တမ္းတင္ ထားတာ ေတြ႕ရေပမဲ့လည္း ဘယ္သူမွ အေရးယူ မခံခဲ့ရပါဘူး။ သီရိလကၤာမွာ ရဟန္းေတာ္ေတြ ၾသဇာလႊမ္းမိုးတဲ့ ပါတီက အစိုးရအဖဲြ႕မွာ ညြန္႕ေပါင္းအဖဲြ႕ဝင္အျဖစ္ပါဝင္လာျခင္းနဲ႕အတူ ေက်ာင္းေတာ္နဲ႕ ႏုိင္ငံေတာ္ဟာ တကယ့္ကို ပိုမိုနီးစပ္စြာ ႀကီးထြားလာပါေတာ့တယ္။ မတ္လမွာ ဗဗသအဖဲြ႕က ႀကီးမွဴးတည္ေထာင္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာ ေခါင္းေဆာင္မႈအကယ္ဒမီ ဖြင့္ပဲြ မွာ အထူးဂုဏ္သေရရွိ ဧည့္သည္ေတာ္ အျဖစ္ တက္ေရာက္လာခဲ့တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကေတာ့ သီရိလကၤာ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီး နဲ႕ သမၼတရဲ႕ ညီျဖစ္သူ ေဂါတဘယ ရာဇပႆျဖစ္ၿပီး “က်ေနာ္တို႕တုိင္းျပည္နဲ႕ အမ်ိဳးဘာသာကို ကာကြယ္ေနတာဟာ ရဟန္းေတာ္ေတြပါပဲ” လို႕ မိန္႕ၾကားသြားခဲ့ပါတယ္။

လက္နက္ထဲက ဆြမ္း

ထုိင္းႏုိင္ငံ ေတာင္ဘက္စြန္းမွာေတာ့ အကူအညီလုိအပ္ေနတာက ရဟန္းေတာ္ေတြျဖစ္ၿပီး တခ်ိဳ႕ေတြကေတာ့ သူတို႕ရဲ႕ ၾကံရာမရျဖစ္မႈကေန ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလမ္းစဥ္နဲ႕ ဆန္႕က်င္တဲ့ နည္းလမ္းေတြကို ခုိတြယ္အားကိုးၾကရပါ ေတာ့တယ္။ ေတာင္ပိုင္း ျပည္နယ္ေတြျဖစ္တဲ့ ပတၱနီ၊ ယာလနဲ႕ နရသီဝပ္ျပည္နယ္ေတြဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ရာစုႏွစ္ အေစာပိုင္း ကာလေတြမွာ ဗုဒၶဘာသာကို နက္နက္႐ိႈင္း႐ိႈင္း သက္ဝင္ယံုၾကည္တဲ့ ထုိင္းႏုိင္ငံက ဒီေဒသကို မသိမ္းပိုက္မီအထိ မေလး ဆူလတန္ေစာ္ဘြား နယ္ေျမရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းတခုအျဖစ္ တည္ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒီေဒသ လူဦးေရရဲ႕ အနည္းဆံုး ၈၀% ေလာက္ဟာ မူဆလင္ေတြနဲ႕ ဖဲြ႕စည္းထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ခဲြထြက္ေရးေသာင္းက်န္းမႈ အရွိန္ေကာင္းလာတဲ့ ၂၀၀၄-ခုႏွစ္ ကတည္းက စလို႕ ေက်ာင္းဆရာေတြ၊ စစ္သားေတြ၊ အစိုးရဝန္ထမ္းေတြ အစရွိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ အမ်ားအျပားဟာ ထုိင္းႏုိင္ငံေတာ္နဲ႕ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ သူတို႕ရဲ႕ ရာထူးေတြအရ ပစ္မွတ္ထား ခံခဲ့ၾကရပါတယ္။ ရဟန္းေတာ္ ဒါဇင္ေပါင္း မ်ားစြာ ဟာလည္း အတုိက္အခိုက္ ခံခဲ့ၾကရပါတယ္။ အခုအခါ ထုိင္းစစ္တပ္နဲ႕ တျခားလံုျခံဳေရးတပ္ဖဲြ႕ေတြဟာ ဝတ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြလုိ႕ သိၾကတဲ့ ထုိင္းဗုဒၶဘာသာေက်ာင္းေတြထဲကို ေရႊ႕ေျပာင္းဝင္ေရာက္ၿပီး ရဟန္းေတာ္ေတြ မနက္တုိင္း ဆြမ္းခံႂကြၾကတဲ့အခါ စစ္သားေတြက အတူလိုက္ပါေပးၾကရပါတယ္။ “တျခားနည္းလမ္းမရွိဘူး” လုိ႕ ဗိုလ္ ဆဝိုင္းခြန္ဆစ္က ေျပာၾကားပါတယ္။ “ဗုဒၶဘာသာကို ေသနတ္ေတြကေန ထပ္ၿပီးခဲြျခားထားလို႕ မရေတာ့ပါဘူး” တဲ့။ ပတၱနီၿမိဳ႕ထဲက ဝပ္လပ္မြမ္ေက်ာင္းေတာ္မွာ ရဟန္းေတာ္ ဆယ္ပါးနဲ႕ စစ္သား ၁၀၀-ေလာက္ ရွိေနပါတယ္။ ျပန္႕က်ဲေနတဲ့ ေက်ာင္းဝင္းထဲမွာမူလေစတီကို ထုိင္းတပ္မေတာ္ရဲ႕ အမွတ္-၂၃ ေျခလ်င္တပ္ရင္းအတြက္ စစ္ဆင္ေရးကြပ္ကဲမႈစခန္းအျဖစ္ သိမ္းပိုက္ထားရၿပီး ဒီျမင့္ျမတ္တဲ့ ဘာသာေရးအေဆာက္အဦးရဲ႕ အေျခအလယ္ပိုင္းကို ပံုဖ်က္ပိုက္ကြန္ေတြနဲ႕ ဖံုးအုပ္ထား ပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဗုဒၶဘာသာ ေစတနာ့ဝန္ထမ္းေတြကို သူတို႕ ေက်းရြာေတြကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕ရာ လက္နက္တပ္ဆင္ထားတဲ့ ျပည္သူ႕စစ္တပ္ဖဲြ႕ထဲ ဝင္ေရာက္ဖို႕ ဒီေက်ာင္းမွာ သင္တန္းေပးပါတယ္။ ၁၆-ႏွစ္တုိင္တုိင္ ရဟန္းဝတ္ခဲ့ၿပီး အခု ေက်ာင္းေတာ္ကို ေစာင့္ေရွာက္ေနတဲ့ ဖရာ့ပလဒ္ဆုသီေဖာင္း ပူရတ္ဆာ႐ိုက သူ သကၤန္းကို ႐ံုထားတုန္းမွာပဲ ပစၥတို သံုးလက္ ပိုင္ဆိုင္ထားခဲ့ေၾကာင္း ဝန္ခံပါတယ္။ “ဗုဒၶဘာသာဝင္တေယာက္ အေနနဲ႕ေတာ့ နည္းနည္း အျပစ္မကင္းသလိုမ်ိဳး ခံစားေကာင္း ခံစားရမွာေပါ့” လုိ႕ ေျပာပါတယ္။ “ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တို႕ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ကာကြယ္ရမယ္ေလ” တဲ့။ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြဟာ သူတုိ႕ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြထဲမွာ စစ္သားေတြရွိေန တာေၾကာင့္ ပိုၿပီး အကာအကြယ္ရတယ္လုိ႕ ခံစားရရင္ေတာ့ မူဆလင္ေတြအတြက္ ဒါဟာ တျခားတခုကို အခ်က္ေပးလုိက္ သလုိပါပဲ။ “ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြထဲ စစ္သားေတြကို ဖိတ္ေခၚထားျခင္းအားျဖင့္ ႏုိင္ငံေတာ္ဟာ ဘာသာေရးကို စစ္ေရးနဲ႕ ထိမ္းျမားမဂၤလာျပဳလုိက္တာပဲ” လုိ႕ အိုဟိုင္းယိုးမွာရွိတဲ့ ယန္းစေတာင္းျပည္နယ္တကၠသိုလ္က ဘာသာေရးေလ့လာမႈ ဆုိင္ရာ လက္ေထာက္ပါေမာကၡ နဲ႕ ထုိင္းႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း ပဋိပကၡေတြမွာ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ အခန္းက႑အေၾကာင္း စာအုပ္ တအုပ္ ေရးသားခဲ့တဲ့ စာေရးဆရာတဦး ျဖစ္သူ မုိက္ကယ္ဂ်ယ္ရီဆန္က ဆုိပါတယ္။ “ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြဟာ က်မတုိ႕ကို ထုိင္းလူမ်ိဳးေတြအျဖစ္ ဘယ္တုန္းကမွ မယူဆခဲ့ဘူး” လို႕ အျခား လူ ၁၅-ေယာက္နဲ႕အတူ ေဖေဖာ္ဝါရီလမွာ ထုိင္းေရတပ္အေျခစိုက္စခန္းတခုကို ဝင္စီးနင္းဖို႕ ႀကိဳးပမ္းမႈအၿပီး ထုိင္း မရင္းတပ္သားေတြက သတ္ပစ္တာ ခံလုိက္ရတဲ့ ေသာင္းက်န္းသူလို႕ သံသယျဖစ္ဖြယ္ရွိတဲ့သူတေယာက္ရဲ႕မိခင္ ဆူမိုမာေခးက ေျပာျပန္ပါတယ္။ “ဒါဟာ က်မတုိ႕ေျမေပမဲ့ က်မတုိ႕က အျပင္လူေတြပါ” လို႕ ဆက္လက္ ေျပာၾကားပါတယ္။ ဒါေတြ အားလံုးအၿပီးမွာေတာ့ မူဆလင္ေတြဟာလည္း ေတာင္ဘက္စြန္းမွာ ထိတ္လန္႕တုန္လႈပ္စြာနဲ႕ ေျပးလႊားေနၾကရတာပါပဲ။ အၾကမ္းဖက္မႈေတြမွာ ေသဆံုးၾကရတဲ့ အမ်ားစုကေတာ့ ဗုဒၶဘာသာေတြထက္ ပိုမ်ားၿပီး ဘယ္သူဘယ္ဝါရယ္ မခဲြျခားတဲ့ ဗံုးၾကဲတုိက္ခိုက္မႈေတြ ဒါမွမဟုတ္ သူတို႕ ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ တနည္းတဖံုးဆက္စပ္ေနတယ္ ဆုိတာေတြမွာ အသက္ေပးသြားၾကရတာပါပဲ (လူဦးေရ အခ်ိဳးအစား အလုိက္ ၾကည့္မယ္ ဆုိရင္ေတာ့ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ ေသၾကရတာက ပိုမ်ားပါတယ္)။ ဒါနဲ႕ေတာင္ ဘုန္းႀကီး တပါးၿပိးတပါးက မူဆလင္ေတြဟာ ဗလီေတြကို လက္နက္ေတြ သိုေလွာင္ဖုိ႕ အသံုးခ်ေနတာ၊ ဒါမွမဟုတ္ရင္လည္း အီမန္ (အစၥလာမ္ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္) တိုင္းက ေသနတ္ေတြ ကိုင္ထားၾကတာဆုိၿပီး က်ေနာ့္ကို ေျပာၾကပါတယ္။ “အစၥလာမ္ဟာ အၾကမ္းဖက္တဲ့ ဘာသာပဲ” လုိ႕ မရင္းတပ္သားတျဖစ္လဲ ဘုန္းႀကီး ဖရာ့တံုဂ်ီရတမို က ဆိုပါတယ္။ “ဒါကို အားလံုးသိၾကပါတယ္”။ ဒါကေတာ့ ဗမာဘင္လာဒင္က ေထာက္ခံေပးမယ့္ သေဘာထားပါပဲ။ ဦးဝီရသူ ဟာ သူ႕ဘာသာတရားရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ သုတၱန္တရားေတာ္ေတြနဲ႕ သူ႕ရဲ႕ ဗမာအမ်ားစုျဖစ္တဲ့ အမိေျမတေလွ်ာက္ ပ်ံ႕ႏွံ႕ ေနတဲ့ မူဆလင္ဆန္႕က်င္ေရး အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို ဘယ္လုိမ်ား ဆက္စပ္ယူမွာပါလိမ့္။ “ဗုဒၶဘာသာမွာ က်ဳပ္တုိ႕ကို တိုက္စစ္ဆင္ခြင့္ ျပဳမထားပါဘူး” လုိ႕ သူက က်ေနာ့္ကို မိန္႕ၾကားပါတယ္။ “ဒါေပမဲ့ က်ဳပ္တုိ႕ လူ႕အဖဲြ႕အစည္းကို ကာကြယ္ဖို႕ေတာ့ က်ဳပ္တုိ႕မွာ အခြင့္အေရးအျပည့္ရွိတယ္” လို႕ ဆက္မိန္႕ၾကားပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းေတာ့ ညေနပိုင္း တရားနာပရိႆတ္ကို သူတရားေဟာဖို႕သြားတဲ့အခါမွာျပံဳးရႊင္ေနတဲ့ အိမ္ရွင္မေတြ၊ ေက်ာင္းသားေတြ၊ ဆရာေတြ၊ အဖြားအိုေတြနဲ႕ တျခားသူေတြကို သူ႕ေနာက္က လုိက္ဆုိေစဖုိ႕ သူလံႈ႕ေဆာ္ေနတာကို နားေထာင္ေနမိပါတယ္ ... “ဗမာ လူမ်ိဳးအတြက္ မိမိကိုယ္ကို စြန္႕လႊတ္ပါ၏” တဲ့။ ဒါနဲ႕ေတာင္မွ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ ခြင့္လႊတ္သည္းခံျခင္းတရားဟာ ေဒသ မေရြး တည္ရွိေနပါေသးတယ္။ ၂၀၁၁-ခုႏွစ္ ဗံုးတလံုးေပါက္ကဲြစဥ္မွာ ဝပ္လပ္မြမ္ေက်ာင္းေတာ္က ဘုန္းေတာ္ႀကီးတပါး ျဖစ္တဲ့ ဝပ္ခ်ရာေပါင္ဆြတ္သ ဟာ စစ္သားေတြ ေစာင့္ေရွာက္လုိက္ပါေပးရင္း နံနက္ပိုင္း ဆြမ္းခံႂကြေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ ခႏၶာကိုယ္ ေအာက္ပို္င္းတပိုင္းလံုး ဗံုးဆံအစအနေတြက ရတဲ့ အမာရြတ္ေတြနဲ႕ ျပည့္ႏွက္ဖံုးလႊမ္းေနပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ အသက္ ၂၉-ႏွစ္အရြယ္ရွိၿပီး လူဝတ္လဲထားတဲ့ ဝပ္ခ်ရာေပါင္ဟာ ေသြးလန္႕ေနဆဲျဖစ္ၿပီး ကဏွာမၿငိမ္တဲ့ မ်က္လံုးေတြနဲ႕ ခႏၶာကိုယ္တခုလံုးကလည္း ဆန္႕ငင္ဆန္႕ငင္နဲ႕ အေၾကာဆဲြေနရွာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူက သူ႕ကိုတုိက္ခုိက္တဲ့ ဘာသာတရား တခုလံုးကို အျပစ္မတင္ရွာပါဘူး။ “အစၥလာမ္ဘာသာဟာ ဗုဒၶဘာသာလို၊ တျခားဘာသာ အားလံုးလုိပဲ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ဘာသာတခုပါ” လုိ႕ သူက ဆုိပါတယ္။ “က်ဳပ္တုိ႕က မူဆလင္ေတြကို အျပစ္တင္ေနရင္ သူတို႕ကလည္း က်ဳပ္တုိ႕ကို အျပစ္ျပန္တင္မွာပါပဲ။ ဒါနဲ႕ပဲ ဒီအၾကမ္းဖက္မႈေတြဟာ ဘယ္ေတာ့မွ ဆံုးေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး”


Time Magazine, Vol. 182, No. 1, 20 June, 2013 ၏ မ်က္နွာဖံုးေဆာင္းပါး "The Face of Buddhist Terror" ကို အျပည့္အစံု ဘာသာျပန္ဆုိထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ဤဘာသာသည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေအးျမျခင္းႏွင့္ ခႏၱီတရားတို႕ျဖင့္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေသာ ဘာသာအယူဝါဒတခုျဖစ္ေပသည္။ သို႕ရာတြင္ ဗုဒၶဘာသာ အမ်ားစုျဖစ္ေသာ အာရွႏုိင္ငံအမ်ားအျပား၌ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ အမ်ားအားျဖင့္ မူဆလင္မ်ား အေပၚတြင္ တယူသန္အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို လႈံ႕ေဆာ္ႏိႈးဆြေပးလ်က္ ရွိၾကေပသည္။
ဟန္နာ ဘီးခ်္ - မိတၳီလာ၊ ျမန္မာ ႏွင့္ ပတၱနီ၊ ယိုးဒယား။ ၂၀၁၃-ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၁-ရက္၊ တနလၤာေန႕။
ဗုဒၶဘာသာမ်ား ၾကမ္းၾကေလေသာ္ ...

ဟန္နာ ဘီးခ်္ - မိတၳီလာ၊ ျမန္မာ ႏွင့္ ပတၱနီ၊ ယိုးဒယား။ ၂၀၁၃-ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၁-ရက္၊ တနလၤာေန႕။
“ဗမာ ဘင္လာဒင္” လုိ႕ ဘဲြ႕အမည္ခံယူထားၿပီး သူ႕မ်က္ႏွာက ႐ုပ္ထုတခုလုိ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းလွတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္ဟာ တရား စတင္ေဟာၾကားပါတယ္။ ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ တရားနာပရိႆတ္က ေခၽြးေတြ ယိုစီးက်လုိ႕ ကပ္ေစးေစးျဖစ္ေနတဲ့ ေက်ာျပင္ေတြနဲ႕ လက္အုပ္ေလးေတြခ်ီရင္း သူ႕ေရွ႕မွာ တိတ္တိတ္ဆိတ္ဆိတ္ ၿငိမ္ၿငိမ္သက္သက္ ထုိင္လုိ႕ပါ။ တရားေထာက္က ေထာက္လုိက္တိုင္း လူအုပ္ႀကီးက နီညိဳေရာင္သကၤန္း႐ံုထားၾကတဲ့ ရဟန္းမ်ားနဲ႕အတူ သာဓု ေခၚသံ တရားစာရြတ္သံေတြက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ၿပီးရင္ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ဒုတိယအႀကီးဆံုးၿမိဳ႕ႀကီးျဖစ္တဲ့ မႏၱေလးက ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတိုက္တတုိက္ရဲ႕ ပူေလာင္အုိက္စပ္တဲ့ေလထုထဲမွာ ပ်ံ႕လြင့္လို႕ေနပါတယ္။ ၾကည့္ရတာကေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္း ေအးျမတဲ့ ျမင္ကြင္းပါပဲ ... ဒါေပမဲ့ ဦးဝီရသူရဲ႕အသံကေတာ့ အမုန္းတရားေတြနဲ႕အက္ကဲြရွတ ေနပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ အမ်ားစုျဖစ္တဲ့ေျမမွာ လူနည္းစု မူဆလင္ေတြကို မုန္းတီးေရးတရားေတြကို မိနစ္ ၉၀-ေလာက္ၾကာေအာင္ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ေဟာေျပာရင္း “အခု အခ်ိန္ဟာ ေအးေအးေဆးေဆးေနၾကရမယ့္ အခ်ိန္မဟုတ္ဘူး” လုိ႕ သက္ေတာ္ ၄၅-ႏွစ္အရြယ္ ရဟန္းေတာ္က ျဖည္းျဖည္းေလးေလးနဲ႕ မိန္႕ပါတယ္။ “ခုခ်ိန္ဟာ ႏိုးထၾကရမယ့္အခ်ိန္ ခင္ဗ်ားတို႕ရဲ႕ ေသြးေတြ ဆူပြက္ေနရမယ့္အခ်ိန္” ပါတဲ့။

ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ ေသြးေတြဟာ ျမန္မာလို႕လည္း သိၾကတဲ့ ဗမာျပည္မွာ ဆူပြက္ေနၿပီး မူဆလင္ေသြးေတြကလည္း အေျမာက္အမ်ား ဖိတ္လွ်ံက်ေနၾကပါတယ္။ မႏွစ္က တႏွစ္လံုး ဗုဒၶဘာသာ လူအုပ္စုႀကီးေတြဟာ ဘာသာေရး ယံုၾကည္ခ်က္မတူတဲ့ လူနည္းစုေတြအေပၚ ပစ္မွတ္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ မူဆလင္ ဆယ္ဂဏန္းခန္႕ အသတ္ခံၾကရတယ္လို႕ အာဏာပိုင္ေတြက ဆုိၿပီး အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လူ႕အခြင့္အေရးအဖဲြ႕ေတြ ကေတာ့ ရာေပါင္းမ်ားစြာ လို႕ ခန္႕မွန္းၾကပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈ အမ်ားအျပားဟာ ကုလသမဂၢက ကမၻာ့ အဖိႏွိပ္ခံရဆံုး သူေတြထဲက တစုလုိ႕ သံုးႏႈန္းတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာလို႕ ေခၚသူ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေနာက္ဖ်ားက ႏုိင္ငံမဲ့ မူဆလင္ အုပ္စုႀကီးအေပၚ ရည္ရြယ္တိုက္ခိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ လူမ်ိဳးစုျခင္း ေသြးေခ်ာင္းစီးမႈဟာ ဦးဝီရသူ သီတင္းသံုးၿပီး ျပင္းထန္ခါးသီးတဲ့ တရားမ်ား ေဟာၾကားမိန္႕ႁမြက္ရာ ျမန္မာႏုိင္ငံ အလယ္ပိုင္းကို ပ်ံ႕ႏွံ႕ေရာက္ရွိသြားပါတယ္။ ဒီ အစြန္းေရာက္ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ခန္႕မွန္းေခ် သန္းေပါင္း-၆၀ ခန္႕ရွိတဲ့ လူဦးေရရဲ႕ ၅% ေလာက္ အနည္းဆံုးရွိမယ့္ မူဆလင္မ်ားကို ႏုိင္ငံနဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနၾကသူမ်ား အျဖစ္ ႐ႈျမင္ပါတယ္။ “[မူဆလင္ေတြဟာ] မ်ိဳးပြားတာ သိပ္ျမန္ၿပီး က်ဳပ္တို႕ သမီးပ်ိဳေတြကို ခုိးယူေနၾက၊ အဓမၼျပဳက်င့္ ေနၾကတယ္” လို႕ က်ေနာ့္ကို ေျပာပါတယ္။ “သူတုိ႕က က်ဳပ္တုိ႕ တုိင္းျပည္ကို အပိုင္စီးသိမ္းပိုက္ခ်င္ေနၾကတာ၊ ဒါေပမဲ့ က်ဳပ္ကေတာ့ ဒါကို ခြင့္မျပဳႏုိင္ဘူး။ ျမန္မာႏုိင္ငံကို ဗုဒၶဘာသာႏုိင္ငံ အျဖစ္ပဲ က်ဳပ္တုိ႕ ထိန္းသိမ္းထားရမယ္” ... ဒီလို အမုန္းတရားမိန္႕ခြန္းမ်ိဳးဟာ သိမ္ေမြ႕တဲ့ ႏုိင္ငံေရးေဂဟစံနစ္ျဖစ္ထြန္းေနၿပီး အနည္းဆံုး တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေပါင္း ၁၃၅-စု ရွိတဲ့ ႏုိ္င္ငံ၊ ရာစုႏွစ္တဝက္နီးပါးေလာက္ စစ္တပ္ အုပ္ခ်ဳပ္ရာကေန မၾကာေသးမီကေလးကတင္ လြတ္ေျမာက္လာရတဲ့ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနပါတယ္။ အစိုးရတာဝန္ရွိသူအခ်ိဳ႕က ႐ိုဟင္ဂ်ာအမ်ိဳးသမီးေတြ ကေလး ႏွစ္ေယာက္ထက္ ပိုမေမြးရ ဆုိတဲ့ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေခတ္မွာေတာင္ က်င့္သံုးခဲလွတဲ့ တားျမစ္မႈမ်ိဳးကို ထုတ္ျပန္ဖုိ႕ ႀကိဳးစားစည္း႐ံုးေနၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံေျမာက္ပိုင္းက ခရစ္ယာန္အမ်ားအျပား ကလည္း ဗမာစစ္တပ္နဲ႕ ခရစ္ယာန္အမ်ားစုျဖစ္တဲ့ ကခ်င္တုိင္းရင္းသားသူပုန္မ်ားအၾကား မၾကာေသးမီက ျဖစ္ပြားတဲ့ တုိက္ခုိက္မႈ ေတြဟာ ဘာသာေရးခဲြျခားမႈေၾကာင့္ ပိုမိုဆိုးဝါးကုန္တာလုိ႕ ေျပာဆုိၾကျပန္ပါတယ္။ အစြန္းေရာက္ ဗုဒၶဝါဒ ဟာ အာရွရဲ႕ အျခားေဒသေတြမွာလည္း ရွင္သန္ ထြန္းကားေနပါၿပီ။ ဒီႏွစ္ထဲမွာပဲ သီရိလကၤာမွာ အစိုးရပိုင္းက အဆင့္ျမင့္ ထိပ္သီးေတြနဲ႕ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီ အုပ္စုေတြဟာ ထင္ရွားလူသိမ်ားလာၿပီး မူဆလင္နဲ႕ ခရစ္ယာန္ပိုင္ဆုိင္မႈေတြကို ဖ်က္ဆီး ရာမွာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြက စီစဥ္ညြန္ၾကားမႈေတြကို ေထာက္ကူေနၾကပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး မူဆလင္ေသာင္းက်န္းမႈေၾကာင့္ ၂၀၀၄-ခုႏွစ္ ကတည္းကေန ခုထိ အသက္ေပါင္း ၅၀၀၀-ေက်ာ္ ဆံုး႐ႈံးခဲ့ရၿပီ ျဖစ္တဲ့ ထုိင္းႏုိင္ငံ ေတာင္ဘက္စြန္းမွာ ထုိင္းစစ္တပ္ဟာ ျပည္သူ႕စစ္ေတြကို ေလ့က်င့္ဖဲြ႕စည္းေပးထားၿပီး ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြဟာ ဘာသာေရး ဝိနည္းအရ သူတုိ႕ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြကေန ဆြမ္းခံႂကြဖို႕ ထြက္လာၾကၿပီဆုိရင္ မၾကာခဏ လုိက္ပါေစာင့္ေရွာက္ ေပးၾက ရပါတယ္။ စစ္သားနဲ႕ဘုန္းႀကီး အတူေရာေႏွာေနၿပီး တခ်ိဳ႕ဘုန္းႀကီးေတြက ကိုယ္တိုင္လက္နက္ကိုင္ထားတဲ့ ျမင္ကြင္းက ထုိင္းႏုိင္ငံက မူဆလင္ေတြအဖို႕ ပိုၿပီး သီးျခားတစိမ္းတရံဆန္လာမႈကိုတုိးပြားေစပါတယ္။ ႏုိင္ငံတခုခ်င္းစီရဲ႕ သမိုင္းမွာ အစြန္းေရာက္ဗုဒၶဝါဒလမ္းစဥ္ ၾသဇာထြန္းကားလာမႈဟာ သူတို႕ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္နယ္နိမိတ္အတြင္းမွာသာ ရွိခဲ့ေပမဲ့ အင္တာနက္အသံုးခ်မႈ တိုးပြားလာတာနဲ႕အမွ် Facebook သုိ႕မဟုတ္ Tweeter ပို႔စ္တခုနဲ႕တင္ အေျခအျမစ္မဲ့ ဘက္လုိက္ မလိုမုန္းထားမႈေတြနဲ႕ ေကာလာဟလေတြဟာ ခ်က္ျခင္းဆုိသလုိ မီးေလာင္ရာေလပင့္ေပးလုိက္သလုိ ျဖစ္သြား ပါေတာ့တယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈေတြဟာ နယ္ျခားေတြကို အလြယ္တကူ ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး ပ်ံ႕ႏွံ႕ဖိတ္လွ်ံသြားႏုိင္ပါတယ္။ ဇြန္လထဲမွာပဲ ျမန္မာလူမ်ိဳး သိန္းေပါင္းမ်ားစြာ လာေရာက္ အေျခခ်ၿပီး အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနၾကတဲ့ မေလးရွားမွာ ျမန္မာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ အေျမာက္အမ်ား အသတ္ခဲ့ခံရၿပီး ဒါဟာ ျမန္မာျပည္မွာ မူဆလင္ေတြ ေသဆံုးရတဲ့အတြက္ တန္ျပန္ကလဲ့စားေခ် လက္တုန္႕ျပန္ျခင္းျဖစ္ႏုိင္ေခ်ရွိတယ္လို႕ မေလးရွား အာဏာပိုင္ မ်ားက ဆုိပါတယ္။

ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ဝါဒေတြကို ျပန္ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ဟိႏၵဴအမ်ိဳးသားေရးဝါဒီေတြ၊ မူဆလင္ စစ္ေသြးႂကြေတြ၊ က်ဥ္းေျမာင္းတင္းက်ပ္တဲ့အယူရွိတဲ့ သမၼာက်မ္းစဲြ ခရစ္ယာန္ဝါဒီေတြ၊ ေရွး႐ိုးစဲြ ခရစ္ယာန္အစြန္းေရာက္ ဂ်ဴးေတြၾကားမွာ ဗုဒၶဘာသာဟာ ဒီလိုကိစၥမ်ိဳးေတြကေန ကင္းလြတ္ေၾကာင္း ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ အစမ္းသပ္ခံႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀-ေက်ာ္က ဗုဒၶဘုရားရွင္ျဖစ္သူ သိဒၶတၳေဂါတမ ျဖန္႕ခ်ီေဟာၾကားခဲ့တဲ့ အၾကမ္းမဖက္ေရးနဲ႕ ေမတၱာ က႐ုဏာတရားကို ထင္ဟပ္တဲ့ ဘာသာအျဖစ္ ကမၻာတလႊားက နားလည္ထားၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္ဘာသာတရားမဆို ၄င္းတုိ႕ရဲ႕ ေနာက္လိုက္က်င့္သံုးသူေတြလိုပဲ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြနဲ႕ သူတုိ႕ရဲ႕ အထြတ္အျမတ္ ကိုးကြယ္ရာ သံဃာေတြ ဟာလည္း ႏုိင္ငံေရး “ၿပီး” သူေတြ မဟုတ္ၾကဘဲ အခါအခြင့္သင့္ရင္ သင့္သလုိ လူမ်ိဳးေရးခဲြျခားတဲ့ မ်က္ကန္းမ်ိဳးခ်စ္ဝါဒရဲ႕ ဖ်ားေယာင္းမႈဒဏ္ကိုလည္း ခံႏိုင္ရည္မရွိၾကပါဘူး။ အာရွဟာ ၿဗိတိသွ်အင္ပါယာနဲ႕ ဖိႏွိပ္မႈေတြ ေအာက္က ႏိုးထလာတဲ့အခါ အေရအတြက္ အမ်ားအျပားရွိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္မ်ားဟာ သူတို႕ရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ေရးရာ ဦးေဆာင္မႈနဲ႕အတူ ကိုလိုနီဆန္႕က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြကို ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဟာ သူတုိ႕လမ္းစဥ္နဲ႕ ယံုၾကည္ခ်က္ အတြက္ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပခဲ့ၾကၿပီး ၾကံဳလွီသြားတဲ့ အသားအရည္နဲ႕ ေငါထြက္လာတဲ့ နံ႐ိုးအၿပိဳင္းၿပိဳင္းဟာ လူဝတ္ေၾကာင္ ဒကာ ဒကာမေတြအတြက္ စြန္႕လႊတ္အနစ္နာခံမႈကို အထင္းသား ေဖာ္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ျခယ္တဲ့ ေတာင္ဗီယက္နမ္အစိုးရကို လြန္ခဲ့တ့ ႏွစ္ေပါင္း ငါးဆယ္ေက်ာ္က ကန္႕ကြက္ဆႏၵျပရင္း ပဒုမာသန ထုိင္နည္းနဲ႕ ထုိင္လ်က္ ကေန မီးလွ်ံေတြဖံုးလႊမ္းကာ ပ်ံေတာ္မူသြားတဲ့ ဗီယက္နမ္ ရဟန္းေတာ္ သစ္ခ်္ကြမ္ဒပ္ခ္ရဲ႕ ပံုရိပ္ဟာ အထင္ရွားဆံုး ျပယုဂ္ တခု ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ၂၀၀၇-ခုႏွစ္မွာေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္ေတြဟာ ျမန္မာျပည္မွာ ထင္ရွားတဲ့ ဒီမိုကေရစီေရး လႈပ္ရွားထႂကြမႈတခုကို ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သပိတ္ေတြ လြယ္ထားတဲ့ သံဃာတန္းႀကီးမ်ားစြာဟာ စစ္အစိုးရကို ဆန္႕က်င္ဆႏၵျပရင္း ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စီတန္းလွည့္လည္ေနတဲ့ ပံုရိပ္ေတြအေပၚ (သူတုိ႕ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ၾကတဲ့ စစ္သားေတြဆီက မရခဲ့ရင္ေတာင္မွ) တကမၻာလံုးက က႐ုဏာသက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူမႈေရးလႈပ္ရွားတက္ႂကြမႈေတြ ဘယ္ေနရာမွာ အဆံုးသတ္ၿပီး ႏုိင္ငံေရးစစ္ေသြးႂကြမႈေတြ ဘယ္ေနရာက စပါသလဲ။ ဘာသာတုိင္းဟာ အေတြးအေခၚ အယူအဆေတြေၾကာင့္ အဆိပ္ခတ္ခံရၿပီး အဖ်က္အင္အားစု အျဖစ္ မူလအုတ္ျမစ္နဲ႕ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ႀကီး ဆန္႕က်င္ ေျပာင္းလဲသြားႏုိင္ပါတယ္။ အခုေတာ့ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ အလွည့္က်လာပါၿပီ။

အမုန္းတရား၏မႏၱရား

ေဘးက နံရံေပၚမွာ သူ႕ရဲ႕ ကိုယ္လံုးျပည့္ပကတိလူအရြယ္ပံုႀကီးက ဖံုးလႊမ္းလို႕ မႏၱေလး မစိုးရိမ္တုိက္သစ္ရဲ႕ စင္ျမင့္ေပၚမွာ တင္ပလႅင္ေခြထုိင္ေနတဲ့ ဦးဝီရသူက သူ႕ရဲ႕ ကမၻာ့အျမင္ကို အေသးစိတ္ ရွင္းလင္းေဟာၾကားပါတယ္။ အေမရိကန္ သမၼတ ဘားရက္အိုဘားမားဟာ “လူမည္း မူဆလင္ေသြး ေရာေႏွာ စြန္းထင္ေနသူ” ျဖစ္တယ္။ သူ႕နာမည္ကို အာရပ္ အၾကမ္းဖက္ သမားတေယာက္ရဲ႕ နာမည္နဲ႕ ဆက္စပ္ၿပီး ေခၚေဝၚေနတာကို အရြဲ႕တုိက္တယ္လုိ႕ မျမင္ေပမဲ့ အာရပ္ေတြဟာ ကုလသမဂၢကို အပိုင္စီးထားၾကၿပီျဖစ္ေၾကာင္း သူယံုၾကည္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္က မူဆလင္ ၉၀% ေလာက္ဟာ “အစြန္းေရာက္ လူဆိုး” ေတြလုိ႕ ၂၀၀၃-ခုႏွစ္မွာ မူဆလင္ဆန္႕က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈေၾကာင့္ ေထာင္ဒဏ္ ခုနစ္ႏွစ္ က်ခံခဲ့ရသူ ဦးဝီရသူက ေျပာပါတယ္။ အခုအခါ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ဂုဏ္ေတာ္တရားမ်ားစြာကို ကိုယ္စားျပဳထားတဲ့ ဂဏန္းျဖစ္တဲ့ ၉၆၉-လုိ႕ ေခၚတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြကို ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္းသာ ဆက္ဆံၾကဖို႕ စည္း႐ံုးလံႈ႕ေဆာ္တဲ့ လႈပ္ရွားမႈတရပ္ကို သူဟာ ဦးေဆာင္ေနျပန္ပါတယ္။ “ကိုယ့္အမ်ိဳးဘာသာကို ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕က ဒီမိုကေရစီထက္ ပိုအေရးႀကီးတယ္” လုိ႕ ဦးဝီရသူက မိန္႕ပါတယ္။ အေျခခံလမ္းစဥ္ အနည္းအက်ဥ္းေလာက္နဲ႕ သူ႕တယူသန္အျမင္အေပၚဖက္တြယ္ၿပီး (ေလာကီ) ပညာ မတတ္တဲ့ စည္းအျပင္ကလူ အျဖစ္၊ မိဘေတြက ေကၽြးဖို႕ ပါးစပ္တေပါက္ေလ်ာ့သြားရင္ ေတာ္ၿပီဆုိၿပီး ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမွာ သြားထားတာ ခံခဲ့ရတဲ့ ကေလးရွစ္ေယာက္ထဲက တေယာက္အျဖစ္ ဦးဝီရသူကို အေရးမစိုက္ဘဲ ပစ္ပယ္လုိက္ဖုိ႕ လြယ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ ဦးဝီရသူဟာ ဆဲြေဆာင္မႈအားေကာင္းၿပီး ၾသဇာျပည့္ဝသူျဖစ္တဲ့အျပင္ သူ႕ရဲ႕အျမင္၊ စကားေတြ ဟာ ပဲ့တင္ထပ္သြားပါတယ္။ ႏုိင္ငံမွာ လူမ်ားစုျဖစ္တဲ့ ဗမာလူမ်ိဳးစုအတြင္းနဲ႕ အာရွရဲ႕ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြအၾကားမွာပါ အစၥလာမ္ဘာသာဟာ တခ်ိန္က ဗုဒၶဘာသာေျမေတြ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွား၊ ပါကစၥတန္၊ အာဖဂန္နစၥတန္ေတြကို ေအာင္ျမင္လႊမ္းမိုးၿပီး ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ သူတို႕ရဲ႕ ဘာသာဟာ စီးနင္းသိမ္းပိုက္ခံေနရတယ္၊ အစကဒ္ျပားလဲသြားရင္ က်န္တာအကုန္ ၿပိဳဆင္းသြားႏုိင္တယ္ ဆိုတဲ့ ဝိုးတဝါးအာ႐ံုသိ ရွိေနၾကပါတယ္။ သက္ေသသာဓက မရွိဘဲေတာင္မွ ဗုဒၶဘာသာ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီေတြက ျပည္တြင္းမူဆလင္လူဦးေရဟာ သူတို႕ေတြထက္ ပိုၿပီး ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ တိုးပြား ေနတယ္လို႕ စိုးရိမ္ထိတ္လန္႕ေနၾကၿပီး အေရွ႕အလယ္ပိုင္းက ေငြေၾကးေတြဟာ ဗလီအသစ္ေတြ ေဆာက္ဖို႕ သြန္ခ်ေနတာ ကိုလည္း စုိးရြံ႕ေနၾကပါတယ္။ ၂၀၁၁-ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ စစ္အစိုးရက အရပ္သားတပိုင္း အစိုးရကို လမ္းဖြင့္ေပးၿပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ စတင္လာကတည္းက စစ္တပ္ကို သူတုိ႕ရဲ႕ ဖိႏွိပ္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့မႈေတြအတြက္ တာဝန္ခံဖုိ႕ စည္း႐ံုးေဆာ္ၾသခဲ့တာဟာ လူနည္းနည္းပဲ အံ့ၾသစရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီလုိ ေအးခ်မ္းတည္ၿငိမ္ သည္းခံ တတ္တဲ့ စိတ္မ်ိဳးဟာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ ခြင့္လႊတ္တတ္ျခင္းတရားနဲ႕ ျပည့္ဝတဲ့စိတ္ဓာတ္ကို ထင္ဟပ္ေပၚလြင္ေစခဲ့ ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီေဖာ္ေဆာင္မႈဟာ လူမ်ိဳးတုန္းသုတ္သင္ရွင္းလင္းေရးကို ႏွီးႏြယ္ေနတဲ့ အယူအဆမ်ားနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အစြန္းေရာက္တို႕ရဲ႕ အသံေတြကိုလည္း ေျဖလႊတ္လို႕ တိုးပြားလာေအာင္ လမ္းဖြင့္ေပး ခဲ့ရပါတယ္။ ျပႆနာေတြက အခ်ိဳးအစားမညီမွ်တဲ့ ေဒသခံဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြနဲ႕ မူဆလင္ေတြအၾကား ပဋိပကၡေတြျဖစ္ပြားၿပီး မူဆလင္အမ်ားအျပား အသက္ေပးခဲ့ရတဲ့ အေနာက္ဖ်ားေဒသေတြမွာ မႏွစ္က စတင္ခဲ့ပါတယ္။ ဓားလြတ္ေတြ ကိုင္ဆဲြထားတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ လူအုပ္ႀကီးေတြက ႐ိုဟင္ဂ်ာေက်းရြာေတြကို တုိက္ခုိက္ခဲ့ၾကၿပီး လူ႕အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖဲြ႕ အဆုိအရ ဇနပုဒ္တခုက တေနကုန္တေနခမ္း ၾကာျမင့္ေအာင္ အစုလိုက္အျပဳံလုိက္ သတ္ျဖတ္ သုတ္သင္မႈ တခုမွာ မူဆလင္ ၇၀-ခန္႕ အသတ္ခံခဲ့ၾကရတယ္လုိ႕ ဆုိပါတယ္။ အစိုးရက စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ အနည္းငယ္သာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ဒီလို လူမ်ိဳးစုျခင္း အၾကမ္းဖက္မႈေတြဟာ အဲဒီကတည္းကစၿပီး ႏိုင္ငံရဲ႕ တျခားေဒသေတြကို ပ်ံ႕ႏွံ႕ကူးစက္ ဝင္ေရာက္သြားပါေတာ့တယ္။ မတ္လမွာ ဒါဇင္ေပါင္းမ်ားစြာ အသတ္ခံခဲ့ရၿပီး ဗလီေတြ အိမ္ေတြ မီး႐ႈိ႕ခံရတာေၾကာင့္ ေသာင္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ လူေတြဟာ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ကေလးေတြဟာ အပိုင္းပိုင္း ခုတ္ထစ္ သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရၿပီး အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ မီး႐ိႈ႕သတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ျဖစ္ရပ္အမ်ားအျပားမွာ ရဟန္းေတြဟာ ေသြး႐ူးေသြးတမ္း ထိန္းမႏိုင္ သိမ္းမရ ျဖစ္ေနတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြကို လံႈ႕ေဆာ္ေနတာ ေတြ႕ျမင္ရပါတယ္။ မတ္လေႏွာင္းပိုင္းမွာ သယ္ယူပုိ႕ေဆာင္ေရး အခ်က္အျခာျဖစ္တဲ့ မိတၳီလာၿမိဳ႕ဟာ ေန႕ေပါင္းမ်ားစြာ မီးေလာင္ေနၿပီး မူဆလင္ေတြက ရဟန္းတပါးကို သတ္ျဖတ္အၿပီး မူဆလင္ရပ္ကြက္တခုလံုးဟာ ဗုဒၶဘာသာ လူအုပ္ႀကီးက ႐ိႈ႕တဲ့ မီးေတာက္မီးလွ်ံ ေတြ အတိနဲ႕ ေလာင္ကၽြမ္းေနပါတယ္။ (တရားဝင္ ေသဆံုးသူအေရအတြက္အရ ဗုဒၶဘာသာ ႏွစ္ဦးနဲ႕ အနည္းဆံုး မူဆလင္ ၄၀-လုိ႕ ဆုိပါတယ္။) မူဆလင္ ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာဟာ သတင္းေထာက္ေတြကို ဝင္ခြင့္မေပးဘဲ တားျမစ္ထားတဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ ျပည့္သိပ္ေန ပါတယ္။ ေဒသခံ မဒရာဆာေက်ာင္းက အသတ္ခံခဲ့ရတဲ့ ေက်ာင္းသား အနည္းဆံုး ႏွစ္ဆယ္ေလာက္ထဲက တေယာက္ ျဖစ္တဲ့ အသက္ ၁၅-ႏွစ္အရြယ္ အဗၺဒူလ္ရာဇတ္ရွာဘန္ရဲ႕ မိသားစုနဲ႕ က်ေနာ္ ေတြ႕ဆံုႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ရာဇတ္ရဲ႕အသက္ဟာ ေခါင္းကို သံေတြထိုးထိုးေထာင္ေထာင္နဲ႕ သစ္သားျပားႀကီးတခုနဲ႕ အ႐ိုက္ခံရတဲ့အခါ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားခဲ့ရပါတယ္။ “က်မရဲ႕ သားဟာ မူဆလင္မို႕ အသတ္ခံခဲ့ရတာပါ။ တျခားဘာေၾကာင့္မွ မဟုတ္ပါဘူး” လို႕ ရာဇတ္ရဲ႕ မိခင္ျဖစ္သူ ရာဟာမာဘီက မီးေလာင္ကၽြမ္းသြားတဲ့ ဗလီတခုရဲ႕ ေနာက္ခံအရိပ္ေအာက္မွာ က်ေနာ့္ကို ေျပာပါတယ္။

ေက်ာင္းေတာ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္

အစၥလာမ္ကို ေမာင္းႏွင္ထုတ္ၿပီး ဗုဒၶဘာသာ အဓိကလႊမ္းမိုးထားေရးကို အာမခံေပးမယ့္ အိပ္မက္ေတြဟာ သီရိလကၤာရဲ႕ အင္အား အေတာင့္တင္းဆံုး ဗုဒၶဘာသာ အဖဲြ႕အစည္းျဖစ္ၿပီး အမည္အားျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာအင္အား တပ္မေတာ္ လုိ႕ အဓိပၸာယ္ရတဲ့ ဗုဒၶဗလေသန (ဗဗသ) (Bodu Bala Sena - BBS) အဖဲြ႕အစည္းကို သက္ဝင္လႈပ္ရွားေစခဲ့ပါတယ္။ ေဖေဖာ္ဝါရီလထဲမွာ သီရိလကၤာရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ ကိုလံဘိုရဲ႕ ဆင္ေျခဖုန္းတေနရာမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ အဖဲြ႕ရဲ႕ ႏွစ္ပတ္လည္ ညီလာခံမွာ ရဟန္းေတာ္ အပါး ၁၀၀-ေက်ာ္က ခ်ီတက္မႈကို ဦးေဆာင္ခဲ့ၿပီး ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါ မ်ားက ဗုဒၶသာသနာ့ အလံေတြကို ကိုင္စဲြရင္း သူတုိ႕ရဲ႕ ညာဘက္လက္ကို ရင္ဘတ္ေပၚယွက္တင္ရင္း သူတုိ႕ရဲ႕ ဘာသာတရားကို ကာကြယ္ဖုိ႕ ကတိသစၥာျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ တႏွစ္ကမွ ဖဲြ႕စည္းခဲ့တဲ့ ဗဗသအဖဲြ႕က ကမၻာ့ ေရွးအက်ဆံုး ဗုဒၶဘာသာ ႏိုင္ငံအျဖစ္ ဆက္တုိက္တည္ရွိခဲ့တဲ့ သီရိလကၤာဟာ သူ႕ရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ရင္းျမစ္ေတြကို အခုိင္အမာ ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ဖုိ႕ လုိအပ္ေနၿပီ လို႕ အထူးတလည္ တိုက္တြန္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒီအဖဲြ႕က အစိုးရေက်ာင္းေတြမွာ ရဟန္းေတာ္ေတြ သမိုင္းကို သင္ၾကား ေပးေစလိုၿပီး ႏုိင္ငံလူဦးေရရဲ႕ ၉%ဟာ မူဆလင္ေတြ ျဖစ္ေနလင့္ကစား ဘာသာေရးအရ ေခါင္းၿမီးျခံဳမႈေတြ ပိတ္ပင္တားျမစ္ ေပးေစလိုေနပါတယ္။ ဗဗသ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးနဲ႕ ရဟန္းေတာ္တပါးျဖစ္သူ ဂါလဗုဒၶ အတၱတိ ဂႏၶသာရ ေထရ က အဖဲြ႕ႀကီးရဲ႕ ႏွစ္ပတ္လည္ ညီလာခံမွာ “ဒါဟာ ဗုဒၶဘာသာ အစိုးရျဖစ္တယ္။ ဒါဟာ ဗုဒၶဘာသာ တုိင္းျပည္ျဖစ္တယ္” လုိ႕ မိန္႕ၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဗဗသက ရဟန္းေတြလိုပဲ သေဘာထားတင္းမာတဲ့ ရဟန္းေတာ္ေတြဟာ အထူးသျဖင့္ ဟိႏၵဴ လြတ္ေျမာက္ေရး တမီလ္အီလမ္က်ားသူပုန္ေတြနဲ႕ ၂၆-ႏွစ္ၾကာ စစ္ပဲြ လြန္ခဲ့တဲ့ ေလးႏွစ္တုန္းက အဆံုးသတ္သြား ကတည္းက လူနည္းစု ခရစ္ယာန္နဲ႕ မူဆလင္ေတြဘက္ လွည့္လာၾကပါတယ္။ ေရွး႐ိုးစဲြဝါဒီ သမၼတ မဟိႏၵာရာဇပႆ ၂၀၀၅-ခုႏွစ္မွာ ေရြးျခယ္ခံရၿပီးေနာက္မွာ ဗုဒၶဘာသာ လႊမ္းမိုးေရးဝါဒီ အုပ္စုေတြဟာ ၾသဇာအာဏာ ပိုရွိလာၾကပါတယ္။ မၾကာေသးခင္လမ်ားက သူတို႕ရဲ႕ ၿခိမ္းေျခာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြမွာ မူဆလင္ပိုင္ အထည္ဆုိင္တဆိုင္၊ ခရစ္ယာန္ သင္းအုပ္ဆရာအိမ္တအိမ္နဲ႕ မူဆလင္တို႕နဲ႕ ဆက္စပ္ေနတဲ့ သားသတ္႐ံုတ႐ံုကို တုိက္ခိုက္ၾကတာေတြ ပါဝင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို လွည့္လည္ေသာင္းက်န္းေနၾကတဲ့ လူေတြကို ဦးေဆာင္ေနတဲ့ ရဟန္းအခ်ိဳ႕ကို ဗီဒီယိုေပၚမွာ ႐ိုက္ကူးမွတ္တမ္းတင္ ထားတာ ေတြ႕ရေပမဲ့လည္း ဘယ္သူမွ အေရးယူ မခံခဲ့ရပါဘူး။ သီရိလကၤာမွာ ရဟန္းေတာ္ေတြ ၾသဇာလႊမ္းမိုးတဲ့ ပါတီက အစိုးရအဖဲြ႕မွာ ညြန္႕ေပါင္းအဖဲြ႕ဝင္အျဖစ္ပါဝင္လာျခင္းနဲ႕အတူ ေက်ာင္းေတာ္နဲ႕ ႏုိင္ငံေတာ္ဟာ တကယ့္ကို ပိုမိုနီးစပ္စြာ ႀကီးထြားလာပါေတာ့တယ္။ မတ္လမွာ ဗဗသအဖဲြ႕က ႀကီးမွဴးတည္ေထာင္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာ ေခါင္းေဆာင္မႈအကယ္ဒမီ ဖြင့္ပဲြ မွာ အထူးဂုဏ္သေရရွိ ဧည့္သည္ေတာ္ အျဖစ္ တက္ေရာက္လာခဲ့တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကေတာ့ သီရိလကၤာ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီး နဲ႕ သမၼတရဲ႕ ညီျဖစ္သူ ေဂါတဘယ ရာဇပႆျဖစ္ၿပီး “က်ေနာ္တို႕တုိင္းျပည္နဲ႕ အမ်ိဳးဘာသာကို ကာကြယ္ေနတာဟာ ရဟန္းေတာ္ေတြပါပဲ” လို႕ မိန္႕ၾကားသြားခဲ့ပါတယ္။

လက္နက္ထဲက ဆြမ္း

ထုိင္းႏုိင္ငံ ေတာင္ဘက္စြန္းမွာေတာ့ အကူအညီလုိအပ္ေနတာက ရဟန္းေတာ္ေတြျဖစ္ၿပီး တခ်ိဳ႕ေတြကေတာ့ သူတို႕ရဲ႕ ၾကံရာမရျဖစ္မႈကေန ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလမ္းစဥ္နဲ႕ ဆန္႕က်င္တဲ့ နည္းလမ္းေတြကို ခုိတြယ္အားကိုးၾကရပါ ေတာ့တယ္။ ေတာင္ပိုင္း ျပည္နယ္ေတြျဖစ္တဲ့ ပတၱနီ၊ ယာလနဲ႕ နရသီဝပ္ျပည္နယ္ေတြဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ရာစုႏွစ္ အေစာပိုင္း ကာလေတြမွာ ဗုဒၶဘာသာကို နက္နက္႐ိႈင္း႐ိႈင္း သက္ဝင္ယံုၾကည္တဲ့ ထုိင္းႏုိင္ငံက ဒီေဒသကို မသိမ္းပိုက္မီအထိ မေလး ဆူလတန္ေစာ္ဘြား နယ္ေျမရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းတခုအျဖစ္ တည္ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒီေဒသ လူဦးေရရဲ႕ အနည္းဆံုး ၈၀% ေလာက္ဟာ မူဆလင္ေတြနဲ႕ ဖဲြ႕စည္းထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ခဲြထြက္ေရးေသာင္းက်န္းမႈ အရွိန္ေကာင္းလာတဲ့ ၂၀၀၄-ခုႏွစ္ ကတည္းက စလို႕ ေက်ာင္းဆရာေတြ၊ စစ္သားေတြ၊ အစိုးရဝန္ထမ္းေတြ အစရွိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ အမ်ားအျပားဟာ ထုိင္းႏုိင္ငံေတာ္နဲ႕ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ သူတို႕ရဲ႕ ရာထူးေတြအရ ပစ္မွတ္ထား ခံခဲ့ၾကရပါတယ္။ ရဟန္းေတာ္ ဒါဇင္ေပါင္း မ်ားစြာ ဟာလည္း အတုိက္အခိုက္ ခံခဲ့ၾကရပါတယ္။ အခုအခါ ထုိင္းစစ္တပ္နဲ႕ တျခားလံုျခံဳေရးတပ္ဖဲြ႕ေတြဟာ ဝတ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြလုိ႕ သိၾကတဲ့ ထုိင္းဗုဒၶဘာသာေက်ာင္းေတြထဲကို ေရႊ႕ေျပာင္းဝင္ေရာက္ၿပီး ရဟန္းေတာ္ေတြ မနက္တုိင္း ဆြမ္းခံႂကြၾကတဲ့အခါ စစ္သားေတြက အတူလိုက္ပါေပးၾကရပါတယ္။ “တျခားနည္းလမ္းမရွိဘူး” လုိ႕ ဗိုလ္ ဆဝိုင္းခြန္ဆစ္က ေျပာၾကားပါတယ္။ “ဗုဒၶဘာသာကို ေသနတ္ေတြကေန ထပ္ၿပီးခဲြျခားထားလို႕ မရေတာ့ပါဘူး” တဲ့။ ပတၱနီၿမိဳ႕ထဲက ဝပ္လပ္မြမ္ေက်ာင္းေတာ္မွာ ရဟန္းေတာ္ ဆယ္ပါးနဲ႕ စစ္သား ၁၀၀-ေလာက္ ရွိေနပါတယ္။ ျပန္႕က်ဲေနတဲ့ ေက်ာင္းဝင္းထဲမွာမူလေစတီကို ထုိင္းတပ္မေတာ္ရဲ႕ အမွတ္-၂၃ ေျခလ်င္တပ္ရင္းအတြက္ စစ္ဆင္ေရးကြပ္ကဲမႈစခန္းအျဖစ္ သိမ္းပိုက္ထားရၿပီး ဒီျမင့္ျမတ္တဲ့ ဘာသာေရးအေဆာက္အဦးရဲ႕ အေျခအလယ္ပိုင္းကို ပံုဖ်က္ပိုက္ကြန္ေတြနဲ႕ ဖံုးအုပ္ထား ပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဗုဒၶဘာသာ ေစတနာ့ဝန္ထမ္းေတြကို သူတို႕ ေက်းရြာေတြကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕ရာ လက္နက္တပ္ဆင္ထားတဲ့ ျပည္သူ႕စစ္တပ္ဖဲြ႕ထဲ ဝင္ေရာက္ဖို႕ ဒီေက်ာင္းမွာ သင္တန္းေပးပါတယ္။ ၁၆-ႏွစ္တုိင္တုိင္ ရဟန္းဝတ္ခဲ့ၿပီး အခု ေက်ာင္းေတာ္ကို ေစာင့္ေရွာက္ေနတဲ့ ဖရာ့ပလဒ္ဆုသီေဖာင္း ပူရတ္ဆာ႐ိုက သူ သကၤန္းကို ႐ံုထားတုန္းမွာပဲ ပစၥတို သံုးလက္ ပိုင္ဆိုင္ထားခဲ့ေၾကာင္း ဝန္ခံပါတယ္။ “ဗုဒၶဘာသာဝင္တေယာက္ အေနနဲ႕ေတာ့ နည္းနည္း အျပစ္မကင္းသလိုမ်ိဳး ခံစားေကာင္း ခံစားရမွာေပါ့” လုိ႕ ေျပာပါတယ္။ “ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တို႕ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ကာကြယ္ရမယ္ေလ” တဲ့။ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြဟာ သူတုိ႕ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြထဲမွာ စစ္သားေတြရွိေန တာေၾကာင့္ ပိုၿပီး အကာအကြယ္ရတယ္လုိ႕ ခံစားရရင္ေတာ့ မူဆလင္ေတြအတြက္ ဒါဟာ တျခားတခုကို အခ်က္ေပးလုိက္ သလုိပါပဲ။ “ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြထဲ စစ္သားေတြကို ဖိတ္ေခၚထားျခင္းအားျဖင့္ ႏုိင္ငံေတာ္ဟာ ဘာသာေရးကို စစ္ေရးနဲ႕ ထိမ္းျမားမဂၤလာျပဳလုိက္တာပဲ” လုိ႕ အိုဟိုင္းယိုးမွာရွိတဲ့ ယန္းစေတာင္းျပည္နယ္တကၠသိုလ္က ဘာသာေရးေလ့လာမႈ ဆုိင္ရာ လက္ေထာက္ပါေမာကၡ နဲ႕ ထုိင္းႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း ပဋိပကၡေတြမွာ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ အခန္းက႑အေၾကာင္း စာအုပ္ တအုပ္ ေရးသားခဲ့တဲ့ စာေရးဆရာတဦး ျဖစ္သူ မုိက္ကယ္ဂ်ယ္ရီဆန္က ဆုိပါတယ္။ “ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြဟာ က်မတုိ႕ကို ထုိင္းလူမ်ိဳးေတြအျဖစ္ ဘယ္တုန္းကမွ မယူဆခဲ့ဘူး” လို႕ အျခား လူ ၁၅-ေယာက္နဲ႕အတူ ေဖေဖာ္ဝါရီလမွာ ထုိင္းေရတပ္အေျခစိုက္စခန္းတခုကို ဝင္စီးနင္းဖို႕ ႀကိဳးပမ္းမႈအၿပီး ထုိင္း မရင္းတပ္သားေတြက သတ္ပစ္တာ ခံလုိက္ရတဲ့ ေသာင္းက်န္းသူလို႕ သံသယျဖစ္ဖြယ္ရွိတဲ့သူတေယာက္ရဲ႕မိခင္ ဆူမိုမာေခးက ေျပာျပန္ပါတယ္။ “ဒါဟာ က်မတုိ႕ေျမေပမဲ့ က်မတုိ႕က အျပင္လူေတြပါ” လို႕ ဆက္လက္ ေျပာၾကားပါတယ္။ ဒါေတြ အားလံုးအၿပီးမွာေတာ့ မူဆလင္ေတြဟာလည္း ေတာင္ဘက္စြန္းမွာ ထိတ္လန္႕တုန္လႈပ္စြာနဲ႕ ေျပးလႊားေနၾကရတာပါပဲ။ အၾကမ္းဖက္မႈေတြမွာ ေသဆံုးၾကရတဲ့ အမ်ားစုကေတာ့ ဗုဒၶဘာသာေတြထက္ ပိုမ်ားၿပီး ဘယ္သူဘယ္ဝါရယ္ မခဲြျခားတဲ့ ဗံုးၾကဲတုိက္ခိုက္မႈေတြ ဒါမွမဟုတ္ သူတို႕ ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ တနည္းတဖံုးဆက္စပ္ေနတယ္ ဆုိတာေတြမွာ အသက္ေပးသြားၾကရတာပါပဲ (လူဦးေရ အခ်ိဳးအစား အလုိက္ ၾကည့္မယ္ ဆုိရင္ေတာ့ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ ေသၾကရတာက ပိုမ်ားပါတယ္)။ ဒါနဲ႕ေတာင္ ဘုန္းႀကီး တပါးၿပိးတပါးက မူဆလင္ေတြဟာ ဗလီေတြကို လက္နက္ေတြ သိုေလွာင္ဖုိ႕ အသံုးခ်ေနတာ၊ ဒါမွမဟုတ္ရင္လည္း အီမန္ (အစၥလာမ္ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္) တိုင္းက ေသနတ္ေတြ ကိုင္ထားၾကတာဆုိၿပီး က်ေနာ့္ကို ေျပာၾကပါတယ္။ “အစၥလာမ္ဟာ အၾကမ္းဖက္တဲ့ ဘာသာပဲ” လုိ႕ မရင္းတပ္သားတျဖစ္လဲ ဘုန္းႀကီး ဖရာ့တံုဂ်ီရတမို က ဆိုပါတယ္။ “ဒါကို အားလံုးသိၾကပါတယ္”။ ဒါကေတာ့ ဗမာဘင္လာဒင္က ေထာက္ခံေပးမယ့္ သေဘာထားပါပဲ။ ဦးဝီရသူ ဟာ သူ႕ဘာသာတရားရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ သုတၱန္တရားေတာ္ေတြနဲ႕ သူ႕ရဲ႕ ဗမာအမ်ားစုျဖစ္တဲ့ အမိေျမတေလွ်ာက္ ပ်ံ႕ႏွံ႕ ေနတဲ့ မူဆလင္ဆန္႕က်င္ေရး အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို ဘယ္လုိမ်ား ဆက္စပ္ယူမွာပါလိမ့္။ “ဗုဒၶဘာသာမွာ က်ဳပ္တုိ႕ကို တိုက္စစ္ဆင္ခြင့္ ျပဳမထားပါဘူး” လုိ႕ သူက က်ေနာ့္ကို မိန္႕ၾကားပါတယ္။ “ဒါေပမဲ့ က်ဳပ္တုိ႕ လူ႕အဖဲြ႕အစည္းကို ကာကြယ္ဖို႕ေတာ့ က်ဳပ္တုိ႕မွာ အခြင့္အေရးအျပည့္ရွိတယ္” လို႕ ဆက္မိန္႕ၾကားပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းေတာ့ ညေနပိုင္း တရားနာပရိႆတ္ကို သူတရားေဟာဖို႕သြားတဲ့အခါမွာျပံဳးရႊင္ေနတဲ့ အိမ္ရွင္မေတြ၊ ေက်ာင္းသားေတြ၊ ဆရာေတြ၊ အဖြားအိုေတြနဲ႕ တျခားသူေတြကို သူ႕ေနာက္က လုိက္ဆုိေစဖုိ႕ သူလံႈ႕ေဆာ္ေနတာကို နားေထာင္ေနမိပါတယ္ ... “ဗမာ လူမ်ိဳးအတြက္ မိမိကိုယ္ကို စြန္႕လႊတ္ပါ၏” တဲ့။ ဒါနဲ႕ေတာင္မွ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ ခြင့္လႊတ္သည္းခံျခင္းတရားဟာ ေဒသ မေရြး တည္ရွိေနပါေသးတယ္။ ၂၀၁၁-ခုႏွစ္ ဗံုးတလံုးေပါက္ကဲြစဥ္မွာ ဝပ္လပ္မြမ္ေက်ာင္းေတာ္က ဘုန္းေတာ္ႀကီးတပါး ျဖစ္တဲ့ ဝပ္ခ်ရာေပါင္ဆြတ္သ ဟာ စစ္သားေတြ ေစာင့္ေရွာက္လုိက္ပါေပးရင္း နံနက္ပိုင္း ဆြမ္းခံႂကြေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ ခႏၶာကိုယ္ ေအာက္ပို္င္းတပိုင္းလံုး ဗံုးဆံအစအနေတြက ရတဲ့ အမာရြတ္ေတြနဲ႕ ျပည့္ႏွက္ဖံုးလႊမ္းေနပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ အသက္ ၂၉-ႏွစ္အရြယ္ရွိၿပီး လူဝတ္လဲထားတဲ့ ဝပ္ခ်ရာေပါင္ဟာ ေသြးလန္႕ေနဆဲျဖစ္ၿပီး ကဏွာမၿငိမ္တဲ့ မ်က္လံုးေတြနဲ႕ ခႏၶာကိုယ္တခုလံုးကလည္း ဆန္႕ငင္ဆန္႕ငင္နဲ႕ အေၾကာဆဲြေနရွာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူက သူ႕ကိုတုိက္ခုိက္တဲ့ ဘာသာတရား တခုလံုးကို အျပစ္မတင္ရွာပါဘူး။ “အစၥလာမ္ဘာသာဟာ ဗုဒၶဘာသာလို၊ တျခားဘာသာ အားလံုးလုိပဲ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ဘာသာတခုပါ” လုိ႕ သူက ဆုိပါတယ္။ “က်ဳပ္တုိ႕က မူဆလင္ေတြကို အျပစ္တင္ေနရင္ သူတို႕ကလည္း က်ဳပ္တုိ႕ကို အျပစ္ျပန္တင္မွာပါပဲ။ ဒါနဲ႕ပဲ ဒီအၾကမ္းဖက္မႈေတြဟာ ဘယ္ေတာ့မွ ဆံုးေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး”


Time Magazine, Vol. 182, No. 1, 20 June, 2013 ၏ မ်က္နွာဖံုးေဆာင္းပါး "The Face of Buddhist Terror" ကို အျပည့္အစံု ဘာသာျပန္ဆုိထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။