ဒီတပတ္ ျမန္မာ့အေရး မ်က္ေမွာက္ေရးရာ ေဆြးေႏြးခန္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ
စစ္မွန္တဲ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ေပၚထြန္းေရးအတြက္ အစိုးရနဲ႔ မီဒီယာေလာကအၾကား
အျပန္အလွန္ နားလည္မႈ နဲ႔ ယံုၾကည္စိတ္ခ်မႈ ရွိဖို႔လည္း လိုအပ္တယ္လို႔
ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတရဲ႕ ေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္ ျပန္ၾကားေရး ဒုတိယဝန္ႀကီး ဦးရဲထြဋ္
က ေျပာဆိုပါတယ္။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ဖန္တီးေရးမွာ ေတြ႔ႀကံဳရတဲ့
စိမ္ေခၚမႈေတြ နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဦးရဲထြဋ္ နဲ႔ ဦးေက်ာ္ဇံသာတို႔
ေဆြးေႏြးသံုးသပ္ထားပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္အတူ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေတြကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးဖို႔ဆိုျပီးေတာ့ လုပ္လာေနပါတယ္။ ဆုိေတာ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရာစုဝက္နီးပါး သတင္းလြတ္လပ္မႈကို ပိတ္ပင္ထားျခင္းခံခဲ့ရတဲ့ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းတစ္ခုမွာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကို ဖန္တီးဖို႔ လုပ္ရတာဟာ လြယ္ပါရဲ႕လား။ ဘယ္လို အခက္အခဲေတြ စိန္ေခၚမႈေတြ ေတြ႔ရသလဲဆိုတာ ပထမဦးဆံုး ေျပာျပပါလား။ အက်ဥ္းရံုးေလး။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ တကယ္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဦးေက်ာ္ဇံသာ ေျပာသလိုပဲ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ က်ေနာ္တို႔ တံခါးပိတ္ထားခဲ့တဲ့ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြ အရမ္းမ်ားခဲ့တဲ့ လူအဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုမွာ က်ေနာ္တို႔ ဒီသတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ လုပ္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔ စိန္ေခၚမႈေတြ အမ်ားႀကီးႀကံဳရပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဖက္က အစိုးရဖက္က စိန္ေခၚမႈေတြကို စေျပာရရင္ က်ေနာ္တို႔ဖက္မွာလည္းပဲ ဒီလို ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေဝဖန္တဲ့ကိစၥမ်ိဳးေတြ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေတြႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ အသားမက်ေသးတဲ့ကိစၥေတြ က်ေနာ္တို႔ ရင္ဆိုင္ရပါတယ္။
တဖက္က က်ေနာ္တို႔ ျပည္တြင္းက မီဒီယာေတြဖက္ကေန ေျပာရမယ္ဆိုရင္လည္း ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာနက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ မီဒီယာကို ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုအျဖစ္ႏွင့္ ေဆာင္ရြက္လာျပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔က အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို လုပ္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔အေပၚ သံသယေတြ ရွိေနေသးတာလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီႏွစ္ခုကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အႀကီးမားဆံုး ရင္ဆုိင္ရတဲ့ စိန္ေခၚမႈေပါ့။ က်န္တဲ့ အတက္ပညာပိုင္းဆိုင္ရာ၊ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ၊ က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေတြ႔အႀကံဳနည္းပါးမႈ စိန္ေခၚမႈေလးေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ရွိပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခု က်ေနာ္ သတင္းသမားေတြဆီက တဆင့္ၾကားတယ္။ ေနာက္ျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသတင္းသမားေတြ ပို႔လာတဲ့ သတင္းေတြကိုၾကည့္ေတာ့ အခ်က္အလက္ကိုေတာ့ အေတာ္ေလး လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သူတို႔ ေရးသားေထာက္ျပလာၾကတာ ေတြ႔ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဝဖန္မႈေတြၾကေတာ့ သူတို႔ သိပ္ျပီးေတာ့ မလုပ္ႏိုင္တာ မလုပ္ျဖစ္တာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဆုိေတာ့ ေစာေစာက ဦးရဲထြဋ္ေျပာသလို အစိုးရပိုင္းကလည္းပဲ ဒီကိစၥ သူတို႔ကို ေထာက္ျပေဝဖန္တာႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး သူတို႔သိပ္ျပီးေတာ့ မယဥ္ပါးေသးဘူး။ အေလ့အက်င့္ မရွိေသးဘူးဆိုေတာ့ ဒီကိစၥကို ဘယ္လိုျပဳျပင္လို႔ ရႏိုင္မယ္ထင္ပါသလဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဒါကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ပထမဦးဆံုးကေတာ့ အခု ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီးကေန သူကုိယ္တိုင္ စံျပလုပ္ျပေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ အထက္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ တာဝန္ရွိသူေတြကေတာ့ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ရယ္၊ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးမွာ မီဒီယာက အေရးပါတဲ့က႑က ပါဝင္တယ္ဆိုတာေတာ့ ဒါက်ေနာ္တို႔ ဒီထိပ္ပိုင္း မူဝါဒ ခ်မွတ္သူေတြအပိုင္းမွာေတာ့ သေဘာေပါက္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အလယ္အလတ္ႏွင့္ က်ေနာ္တို႔ ဒီေအာက္ေျခအပိုင္းမွာေတာ့ မီဒီယာေတြက ငါတို႔ကို အျမဲတမ္းပဲ ေဝဖန္မယ့္လူေတြပဲ အေကာင္းေျပာမွာ မဟုတ္ဘူး။ မီဒီယာကို ေျပာလိုက္ရင္၊ ေမးတဲ့ဟာကို ေျဖလိုက္ရင္ တစ္ခုခုမ်ား မွားသြားမလား။ သူတို႔ေျပာတဲ့ဟာကို မီဒီယာကေနျပီးေတာ့မွ လိုသလိုဆြဲျပီးေရးသားလိုက္မလား ဆိုတဲ့ဟာေတြကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ က်န္ေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြအတြက္လည္း က်ေနာ္တို႔ေတာ့ ဒီဝန္ႀကီးဌာနေတြက ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူေတြ တာဝန္ထမ္းေဆာင္တဲ့သူေတြကို သင္တန္းႏွစ္ႀကိမ္ ေပးခဲ့ျပီးပါျပီ။
သို႔ေသာ္ ဘာပဲေျပာေျပာ က်ေနာ္တို႔ဖက္ကႀကီးပဲ ျပဳျပင္လို႔မရပဲႏွင့္ ဒီပုဂၢလိက မီဒီယာေတြအပိုင္းကလည္း ဝန္ထမ္းေတြစိတ္ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ စိုးရိမ္မႈေတြ ေၾကာင့္ၾကမႈေတြ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္တဲ့အထဲမွာ ႀကံဳေနရတဲ့အခက္အခဲေတြကိုလည္း စာနာနားလည္ေပးျပီးေတာ့မွ လုပ္ေပးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းတဲ့ဆက္ဆံေရးရလာမွာပါ။ ပိုေကာင္းတဲ့ဆက္ဆံေရးႏွင့္ အျပန္အလွန္နားလည္းမႈ ပူးေပါင္းလိုက္ရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ စံမီျပည့္မီ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို က်င့္သံုးႏိုင္တဲ့အဆင့္ကို တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ေရာက္ရွိသြားမယ္လို႔ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တစ္ခုက တခ်ိဳ႕ကေထာက္ျပၾကတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဥပေဒတခ်ိဳ႕က ျပဳျပင္ဖို႔လိုေသးတယ္။ မီဒီယာႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ ဥပမာအားျဖင့္ Electronic Act လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ အဲဒီဟာဆိုလို႔ရွိရင္ မီဒီယာသမားေတြအတြက္ စိုးရိမ္စရာရွိတဲ့အေျခအေနလို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကလည္းပဲ အခုထိ ဒါထုတ္တင္စနစ္ေပါ့။ Publish လုပ္ျပီးမွ သူတို႔က အျမဲတမ္းေခၚျပီးေတာ့ စစ္ေဆးႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့အေနအထား ရွိေနေသးတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲဒီဟာေတြကို ဘယ္ေတာ့ ပေပ်ာက္ႏိုင္ဖို႔ အလားအလာ ရွိပါသလဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဟိုဖက္က Electronic ဥပေဒႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဆက္သြယ္ေရး ဒုတိယဝန္ႀကီး ဦးေသာင္းတင္ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ေျဖၾကားသြားတဲ့အထဲမွာလည္း ပါပါတယ္။ ဒါကိုေတာ့ သူတို႔ ျပန္ဆြဲပါမယ္။ ဒါကို ေခတ္ႏွင့္ကိုက္ညီေအာင္ ျပန္ဆြဲျပီးေတာ့မွ လုပ္ပါ့မယ္လုိ႔ေျပာသြားပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဖက္မွာ လက္ရွိ ထုတ္တင္ဆိုတာကေတာ့ တကယ္ေတာ့ က်ေနာ္ မွတ္တမ္းအတြက္ ေတာင္းတဲ့ဟာပဲ ရွိပါေတာ့တယ္။ က်ေနာ္တို႔မွာ ထုတ္တင္လုပ္တာက မွတ္တမ္းသိမ္းထားတယ္။ တခ်ိဳ႕ဟာေတြကို အမ်ိဳးသားစာေပစုႏွင့္ အမ်ိဳးသားစာၾကည့္တိုက္ကို ေပးတယ္။ လက္ရွိ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေနတာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဆီကို တစ္ေယာက္ေယာက္က Complain မလုပ္လုိ႔ ရွိရင္ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အဲဒါမ်ိဳးေတြကို ဆင္ဆာလုပ္ျပီးေတာ့ လိုက္ၾကည့္ေနတာမ်ိိဳးေတြလည္း မရွိပါဘူး။ ဒီထုတ္တင္စနစ္ က်င့္သံုးျပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ က်ေနာ္ထင္တယ္ က်ေနာ္တို႔ဆီက ဒီေရးသားခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ေခၚျပီးသတိေပးတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ကိစၥေလး ႏွစ္ခု သံုးခုမွာပဲ ေလာင္းကစားလုိကိစၥမ်ိဳးေတြ ဒါမ်ိဳးမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ေနာက္တစ္ခါ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ရုပ္ပံုေတြ ေဖာ္ျပတဲ့အထဲမွာ နည္းနည္း အလြန္အကၽြံျဖစ္တဲ့ကိစၥမ်ိဳးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီကုိ အေၾကာင္းၾကားတာရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လုိ႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ ထုတ္တင္စနစ္ က်င့္သံုးေနတာဟာ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေပၚမွာ ဘာမွသြားျပီး အေႏွာက္အယွက္ မျဖစ္ဘူးလုိ႔ေတာ့ က်ေနာ္ ယံုၾကည္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီထုတ္ေဝသူတခ်ိဳ႕ႏွင့္ စာေရးသူတခ်ိဳ႕ကေတာ့ အဲဒီဟာကိုလည္း သူတို႔ နည္းနည္း စိတ္ထဲမွာ တၿခိမ္းၿခိမ္း ျဖစ္ေနၾကေသးတာေတာ့ အမွန္ပဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ဒါေၾကာင့္လည္း က်ေနာ္ ေျပာတာေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ လုပ္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔ကို လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္အျဖစ္ျမင္ဖို႔။ က်ေနာ္တို႔ကို ယံုၾကည္ဖို႔ဆိုတဲ့ဟာက က်ေနာ္တို႔ ေတာ္ေတာ္ေက်ာ္လႊားေနရတဲ့ စိန္ေခၚမႈပဲ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ လူေတြက ျဖတ္သန္းလာခဲ့တဲ့ အေတြ႔အႀကံဳႏွင့္ ခံစားမႈေတြ ရွိေနေသးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ အဲဒါေတြကို မေက်ာ္လႊားႏိုင္ပဲႏွင့္ သံသယေတြျဖစ္ေနတယ္လို႔ က်ေနာ္ေတာ့ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္အာဏာပိုင္ေတြ အစိုးရတာဝန္ရွိတဲ့ လူေတြအပိုင္းက တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ သူတို႔ကေတာ့ သိပ္အဆင့္ျမင့္ေနျပီလို႔ ဆုိရမလား။ လူျပက္ေတြကအစ ပ်က္လံုးထုတ္တာ ျပင္သစ္တို႔ ဘာတို႔မွာဆိုလည္း ကာတြန္းရုပ္ႏွင့္အစ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြကို သူတို႔ ေျပာၾက ေဝဖန္ႀကတာေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒါကိုလည္းပဲ သူတို႔ဟာ ဘာမွ အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့ဘဲ ဒီလုိပဲ သူတို႔ ေျပာစရာရွိလို႔ေျပာတာပဲဆိုျပီးေတာ့ မ်က္ကြယ္ျပဳထားလိုက္ႀကတာပဲ။ အဲဒီလို ပုံစံမ်ိဳးျဖစ္လာဖို႔ေတာ့ အေတာ္ေဝးဦးမယ္ ထင္ပါတယ္ ဗမာျပည္မွာ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ အဲဒါမ်ိဳးကေတာ့ေလ။ ဦးေက်ာ္ဇံသာေရ။ က်ေနာ္တို႔ အစိုးရတင္ပဲ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီျပည္သူ႔ရဲ႕မ်က္စိေအာက္မွာ ေနေနရတဲ့ အႏုပညာရွင္ေတြေရာ ႏိုင္ငံေရးသမား အားလံုးေပါ့ ႏုိင္ငံေရးပါတီအသီးသီးက လူေတြေကာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ လုပ္ေနတဲ့လူေတြ ေနာက္တစ္ခါ Civil Society မွာ တာဝန္ယူေနရတဲ့သူေတြ ဒါေတြအားလံုးက ရင့္က်က္ဖို႔ လုိပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။ အစိုးရတစ္ခုတည္းကပဲ ဒီကာတြန္းဆြဲတာကို သည္းခံႏိုင္မွ ရမယ္လို႔ေတာ့ ေျပာလို႔မရဘူး။ လူေတြအားလံုးရဲ႕ အယူအဆ အမူအက်င့္ေပၚမွာ မူတည္မယ္ ထင္တယ္ခင္ဗ်။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္က အဲဒါေၾကာင့္ေပါ့ ဒီလူအဖြ႔ဲအစည္းကိုယ္၌္က ပိတ္ပင္ျပီးေတာ့ေနခဲ့ရတယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေအာက္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေႀကာင့္ ဒီလုိစရိုက္မ်ိဳး ျဖစ္လာဖို႔ကေတာ့ တစ္စံုတစ္ခု က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေပးဖို႔လုိတယ္ ထင္ပါသလား။ သို႔မဟုတ္ လြတ္လပ္ခြင့္ေပးထားရင္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ျဖစ္သြားမယ္လို႔ ထင္ပါသလား ဦးရဲထြဋ္။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ့္ ပုဂၢလိကအယူအဆ ေျပာရင္ေတာ့ ဒီကာတြန္းတို႔ ရုပ္ေျပာင္တို႔ သရုပ္ပ်က္တို႔ စာေတြမွာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ဗမာမွာလည္း ထားရွိရတဲ့ ေလးစားမႈေတြဟာေတြ ရွိေသးတာကိုး။ အဲဒါမ်ိဳးေတြကို သြားျပီးေတာ့ ထိခိုက္ႏိုင္ေလာက္တဲ့အထိေတာ့ က်ေနာ္ေတာ့ မျဖစ္ေစခ်င္ပါဘူး။ ဒီလုိ ကာတြန္းႏွင့္ ပ်က္လံုးေတြေပါ့ လူရဲ႕ဂုဏ္သိကၡာကို ထိခိုက္ေစတဲ့ ပ်က္လံုးမ်ိဳးေတြ မထုတ္ဘဲႏွင့္လည္း စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို က်င့္သံုးလုိ႔ရတယ္။ စတုတၳမ႑ိဳင္ကို ျဖည့္ဆည္းရတယ္လို႔ေတာ့ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဒါကို က်ေနာ္တို႔ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းအရ ေျပာရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔သည္ က်င့္သံုးတဲ့ေနရာမွာ အဲဒီေလာက္အထိ အေမရိကားတို႔ ဒီ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္သလို ပံုကို ခ်စ္စႏိုးႏွင့္ေရးတဲ့ ကာတြန္းမ်ိဳးကိုေျပာတာမဟုတ္ဘူး။ Caricature ေျပာတာမဟုတ္ဘူး။ သိကၡာကို ေလွာင္ေျပာင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေရး သိကၡာကို ေလွာင္ေျပာင္ရာက်တဲ့ ေရးသားမႈမ်ိဳး၊ ပံုပ်က္မႈမ်ိဳး ပ်က္လံုးမ်ိဳးေတာ့ က်ေနာ္ေတာ့ သိပ္ျပီးေတာ့ ဘဝင္မက်ဘူးေပါ့။ လုပ္ရပ္ကိုေထာက္ျပျပီး ေဝဖန္တဲ့ကာတြန္းမ်ိဳး ပ်က္လံုးမ်ိိဳးဆိုရင္ေတာ့ ဒါက်ေနာ္တို႔ ဘာမွ ျပႆနာမရွိဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ က်ေနာ္ ေနာက္တစ္ခုေမးခ်င္တဲ့အပိုင္းကေတာ့ အစိုးရ အာေဘာမီဒီယာဆိုတာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ တကယ္ထြန္းကားလာရင္ လိုအပ္ပါေသးသလား။ ဦးရဲထြဋ္တို႔ သတင္းျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႔အစည္း အေနႏွင့္။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဒါေႀကာင့္ က်ေနာ္တို႔က ဒီကေန႔ BBC လုိ Public Service Media အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာအျဖစ္ က်ေနာ္တို႔ ကူးေျပာင္းဖို႔ လုပ္ေနတယ္ဆိုတာဟာ ဒီမိုကေရစီကာလမွာ ကိုက္ညီမယ့္ ဒီ မီဒီယာစနစ္တစ္ခု ျဖစ္ေအာင္ဆိုျပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ႀကိဳးစားေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံပိုင္အျဖစ္ႏွင့္ ျပီးလို႔ရွိရင္ အာဏာရတဲ့အစိုးရဖက္ကေနပဲ ရပ္တည္ျပီးေတာ့ ေျပာမယ္ဆိုတဲ့ဟာမ်ိဳးကေတာ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ မကိုက္ညီေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔လည္း က်ေနာ္တို႔ သမၼတႀကီး တာဝန္ယူတဲ့အခ်ိန္ကစျပီးေတာ့ က်ေနာ္ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ေျပာင္းလဲလာခဲ့တယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ ပိုင္ဆိုင္မႈအေနႏွင့္ ႏိုင္ငံပိုင္ဆိုေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ သြားေနတဲ့လမ္းေႀကာင္းေတြ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္ဖို႔ကို သြားေနတယ္။ ေရးတဲ့ သတင္းပံုစံေတြကအစ တျဖည္းျဖည္းခ်င္းေျပာင္းလဲေနျပီဆိုတာကို ဦးေက်ာ္ဇံသာ ေတြ႔မွာပါ။ တခ်ိန္ၾကရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီ လံုးဝ BBC တို႔လုိပဲ ဒီေဝဖန္ေရးအရေရာ အယ္ဒီတာကို လြတ္လပ္တဲ့ Public Service Media အျဖစ္ ေျပာင္းသြားဖို႔ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေနပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္္မွာေတာ့ Public Service Media ရဲ႕က႑က ဆက္ျပီးေတာ့ ရွိေနမယ္လို႔ ရွိလည္းရွိသင့္တယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ BBC တို႔ဘာတို႔ ဒါ ရုပ္ျမင္သင္ၾကားတို႔ ေရဒီယိုတို႔ကေတာ့ ဟုတ္ျပီ။ သတင္းစာေတြကိုေကာ Privatize လုပ္ဖို႔ ပုဂၢလိကလက္ထဲကို ျပန္အပ္ဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိပါသလား။ ႏုိင္ငံပိုင္သတင္းစာဆိုတာ ဆက္လက္ျပီးထားဖို႔ ရည္ရြယ္ထားပါသလား။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ သတင္းစာေတြကိုလည္း အခုနကလို ဒီအမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာအျဖစ္ႏွင့္ က်ေနာ္တို႔ေျပာင္းပါမယ္။ ဒါကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာမွာ ေတာ္ေတာ္ရွားတဲ ပံုစံျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ က်ေနာ္တို႔ အရင္ ႏိုင္ငံတကာမွာ က်ေနာ္တို႔ လိုက္ေလ့လာၾကည့္ဦးမယ္။ ဥပမာ ေဖာင္ေဒးရွင္းတစ္ခု တာဝန္ယူျပီးေတာ့မွ သတင္းစာေလးတစ္ခုကို စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးကေနျပီး သိမ္းပိုက္ျပီးေတာ့မွ ကာကြယ္တဲ့အေနႏွင့္ ေဖာင္ေဒးရွင္ဘာေတြ ေစတနာရွင္ေတြကေန ဝင္ဝယ္ျပီးေတာ့ လုပ္ေပးတာမ်ိဳးပဲရွိတယ္။ BBC တို႔လုိ က်ေနာ္တို႔ NHK တို႔လုိမ်ိဳး ဒီ Public Service Media အစစ္အျဖစ္ႏွင့္ လုပ္တဲ့သတင္းစာဆိုတာ မေတြ႔ဘူး။ ဒါမို႔လည္း က်ေနာ္တို႔ UNESCO ဘာတို႔ႏွင့္ လုပ္ျပီးေတာ့မွ ဟုိဖက္အသံလႊတ္မွာရွိတဲ့ အေျခခံမူေတြကို သတင္းစာမွာ ဘယ္လိုပံုစံႏွင့္ က်ေနာ္တို႔ က်င့္သံုးလုိ႔ရမလဲဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ စဥ္စားျပီးေတာ့လုပ္ေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီသတင္းစာေတြကေတာ့ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာအျဖစ္ႏွင့္ အသံလႊတ္ဌာနလိုပဲ ဆက္ျပီးေတာ့ ရွိသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ Editorial Freedom ေပါ့ေလ။ ေစာေစာကေျပာတဲ့ အယ္ဒီတာ တည္းျဖတ္တဲ့ သတင္းတည္းျဖတ္တဲ့အပိုင္း၊ လြတ္လပ္ခြင့္ကိုေကာ အတိအက်ေပးပါ့မလား။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ အခု BBC ဒါကို Charter ႏွင့္ ကာကြယ္ထားသလိုပဲ က်ေနာ္တို႔ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာႏွင့္ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ အသံလႊင့္ဌာနအျဖစ္ ေျပာင္းလဲမယ့္ဟာေတြကို အဲဒီလုိမ်ိဳး Charter သို႔မဟုတ္ ဥပေဒမ်ိဳးႏွင့္ ဘယ္အစိုးရတက္တက္ ဘယ္သူပဲတာဝန္ယူယူ ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ မွန္ကန္တဲ့ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာျဖစ္ေအာင္ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ရမယ့္ကိစၥေတြကို က်ေနာ္တို႔ အခု ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြႏွင့္ ေပါင္းျပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔ ေရးဆြဲတာ ေလ့လာတာေတြ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေနပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တစ္ခုက ျမန္မာပရိသတ္ ျမန္မာျပည္သူေတြရဲ႕ မီိဒီယာအေပၚမွာ သေဘာထားေကာ ဘယ္လုိျမင္ပါသလဲ။ အရင္တုန္းကေတာ့ ဒါသူတို႔က ျပည္ပကသတင္းေထာက္ကို နားေထာင္ႀကတယ္။ ေနာက္ျပီး တခ်ိဳ႕သတင္းေတြလည္းပဲ ဒါ အတိုက္အခိုက္ႏွင့္ ေျပာတဲ့သတင္းေတြကို သူတို႔ ပိုျပီး စိတ္ဝင္စားၾကတယ္ဆိုတာကေတာ့ ဒါ အမွန္အတိုင္း ဝန္ခံၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္ က်ေနာ္လည္း သတင္းသမားပါ။ ေနာက္ အစိုးရေျပာတဲ့ သတင္းကို သူတို႔ လံုးဝ အယံုအၾကည္ မရွိတက္ၾကဘူး။ အခုေကာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြလုပ္လာေတာ့ ဦးရဲထြဋ္ ဘယ္လိုသံုးသပ္မိပါသလဲ။ လူထုရဲ႕မီဒီယာအေပၚသေဘာထား။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ က်ေနာ္ေလ့လာမိသေလာက္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီ မီဒီယာေတြကို စျပီးေတာ့ ေျဖေလ်ာ့မႈေတြလုပ္တဲ့ အစပိုင္းမွာေတာ့ လူေတြက အရင္တုန္းကလုိပဲ က်ေနာ္တို႔ ပြဲဆူမဲ့သတင္းမ်ိဳးေပါ့။ အဲဒီလုိမ်ိဳးေတြ ေဝဖန္တိုက္ခိုက္တဲ့ သတင္းမ်ိဳးေတြကို ပိုျပီးေတာ့မွ ဖတ္ခ်င္ႀကတယ္။ စိတ္ဝင္စားတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီဖက္ပိုင္းေတြမွာ သမၼတႀကီးရဲ႕ မူဝါဒေတြအေပၚမွာ ျပည္သူေတြက ယံုၾကည္မႈရလာတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔ကလည္း ဒီဖက္ ျပည္သူလႊတ္ေတာ္ထဲကို ဝင္လာျပီးေတာ့မွ ဒီ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရးမွာ ဝင္ပါျပီး လုပ္လာတယ္။ ကိုမင္းကိုႏိုင္တို႔လို ၈၈ မ်ိဳးဆက္ေတြကလည္း ဒီ Civil Society ထဲမွာ ဝင္လာတယ္။ တိုင္းရင္းသား အဖြဲ႔အစည္းေတြကလည္း က်ေနာ္တို႔ ျငိမ္းခ်မ္းေရး လမ္းေႀကာင္းေပၚ ေရာက္လာတယ္ဆိုတဲ့အခ်ိိန္မွာ လူေတြဟာ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ စိတ္လႈပ္ရွားရမယ့္ သတင္းမ်ိဳး ပြဲဆူေအာင္လုပ္တဲ့ သတင္းမ်ိဳးထက္ အျဖစ္တစ္ခုကို မွန္မွန္ကန္ကန္ႏွင့္ ယထာဘူတ၊ ဓမၼဓိ႒ာန္က်က် သံုးသပ္တာမ်ိဳးကို ပိုျပီးေတာ့ တန္ဖိုးထားလာၾကျပီလို႔ေတာ့ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံပိုင္ မီဒီယာေတြေကာ ပုဂၢလိက မီဒီယာေတြေကာ ျပည္ပမွာအေျခစုိက္ေနတဲ့ ျမန္မာမီဒီယာေတြအားလံုးက ေနာင္က်ရင္ေတာ့…. သတင္းရဲ႕တန္ဖိုး သတင္းရဲ႕အဆင့္အတန္း သတင္းရဲ႕ခုိင္မာမႈေတြႏွင့္ပဲ ျပိဳင္ၾကရေတာ့မယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္ဆံုးတစ္ခုကေတာ့ အဲပုဂၢလိကသတင္းစာ မႀကာခင္ထြက္မယ္ ၾကားပါတယ္။ ဘယ္ေတာ့ေလာက္ ေတြ႔ရမွာလဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ က်ေနာ္တို႔ကို အခု ေလွ်ာက္လႊာတင္ထားတာ က်ေနာ္ထင္တယ္ ရွစ္ခု ကိုးခုေလာက္ ရွိပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ သူတို႔တြဲျပီးေတာ့ တင္လိုက္တဲ့ က်င့္ဝတ္ေတြ ေနာက္တစ္ခါ လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ပံုစည္းမ်ဥ္း Code of Conduct ေတြဟာ အမ်ားလက္ခံႏိုင္တဲ့ စံခ်ိန္ ျဖစ္မျဖစ္ က်ေနာ္တို႔ ဖတ္ရႈျပီးေတာ့ စီစစ္ေနပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ တျခား ဒီစစ္ေဆးရမယ့္ အခ်က္ေတြေပါ့။ သူတို႔ရဲ႕ ပိုင္ဆိုင္မႈကိစၥေတြ ဘာေတြ ဒါေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ျပန္ၾကည့္ေနတယ္။ အဲဒါေတြ ၾကည့္ျပီးလို႔ရွိရင္ အခ်က္လက္မျပည့္စံုတဲ့သူရွိရင္ က်ေနာ္တို႔ ျပန္ေတာင္းမယ္။ ျပည့္စံုလို႔ အားလံုးေပးႏိုင္တဲ့သူေတြရွိလို႔ရွိရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ဒါ ေရွ့လထဲမွာခြင့္ျပဳမယ္။ သူတို႔ ဧျပီလ (၁) ရက္ေန႔မွာ စျပီးေတာ့မွ ထုတ္ႏိုင္ေအာင္ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေပးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္အတူ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေတြကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးဖို႔ဆိုျပီးေတာ့ လုပ္လာေနပါတယ္။ ဆုိေတာ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရာစုဝက္နီးပါး သတင္းလြတ္လပ္မႈကို ပိတ္ပင္ထားျခင္းခံခဲ့ရတဲ့ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းတစ္ခုမွာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကို ဖန္တီးဖို႔ လုပ္ရတာဟာ လြယ္ပါရဲ႕လား။ ဘယ္လို အခက္အခဲေတြ စိန္ေခၚမႈေတြ ေတြ႔ရသလဲဆိုတာ ပထမဦးဆံုး ေျပာျပပါလား။ အက်ဥ္းရံုးေလး။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ တကယ္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဦးေက်ာ္ဇံသာ ေျပာသလိုပဲ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ က်ေနာ္တို႔ တံခါးပိတ္ထားခဲ့တဲ့ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြ အရမ္းမ်ားခဲ့တဲ့ လူအဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုမွာ က်ေနာ္တို႔ ဒီသတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ လုပ္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔ စိန္ေခၚမႈေတြ အမ်ားႀကီးႀကံဳရပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဖက္က အစိုးရဖက္က စိန္ေခၚမႈေတြကို စေျပာရရင္ က်ေနာ္တို႔ဖက္မွာလည္းပဲ ဒီလို ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေဝဖန္တဲ့ကိစၥမ်ိဳးေတြ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေတြႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ အသားမက်ေသးတဲ့ကိစၥေတြ က်ေနာ္တို႔ ရင္ဆိုင္ရပါတယ္။
တဖက္က က်ေနာ္တို႔ ျပည္တြင္းက မီဒီယာေတြဖက္ကေန ေျပာရမယ္ဆိုရင္လည္း ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာနက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ မီဒီယာကို ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုအျဖစ္ႏွင့္ ေဆာင္ရြက္လာျပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔က အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို လုပ္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔အေပၚ သံသယေတြ ရွိေနေသးတာလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီႏွစ္ခုကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အႀကီးမားဆံုး ရင္ဆုိင္ရတဲ့ စိန္ေခၚမႈေပါ့။ က်န္တဲ့ အတက္ပညာပိုင္းဆိုင္ရာ၊ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ၊ က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေတြ႔အႀကံဳနည္းပါးမႈ စိန္ေခၚမႈေလးေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ရွိပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခု က်ေနာ္ သတင္းသမားေတြဆီက တဆင့္ၾကားတယ္။ ေနာက္ျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသတင္းသမားေတြ ပို႔လာတဲ့ သတင္းေတြကိုၾကည့္ေတာ့ အခ်က္အလက္ကိုေတာ့ အေတာ္ေလး လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သူတို႔ ေရးသားေထာက္ျပလာၾကတာ ေတြ႔ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဝဖန္မႈေတြၾကေတာ့ သူတို႔ သိပ္ျပီးေတာ့ မလုပ္ႏိုင္တာ မလုပ္ျဖစ္တာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဆုိေတာ့ ေစာေစာက ဦးရဲထြဋ္ေျပာသလို အစိုးရပိုင္းကလည္းပဲ ဒီကိစၥ သူတို႔ကို ေထာက္ျပေဝဖန္တာႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး သူတို႔သိပ္ျပီးေတာ့ မယဥ္ပါးေသးဘူး။ အေလ့အက်င့္ မရွိေသးဘူးဆိုေတာ့ ဒီကိစၥကို ဘယ္လိုျပဳျပင္လို႔ ရႏိုင္မယ္ထင္ပါသလဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဒါကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ပထမဦးဆံုးကေတာ့ အခု ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီးကေန သူကုိယ္တိုင္ စံျပလုပ္ျပေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ အထက္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ တာဝန္ရွိသူေတြကေတာ့ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ရယ္၊ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးမွာ မီဒီယာက အေရးပါတဲ့က႑က ပါဝင္တယ္ဆိုတာေတာ့ ဒါက်ေနာ္တို႔ ဒီထိပ္ပိုင္း မူဝါဒ ခ်မွတ္သူေတြအပိုင္းမွာေတာ့ သေဘာေပါက္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အလယ္အလတ္ႏွင့္ က်ေနာ္တို႔ ဒီေအာက္ေျခအပိုင္းမွာေတာ့ မီဒီယာေတြက ငါတို႔ကို အျမဲတမ္းပဲ ေဝဖန္မယ့္လူေတြပဲ အေကာင္းေျပာမွာ မဟုတ္ဘူး။ မီဒီယာကို ေျပာလိုက္ရင္၊ ေမးတဲ့ဟာကို ေျဖလိုက္ရင္ တစ္ခုခုမ်ား မွားသြားမလား။ သူတို႔ေျပာတဲ့ဟာကို မီဒီယာကေနျပီးေတာ့မွ လိုသလိုဆြဲျပီးေရးသားလိုက္မလား ဆိုတဲ့ဟာေတြကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ က်န္ေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြအတြက္လည္း က်ေနာ္တို႔ေတာ့ ဒီဝန္ႀကီးဌာနေတြက ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူေတြ တာဝန္ထမ္းေဆာင္တဲ့သူေတြကို သင္တန္းႏွစ္ႀကိမ္ ေပးခဲ့ျပီးပါျပီ။
သို႔ေသာ္ ဘာပဲေျပာေျပာ က်ေနာ္တို႔ဖက္ကႀကီးပဲ ျပဳျပင္လို႔မရပဲႏွင့္ ဒီပုဂၢလိက မီဒီယာေတြအပိုင္းကလည္း ဝန္ထမ္းေတြစိတ္ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ စိုးရိမ္မႈေတြ ေၾကာင့္ၾကမႈေတြ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္တဲ့အထဲမွာ ႀကံဳေနရတဲ့အခက္အခဲေတြကိုလည္း စာနာနားလည္ေပးျပီးေတာ့မွ လုပ္ေပးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းတဲ့ဆက္ဆံေရးရလာမွာပါ။ ပိုေကာင္းတဲ့ဆက္ဆံေရးႏွင့္ အျပန္အလွန္နားလည္းမႈ ပူးေပါင္းလိုက္ရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ စံမီျပည့္မီ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို က်င့္သံုးႏိုင္တဲ့အဆင့္ကို တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ေရာက္ရွိသြားမယ္လို႔ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တစ္ခုက တခ်ိဳ႕ကေထာက္ျပၾကတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဥပေဒတခ်ိဳ႕က ျပဳျပင္ဖို႔လိုေသးတယ္။ မီဒီယာႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ ဥပမာအားျဖင့္ Electronic Act လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ အဲဒီဟာဆိုလို႔ရွိရင္ မီဒီယာသမားေတြအတြက္ စိုးရိမ္စရာရွိတဲ့အေျခအေနလို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကလည္းပဲ အခုထိ ဒါထုတ္တင္စနစ္ေပါ့။ Publish လုပ္ျပီးမွ သူတို႔က အျမဲတမ္းေခၚျပီးေတာ့ စစ္ေဆးႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့အေနအထား ရွိေနေသးတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲဒီဟာေတြကို ဘယ္ေတာ့ ပေပ်ာက္ႏိုင္ဖို႔ အလားအလာ ရွိပါသလဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဟိုဖက္က Electronic ဥပေဒႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဆက္သြယ္ေရး ဒုတိယဝန္ႀကီး ဦးေသာင္းတင္ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ေျဖၾကားသြားတဲ့အထဲမွာလည္း ပါပါတယ္။ ဒါကိုေတာ့ သူတို႔ ျပန္ဆြဲပါမယ္။ ဒါကို ေခတ္ႏွင့္ကိုက္ညီေအာင္ ျပန္ဆြဲျပီးေတာ့မွ လုပ္ပါ့မယ္လုိ႔ေျပာသြားပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဖက္မွာ လက္ရွိ ထုတ္တင္ဆိုတာကေတာ့ တကယ္ေတာ့ က်ေနာ္ မွတ္တမ္းအတြက္ ေတာင္းတဲ့ဟာပဲ ရွိပါေတာ့တယ္။ က်ေနာ္တို႔မွာ ထုတ္တင္လုပ္တာက မွတ္တမ္းသိမ္းထားတယ္။ တခ်ိဳ႕ဟာေတြကို အမ်ိဳးသားစာေပစုႏွင့္ အမ်ိဳးသားစာၾကည့္တိုက္ကို ေပးတယ္။ လက္ရွိ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေနတာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဆီကို တစ္ေယာက္ေယာက္က Complain မလုပ္လုိ႔ ရွိရင္ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အဲဒါမ်ိဳးေတြကို ဆင္ဆာလုပ္ျပီးေတာ့ လိုက္ၾကည့္ေနတာမ်ိိဳးေတြလည္း မရွိပါဘူး။ ဒီထုတ္တင္စနစ္ က်င့္သံုးျပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ က်ေနာ္ထင္တယ္ က်ေနာ္တို႔ဆီက ဒီေရးသားခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ေခၚျပီးသတိေပးတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ကိစၥေလး ႏွစ္ခု သံုးခုမွာပဲ ေလာင္းကစားလုိကိစၥမ်ိဳးေတြ ဒါမ်ိဳးမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ေနာက္တစ္ခါ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ရုပ္ပံုေတြ ေဖာ္ျပတဲ့အထဲမွာ နည္းနည္း အလြန္အကၽြံျဖစ္တဲ့ကိစၥမ်ိဳးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီကုိ အေၾကာင္းၾကားတာရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လုိ႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ ထုတ္တင္စနစ္ က်င့္သံုးေနတာဟာ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေပၚမွာ ဘာမွသြားျပီး အေႏွာက္အယွက္ မျဖစ္ဘူးလုိ႔ေတာ့ က်ေနာ္ ယံုၾကည္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီထုတ္ေဝသူတခ်ိဳ႕ႏွင့္ စာေရးသူတခ်ိဳ႕ကေတာ့ အဲဒီဟာကိုလည္း သူတို႔ နည္းနည္း စိတ္ထဲမွာ တၿခိမ္းၿခိမ္း ျဖစ္ေနၾကေသးတာေတာ့ အမွန္ပဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ဒါေၾကာင့္လည္း က်ေနာ္ ေျပာတာေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ လုပ္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔ကို လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္အျဖစ္ျမင္ဖို႔။ က်ေနာ္တို႔ကို ယံုၾကည္ဖို႔ဆိုတဲ့ဟာက က်ေနာ္တို႔ ေတာ္ေတာ္ေက်ာ္လႊားေနရတဲ့ စိန္ေခၚမႈပဲ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ လူေတြက ျဖတ္သန္းလာခဲ့တဲ့ အေတြ႔အႀကံဳႏွင့္ ခံစားမႈေတြ ရွိေနေသးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ အဲဒါေတြကို မေက်ာ္လႊားႏိုင္ပဲႏွင့္ သံသယေတြျဖစ္ေနတယ္လို႔ က်ေနာ္ေတာ့ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္အာဏာပိုင္ေတြ အစိုးရတာဝန္ရွိတဲ့ လူေတြအပိုင္းက တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ သူတို႔ကေတာ့ သိပ္အဆင့္ျမင့္ေနျပီလို႔ ဆုိရမလား။ လူျပက္ေတြကအစ ပ်က္လံုးထုတ္တာ ျပင္သစ္တို႔ ဘာတို႔မွာဆိုလည္း ကာတြန္းရုပ္ႏွင့္အစ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြကို သူတို႔ ေျပာၾက ေဝဖန္ႀကတာေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒါကိုလည္းပဲ သူတို႔ဟာ ဘာမွ အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့ဘဲ ဒီလုိပဲ သူတို႔ ေျပာစရာရွိလို႔ေျပာတာပဲဆိုျပီးေတာ့ မ်က္ကြယ္ျပဳထားလိုက္ႀကတာပဲ။ အဲဒီလို ပုံစံမ်ိဳးျဖစ္လာဖို႔ေတာ့ အေတာ္ေဝးဦးမယ္ ထင္ပါတယ္ ဗမာျပည္မွာ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ အဲဒါမ်ိဳးကေတာ့ေလ။ ဦးေက်ာ္ဇံသာေရ။ က်ေနာ္တို႔ အစိုးရတင္ပဲ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီျပည္သူ႔ရဲ႕မ်က္စိေအာက္မွာ ေနေနရတဲ့ အႏုပညာရွင္ေတြေရာ ႏိုင္ငံေရးသမား အားလံုးေပါ့ ႏုိင္ငံေရးပါတီအသီးသီးက လူေတြေကာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ လုပ္ေနတဲ့လူေတြ ေနာက္တစ္ခါ Civil Society မွာ တာဝန္ယူေနရတဲ့သူေတြ ဒါေတြအားလံုးက ရင့္က်က္ဖို႔ လုိပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။ အစိုးရတစ္ခုတည္းကပဲ ဒီကာတြန္းဆြဲတာကို သည္းခံႏိုင္မွ ရမယ္လို႔ေတာ့ ေျပာလို႔မရဘူး။ လူေတြအားလံုးရဲ႕ အယူအဆ အမူအက်င့္ေပၚမွာ မူတည္မယ္ ထင္တယ္ခင္ဗ်။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္က အဲဒါေၾကာင့္ေပါ့ ဒီလူအဖြ႔ဲအစည္းကိုယ္၌္က ပိတ္ပင္ျပီးေတာ့ေနခဲ့ရတယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေအာက္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေႀကာင့္ ဒီလုိစရိုက္မ်ိဳး ျဖစ္လာဖို႔ကေတာ့ တစ္စံုတစ္ခု က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေပးဖို႔လုိတယ္ ထင္ပါသလား။ သို႔မဟုတ္ လြတ္လပ္ခြင့္ေပးထားရင္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ျဖစ္သြားမယ္လို႔ ထင္ပါသလား ဦးရဲထြဋ္။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ့္ ပုဂၢလိကအယူအဆ ေျပာရင္ေတာ့ ဒီကာတြန္းတို႔ ရုပ္ေျပာင္တို႔ သရုပ္ပ်က္တို႔ စာေတြမွာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ဗမာမွာလည္း ထားရွိရတဲ့ ေလးစားမႈေတြဟာေတြ ရွိေသးတာကိုး။ အဲဒါမ်ိဳးေတြကို သြားျပီးေတာ့ ထိခိုက္ႏိုင္ေလာက္တဲ့အထိေတာ့ က်ေနာ္ေတာ့ မျဖစ္ေစခ်င္ပါဘူး။ ဒီလုိ ကာတြန္းႏွင့္ ပ်က္လံုးေတြေပါ့ လူရဲ႕ဂုဏ္သိကၡာကို ထိခိုက္ေစတဲ့ ပ်က္လံုးမ်ိဳးေတြ မထုတ္ဘဲႏွင့္လည္း စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို က်င့္သံုးလုိ႔ရတယ္။ စတုတၳမ႑ိဳင္ကို ျဖည့္ဆည္းရတယ္လို႔ေတာ့ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဒါကို က်ေနာ္တို႔ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းအရ ေျပာရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔သည္ က်င့္သံုးတဲ့ေနရာမွာ အဲဒီေလာက္အထိ အေမရိကားတို႔ ဒီ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္သလို ပံုကို ခ်စ္စႏိုးႏွင့္ေရးတဲ့ ကာတြန္းမ်ိဳးကိုေျပာတာမဟုတ္ဘူး။ Caricature ေျပာတာမဟုတ္ဘူး။ သိကၡာကို ေလွာင္ေျပာင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေရး သိကၡာကို ေလွာင္ေျပာင္ရာက်တဲ့ ေရးသားမႈမ်ိဳး၊ ပံုပ်က္မႈမ်ိဳး ပ်က္လံုးမ်ိဳးေတာ့ က်ေနာ္ေတာ့ သိပ္ျပီးေတာ့ ဘဝင္မက်ဘူးေပါ့။ လုပ္ရပ္ကိုေထာက္ျပျပီး ေဝဖန္တဲ့ကာတြန္းမ်ိဳး ပ်က္လံုးမ်ိိဳးဆိုရင္ေတာ့ ဒါက်ေနာ္တို႔ ဘာမွ ျပႆနာမရွိဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ က်ေနာ္ ေနာက္တစ္ခုေမးခ်င္တဲ့အပိုင္းကေတာ့ အစိုးရ အာေဘာမီဒီယာဆိုတာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ တကယ္ထြန္းကားလာရင္ လိုအပ္ပါေသးသလား။ ဦးရဲထြဋ္တို႔ သတင္းျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႔အစည္း အေနႏွင့္။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဒါေႀကာင့္ က်ေနာ္တို႔က ဒီကေန႔ BBC လုိ Public Service Media အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာအျဖစ္ က်ေနာ္တို႔ ကူးေျပာင္းဖို႔ လုပ္ေနတယ္ဆိုတာဟာ ဒီမိုကေရစီကာလမွာ ကိုက္ညီမယ့္ ဒီ မီဒီယာစနစ္တစ္ခု ျဖစ္ေအာင္ဆိုျပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ႀကိဳးစားေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံပိုင္အျဖစ္ႏွင့္ ျပီးလို႔ရွိရင္ အာဏာရတဲ့အစိုးရဖက္ကေနပဲ ရပ္တည္ျပီးေတာ့ ေျပာမယ္ဆိုတဲ့ဟာမ်ိဳးကေတာ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ မကိုက္ညီေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔လည္း က်ေနာ္တို႔ သမၼတႀကီး တာဝန္ယူတဲ့အခ်ိန္ကစျပီးေတာ့ က်ေနာ္ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ေျပာင္းလဲလာခဲ့တယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ ပိုင္ဆိုင္မႈအေနႏွင့္ ႏိုင္ငံပိုင္ဆိုေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ သြားေနတဲ့လမ္းေႀကာင္းေတြ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္ဖို႔ကို သြားေနတယ္။ ေရးတဲ့ သတင္းပံုစံေတြကအစ တျဖည္းျဖည္းခ်င္းေျပာင္းလဲေနျပီဆိုတာကို ဦးေက်ာ္ဇံသာ ေတြ႔မွာပါ။ တခ်ိန္ၾကရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီ လံုးဝ BBC တို႔လုိပဲ ဒီေဝဖန္ေရးအရေရာ အယ္ဒီတာကို လြတ္လပ္တဲ့ Public Service Media အျဖစ္ ေျပာင္းသြားဖို႔ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေနပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္္မွာေတာ့ Public Service Media ရဲ႕က႑က ဆက္ျပီးေတာ့ ရွိေနမယ္လို႔ ရွိလည္းရွိသင့္တယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ BBC တို႔ဘာတို႔ ဒါ ရုပ္ျမင္သင္ၾကားတို႔ ေရဒီယိုတို႔ကေတာ့ ဟုတ္ျပီ။ သတင္းစာေတြကိုေကာ Privatize လုပ္ဖို႔ ပုဂၢလိကလက္ထဲကို ျပန္အပ္ဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိပါသလား။ ႏုိင္ငံပိုင္သတင္းစာဆိုတာ ဆက္လက္ျပီးထားဖို႔ ရည္ရြယ္ထားပါသလား။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ သတင္းစာေတြကိုလည္း အခုနကလို ဒီအမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာအျဖစ္ႏွင့္ က်ေနာ္တို႔ေျပာင္းပါမယ္။ ဒါကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာမွာ ေတာ္ေတာ္ရွားတဲ ပံုစံျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ က်ေနာ္တို႔ အရင္ ႏိုင္ငံတကာမွာ က်ေနာ္တို႔ လိုက္ေလ့လာၾကည့္ဦးမယ္။ ဥပမာ ေဖာင္ေဒးရွင္းတစ္ခု တာဝန္ယူျပီးေတာ့မွ သတင္းစာေလးတစ္ခုကို စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးကေနျပီး သိမ္းပိုက္ျပီးေတာ့မွ ကာကြယ္တဲ့အေနႏွင့္ ေဖာင္ေဒးရွင္ဘာေတြ ေစတနာရွင္ေတြကေန ဝင္ဝယ္ျပီးေတာ့ လုပ္ေပးတာမ်ိဳးပဲရွိတယ္။ BBC တို႔လုိ က်ေနာ္တို႔ NHK တို႔လုိမ်ိဳး ဒီ Public Service Media အစစ္အျဖစ္ႏွင့္ လုပ္တဲ့သတင္းစာဆိုတာ မေတြ႔ဘူး။ ဒါမို႔လည္း က်ေနာ္တို႔ UNESCO ဘာတို႔ႏွင့္ လုပ္ျပီးေတာ့မွ ဟုိဖက္အသံလႊတ္မွာရွိတဲ့ အေျခခံမူေတြကို သတင္းစာမွာ ဘယ္လိုပံုစံႏွင့္ က်ေနာ္တို႔ က်င့္သံုးလုိ႔ရမလဲဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ စဥ္စားျပီးေတာ့လုပ္ေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီသတင္းစာေတြကေတာ့ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာအျဖစ္ႏွင့္ အသံလႊတ္ဌာနလိုပဲ ဆက္ျပီးေတာ့ ရွိသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ Editorial Freedom ေပါ့ေလ။ ေစာေစာကေျပာတဲ့ အယ္ဒီတာ တည္းျဖတ္တဲ့ သတင္းတည္းျဖတ္တဲ့အပိုင္း၊ လြတ္လပ္ခြင့္ကိုေကာ အတိအက်ေပးပါ့မလား။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ အခု BBC ဒါကို Charter ႏွင့္ ကာကြယ္ထားသလိုပဲ က်ေနာ္တို႔ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာႏွင့္ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ အသံလႊင့္ဌာနအျဖစ္ ေျပာင္းလဲမယ့္ဟာေတြကို အဲဒီလုိမ်ိဳး Charter သို႔မဟုတ္ ဥပေဒမ်ိဳးႏွင့္ ဘယ္အစိုးရတက္တက္ ဘယ္သူပဲတာဝန္ယူယူ ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ မွန္ကန္တဲ့ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာျဖစ္ေအာင္ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ရမယ့္ကိစၥေတြကို က်ေနာ္တို႔ အခု ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြႏွင့္ ေပါင္းျပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔ ေရးဆြဲတာ ေလ့လာတာေတြ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေနပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တစ္ခုက ျမန္မာပရိသတ္ ျမန္မာျပည္သူေတြရဲ႕ မီိဒီယာအေပၚမွာ သေဘာထားေကာ ဘယ္လုိျမင္ပါသလဲ။ အရင္တုန္းကေတာ့ ဒါသူတို႔က ျပည္ပကသတင္းေထာက္ကို နားေထာင္ႀကတယ္။ ေနာက္ျပီး တခ်ိဳ႕သတင္းေတြလည္းပဲ ဒါ အတိုက္အခိုက္ႏွင့္ ေျပာတဲ့သတင္းေတြကို သူတို႔ ပိုျပီး စိတ္ဝင္စားၾကတယ္ဆိုတာကေတာ့ ဒါ အမွန္အတိုင္း ဝန္ခံၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္ က်ေနာ္လည္း သတင္းသမားပါ။ ေနာက္ အစိုးရေျပာတဲ့ သတင္းကို သူတို႔ လံုးဝ အယံုအၾကည္ မရွိတက္ၾကဘူး။ အခုေကာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြလုပ္လာေတာ့ ဦးရဲထြဋ္ ဘယ္လိုသံုးသပ္မိပါသလဲ။ လူထုရဲ႕မီဒီယာအေပၚသေဘာထား။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ က်ေနာ္ေလ့လာမိသေလာက္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီ မီဒီယာေတြကို စျပီးေတာ့ ေျဖေလ်ာ့မႈေတြလုပ္တဲ့ အစပိုင္းမွာေတာ့ လူေတြက အရင္တုန္းကလုိပဲ က်ေနာ္တို႔ ပြဲဆူမဲ့သတင္းမ်ိဳးေပါ့။ အဲဒီလုိမ်ိဳးေတြ ေဝဖန္တိုက္ခိုက္တဲ့ သတင္းမ်ိဳးေတြကို ပိုျပီးေတာ့မွ ဖတ္ခ်င္ႀကတယ္။ စိတ္ဝင္စားတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီဖက္ပိုင္းေတြမွာ သမၼတႀကီးရဲ႕ မူဝါဒေတြအေပၚမွာ ျပည္သူေတြက ယံုၾကည္မႈရလာတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔ကလည္း ဒီဖက္ ျပည္သူလႊတ္ေတာ္ထဲကို ဝင္လာျပီးေတာ့မွ ဒီ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရးမွာ ဝင္ပါျပီး လုပ္လာတယ္။ ကိုမင္းကိုႏိုင္တို႔လို ၈၈ မ်ိဳးဆက္ေတြကလည္း ဒီ Civil Society ထဲမွာ ဝင္လာတယ္။ တိုင္းရင္းသား အဖြဲ႔အစည္းေတြကလည္း က်ေနာ္တို႔ ျငိမ္းခ်မ္းေရး လမ္းေႀကာင္းေပၚ ေရာက္လာတယ္ဆိုတဲ့အခ်ိိန္မွာ လူေတြဟာ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ စိတ္လႈပ္ရွားရမယ့္ သတင္းမ်ိဳး ပြဲဆူေအာင္လုပ္တဲ့ သတင္းမ်ိဳးထက္ အျဖစ္တစ္ခုကို မွန္မွန္ကန္ကန္ႏွင့္ ယထာဘူတ၊ ဓမၼဓိ႒ာန္က်က် သံုးသပ္တာမ်ိဳးကို ပိုျပီးေတာ့ တန္ဖိုးထားလာၾကျပီလို႔ေတာ့ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံပိုင္ မီဒီယာေတြေကာ ပုဂၢလိက မီဒီယာေတြေကာ ျပည္ပမွာအေျခစုိက္ေနတဲ့ ျမန္မာမီဒီယာေတြအားလံုးက ေနာင္က်ရင္ေတာ့…. သတင္းရဲ႕တန္ဖိုး သတင္းရဲ႕အဆင့္အတန္း သတင္းရဲ႕ခုိင္မာမႈေတြႏွင့္ပဲ ျပိဳင္ၾကရေတာ့မယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္ဆံုးတစ္ခုကေတာ့ အဲပုဂၢလိကသတင္းစာ မႀကာခင္ထြက္မယ္ ၾကားပါတယ္။ ဘယ္ေတာ့ေလာက္ ေတြ႔ရမွာလဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ က်ေနာ္တို႔ကို အခု ေလွ်ာက္လႊာတင္ထားတာ က်ေနာ္ထင္တယ္ ရွစ္ခု ကိုးခုေလာက္ ရွိပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ သူတို႔တြဲျပီးေတာ့ တင္လိုက္တဲ့ က်င့္ဝတ္ေတြ ေနာက္တစ္ခါ လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ပံုစည္းမ်ဥ္း Code of Conduct ေတြဟာ အမ်ားလက္ခံႏိုင္တဲ့ စံခ်ိန္ ျဖစ္မျဖစ္ က်ေနာ္တို႔ ဖတ္ရႈျပီးေတာ့ စီစစ္ေနပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ တျခား ဒီစစ္ေဆးရမယ့္ အခ်က္ေတြေပါ့။ သူတို႔ရဲ႕ ပိုင္ဆိုင္မႈကိစၥေတြ ဘာေတြ ဒါေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ျပန္ၾကည့္ေနတယ္။ အဲဒါေတြ ၾကည့္ျပီးလို႔ရွိရင္ အခ်က္လက္မျပည့္စံုတဲ့သူရွိရင္ က်ေနာ္တို႔ ျပန္ေတာင္းမယ္။ ျပည့္စံုလို႔ အားလံုးေပးႏိုင္တဲ့သူေတြရွိလို႔ရွိရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ဒါ ေရွ့လထဲမွာခြင့္ျပဳမယ္။ သူတို႔ ဧျပီလ (၁) ရက္ေန႔မွာ စျပီးေတာ့မွ ထုတ္ႏိုင္ေအာင္ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေပးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီတပတ္ ျမန္မာ့အေရး မ်က္ေမွာက္ေရးရာ ေဆြးေႏြးခန္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ
စစ္မွန္တဲ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ေပၚထြန္းေရးအတြက္ အစိုးရနဲ႔ မီဒီယာေလာကအၾကား
အျပန္အလွန္ နားလည္မႈ နဲ႔ ယံုၾကည္စိတ္ခ်မႈ ရွိဖို႔လည္း လိုအပ္တယ္လို႔
ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတရဲ႕ ေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္ ျပန္ၾကားေရး ဒုတိယဝန္ႀကီး ဦးရဲထြဋ္
က ေျပာဆိုပါတယ္။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ဖန္တီးေရးမွာ ေတြ႔ႀကံဳရတဲ့
စိမ္ေခၚမႈေတြ နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဦးရဲထြဋ္ နဲ႔ ဦးေက်ာ္ဇံသာတို႔
ေဆြးေႏြးသံုးသပ္ထားပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္အတူ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေတြကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးဖို႔ဆိုျပီးေတာ့ လုပ္လာေနပါတယ္။ ဆုိေတာ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရာစုဝက္နီးပါး သတင္းလြတ္လပ္မႈကို ပိတ္ပင္ထားျခင္းခံခဲ့ရတဲ့ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းတစ္ခုမွာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကို ဖန္တီးဖို႔ လုပ္ရတာဟာ လြယ္ပါရဲ႕လား။ ဘယ္လို အခက္အခဲေတြ စိန္ေခၚမႈေတြ ေတြ႔ရသလဲဆိုတာ ပထမဦးဆံုး ေျပာျပပါလား။ အက်ဥ္းရံုးေလး။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ တကယ္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဦးေက်ာ္ဇံသာ ေျပာသလိုပဲ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ က်ေနာ္တို႔ တံခါးပိတ္ထားခဲ့တဲ့ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြ အရမ္းမ်ားခဲ့တဲ့ လူအဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုမွာ က်ေနာ္တို႔ ဒီသတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ လုပ္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔ စိန္ေခၚမႈေတြ အမ်ားႀကီးႀကံဳရပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဖက္က အစိုးရဖက္က စိန္ေခၚမႈေတြကို စေျပာရရင္ က်ေနာ္တို႔ဖက္မွာလည္းပဲ ဒီလို ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေဝဖန္တဲ့ကိစၥမ်ိဳးေတြ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေတြႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ အသားမက်ေသးတဲ့ကိစၥေတြ က်ေနာ္တို႔ ရင္ဆိုင္ရပါတယ္။
တဖက္က က်ေနာ္တို႔ ျပည္တြင္းက မီဒီယာေတြဖက္ကေန ေျပာရမယ္ဆိုရင္လည္း ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာနက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ မီဒီယာကို ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုအျဖစ္ႏွင့္ ေဆာင္ရြက္လာျပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔က အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို လုပ္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔အေပၚ သံသယေတြ ရွိေနေသးတာလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီႏွစ္ခုကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အႀကီးမားဆံုး ရင္ဆုိင္ရတဲ့ စိန္ေခၚမႈေပါ့။ က်န္တဲ့ အတက္ပညာပိုင္းဆိုင္ရာ၊ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ၊ က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေတြ႔အႀကံဳနည္းပါးမႈ စိန္ေခၚမႈေလးေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ရွိပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခု က်ေနာ္ သတင္းသမားေတြဆီက တဆင့္ၾကားတယ္။ ေနာက္ျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသတင္းသမားေတြ ပို႔လာတဲ့ သတင္းေတြကိုၾကည့္ေတာ့ အခ်က္အလက္ကိုေတာ့ အေတာ္ေလး လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သူတို႔ ေရးသားေထာက္ျပလာၾကတာ ေတြ႔ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဝဖန္မႈေတြၾကေတာ့ သူတို႔ သိပ္ျပီးေတာ့ မလုပ္ႏိုင္တာ မလုပ္ျဖစ္တာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဆုိေတာ့ ေစာေစာက ဦးရဲထြဋ္ေျပာသလို အစိုးရပိုင္းကလည္းပဲ ဒီကိစၥ သူတို႔ကို ေထာက္ျပေဝဖန္တာႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး သူတို႔သိပ္ျပီးေတာ့ မယဥ္ပါးေသးဘူး။ အေလ့အက်င့္ မရွိေသးဘူးဆိုေတာ့ ဒီကိစၥကို ဘယ္လိုျပဳျပင္လို႔ ရႏိုင္မယ္ထင္ပါသလဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဒါကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ပထမဦးဆံုးကေတာ့ အခု ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီးကေန သူကုိယ္တိုင္ စံျပလုပ္ျပေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ အထက္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ တာဝန္ရွိသူေတြကေတာ့ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ရယ္၊ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးမွာ မီဒီယာက အေရးပါတဲ့က႑က ပါဝင္တယ္ဆိုတာေတာ့ ဒါက်ေနာ္တို႔ ဒီထိပ္ပိုင္း မူဝါဒ ခ်မွတ္သူေတြအပိုင္းမွာေတာ့ သေဘာေပါက္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အလယ္အလတ္ႏွင့္ က်ေနာ္တို႔ ဒီေအာက္ေျခအပိုင္းမွာေတာ့ မီဒီယာေတြက ငါတို႔ကို အျမဲတမ္းပဲ ေဝဖန္မယ့္လူေတြပဲ အေကာင္းေျပာမွာ မဟုတ္ဘူး။ မီဒီယာကို ေျပာလိုက္ရင္၊ ေမးတဲ့ဟာကို ေျဖလိုက္ရင္ တစ္ခုခုမ်ား မွားသြားမလား။ သူတို႔ေျပာတဲ့ဟာကို မီဒီယာကေနျပီးေတာ့မွ လိုသလိုဆြဲျပီးေရးသားလိုက္မလား ဆိုတဲ့ဟာေတြကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ က်န္ေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြအတြက္လည္း က်ေနာ္တို႔ေတာ့ ဒီဝန္ႀကီးဌာနေတြက ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူေတြ တာဝန္ထမ္းေဆာင္တဲ့သူေတြကို သင္တန္းႏွစ္ႀကိမ္ ေပးခဲ့ျပီးပါျပီ။
သို႔ေသာ္ ဘာပဲေျပာေျပာ က်ေနာ္တို႔ဖက္ကႀကီးပဲ ျပဳျပင္လို႔မရပဲႏွင့္ ဒီပုဂၢလိက မီဒီယာေတြအပိုင္းကလည္း ဝန္ထမ္းေတြစိတ္ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ စိုးရိမ္မႈေတြ ေၾကာင့္ၾကမႈေတြ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္တဲ့အထဲမွာ ႀကံဳေနရတဲ့အခက္အခဲေတြကိုလည္း စာနာနားလည္ေပးျပီးေတာ့မွ လုပ္ေပးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းတဲ့ဆက္ဆံေရးရလာမွာပါ။ ပိုေကာင္းတဲ့ဆက္ဆံေရးႏွင့္ အျပန္အလွန္နားလည္းမႈ ပူးေပါင္းလိုက္ရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ စံမီျပည့္မီ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို က်င့္သံုးႏိုင္တဲ့အဆင့္ကို တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ေရာက္ရွိသြားမယ္လို႔ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တစ္ခုက တခ်ိဳ႕ကေထာက္ျပၾကတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဥပေဒတခ်ိဳ႕က ျပဳျပင္ဖို႔လိုေသးတယ္။ မီဒီယာႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ ဥပမာအားျဖင့္ Electronic Act လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ အဲဒီဟာဆိုလို႔ရွိရင္ မီဒီယာသမားေတြအတြက္ စိုးရိမ္စရာရွိတဲ့အေျခအေနလို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကလည္းပဲ အခုထိ ဒါထုတ္တင္စနစ္ေပါ့။ Publish လုပ္ျပီးမွ သူတို႔က အျမဲတမ္းေခၚျပီးေတာ့ စစ္ေဆးႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့အေနအထား ရွိေနေသးတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲဒီဟာေတြကို ဘယ္ေတာ့ ပေပ်ာက္ႏိုင္ဖို႔ အလားအလာ ရွိပါသလဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဟိုဖက္က Electronic ဥပေဒႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဆက္သြယ္ေရး ဒုတိယဝန္ႀကီး ဦးေသာင္းတင္ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ေျဖၾကားသြားတဲ့အထဲမွာလည္း ပါပါတယ္။ ဒါကိုေတာ့ သူတို႔ ျပန္ဆြဲပါမယ္။ ဒါကို ေခတ္ႏွင့္ကိုက္ညီေအာင္ ျပန္ဆြဲျပီးေတာ့မွ လုပ္ပါ့မယ္လုိ႔ေျပာသြားပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဖက္မွာ လက္ရွိ ထုတ္တင္ဆိုတာကေတာ့ တကယ္ေတာ့ က်ေနာ္ မွတ္တမ္းအတြက္ ေတာင္းတဲ့ဟာပဲ ရွိပါေတာ့တယ္။ က်ေနာ္တို႔မွာ ထုတ္တင္လုပ္တာက မွတ္တမ္းသိမ္းထားတယ္။ တခ်ိဳ႕ဟာေတြကို အမ်ိဳးသားစာေပစုႏွင့္ အမ်ိဳးသားစာၾကည့္တိုက္ကို ေပးတယ္။ လက္ရွိ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေနတာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဆီကို တစ္ေယာက္ေယာက္က Complain မလုပ္လုိ႔ ရွိရင္ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အဲဒါမ်ိဳးေတြကို ဆင္ဆာလုပ္ျပီးေတာ့ လိုက္ၾကည့္ေနတာမ်ိိဳးေတြလည္း မရွိပါဘူး။ ဒီထုတ္တင္စနစ္ က်င့္သံုးျပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ က်ေနာ္ထင္တယ္ က်ေနာ္တို႔ဆီက ဒီေရးသားခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ေခၚျပီးသတိေပးတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ကိစၥေလး ႏွစ္ခု သံုးခုမွာပဲ ေလာင္းကစားလုိကိစၥမ်ိဳးေတြ ဒါမ်ိဳးမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ေနာက္တစ္ခါ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ရုပ္ပံုေတြ ေဖာ္ျပတဲ့အထဲမွာ နည္းနည္း အလြန္အကၽြံျဖစ္တဲ့ကိစၥမ်ိဳးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီကုိ အေၾကာင္းၾကားတာရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လုိ႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ ထုတ္တင္စနစ္ က်င့္သံုးေနတာဟာ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေပၚမွာ ဘာမွသြားျပီး အေႏွာက္အယွက္ မျဖစ္ဘူးလုိ႔ေတာ့ က်ေနာ္ ယံုၾကည္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီထုတ္ေဝသူတခ်ိဳ႕ႏွင့္ စာေရးသူတခ်ိဳ႕ကေတာ့ အဲဒီဟာကိုလည္း သူတို႔ နည္းနည္း စိတ္ထဲမွာ တၿခိမ္းၿခိမ္း ျဖစ္ေနၾကေသးတာေတာ့ အမွန္ပဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ဒါေၾကာင့္လည္း က်ေနာ္ ေျပာတာေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ လုပ္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔ကို လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္အျဖစ္ျမင္ဖို႔။ က်ေနာ္တို႔ကို ယံုၾကည္ဖို႔ဆိုတဲ့ဟာက က်ေနာ္တို႔ ေတာ္ေတာ္ေက်ာ္လႊားေနရတဲ့ စိန္ေခၚမႈပဲ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ လူေတြက ျဖတ္သန္းလာခဲ့တဲ့ အေတြ႔အႀကံဳႏွင့္ ခံစားမႈေတြ ရွိေနေသးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ အဲဒါေတြကို မေက်ာ္လႊားႏိုင္ပဲႏွင့္ သံသယေတြျဖစ္ေနတယ္လို႔ က်ေနာ္ေတာ့ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္အာဏာပိုင္ေတြ အစိုးရတာဝန္ရွိတဲ့ လူေတြအပိုင္းက တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ သူတို႔ကေတာ့ သိပ္အဆင့္ျမင့္ေနျပီလို႔ ဆုိရမလား။ လူျပက္ေတြကအစ ပ်က္လံုးထုတ္တာ ျပင္သစ္တို႔ ဘာတို႔မွာဆိုလည္း ကာတြန္းရုပ္ႏွင့္အစ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြကို သူတို႔ ေျပာၾက ေဝဖန္ႀကတာေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒါကိုလည္းပဲ သူတို႔ဟာ ဘာမွ အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့ဘဲ ဒီလုိပဲ သူတို႔ ေျပာစရာရွိလို႔ေျပာတာပဲဆိုျပီးေတာ့ မ်က္ကြယ္ျပဳထားလိုက္ႀကတာပဲ။ အဲဒီလို ပုံစံမ်ိဳးျဖစ္လာဖို႔ေတာ့ အေတာ္ေဝးဦးမယ္ ထင္ပါတယ္ ဗမာျပည္မွာ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ အဲဒါမ်ိဳးကေတာ့ေလ။ ဦးေက်ာ္ဇံသာေရ။ က်ေနာ္တို႔ အစိုးရတင္ပဲ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီျပည္သူ႔ရဲ႕မ်က္စိေအာက္မွာ ေနေနရတဲ့ အႏုပညာရွင္ေတြေရာ ႏိုင္ငံေရးသမား အားလံုးေပါ့ ႏုိင္ငံေရးပါတီအသီးသီးက လူေတြေကာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ လုပ္ေနတဲ့လူေတြ ေနာက္တစ္ခါ Civil Society မွာ တာဝန္ယူေနရတဲ့သူေတြ ဒါေတြအားလံုးက ရင့္က်က္ဖို႔ လုိပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။ အစိုးရတစ္ခုတည္းကပဲ ဒီကာတြန္းဆြဲတာကို သည္းခံႏိုင္မွ ရမယ္လို႔ေတာ့ ေျပာလို႔မရဘူး။ လူေတြအားလံုးရဲ႕ အယူအဆ အမူအက်င့္ေပၚမွာ မူတည္မယ္ ထင္တယ္ခင္ဗ်။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္က အဲဒါေၾကာင့္ေပါ့ ဒီလူအဖြ႔ဲအစည္းကိုယ္၌္က ပိတ္ပင္ျပီးေတာ့ေနခဲ့ရတယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေအာက္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေႀကာင့္ ဒီလုိစရိုက္မ်ိဳး ျဖစ္လာဖို႔ကေတာ့ တစ္စံုတစ္ခု က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေပးဖို႔လုိတယ္ ထင္ပါသလား။ သို႔မဟုတ္ လြတ္လပ္ခြင့္ေပးထားရင္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ျဖစ္သြားမယ္လို႔ ထင္ပါသလား ဦးရဲထြဋ္။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ့္ ပုဂၢလိကအယူအဆ ေျပာရင္ေတာ့ ဒီကာတြန္းတို႔ ရုပ္ေျပာင္တို႔ သရုပ္ပ်က္တို႔ စာေတြမွာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ဗမာမွာလည္း ထားရွိရတဲ့ ေလးစားမႈေတြဟာေတြ ရွိေသးတာကိုး။ အဲဒါမ်ိဳးေတြကို သြားျပီးေတာ့ ထိခိုက္ႏိုင္ေလာက္တဲ့အထိေတာ့ က်ေနာ္ေတာ့ မျဖစ္ေစခ်င္ပါဘူး။ ဒီလုိ ကာတြန္းႏွင့္ ပ်က္လံုးေတြေပါ့ လူရဲ႕ဂုဏ္သိကၡာကို ထိခိုက္ေစတဲ့ ပ်က္လံုးမ်ိဳးေတြ မထုတ္ဘဲႏွင့္လည္း စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို က်င့္သံုးလုိ႔ရတယ္။ စတုတၳမ႑ိဳင္ကို ျဖည့္ဆည္းရတယ္လို႔ေတာ့ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဒါကို က်ေနာ္တို႔ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းအရ ေျပာရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔သည္ က်င့္သံုးတဲ့ေနရာမွာ အဲဒီေလာက္အထိ အေမရိကားတို႔ ဒီ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္သလို ပံုကို ခ်စ္စႏိုးႏွင့္ေရးတဲ့ ကာတြန္းမ်ိဳးကိုေျပာတာမဟုတ္ဘူး။ Caricature ေျပာတာမဟုတ္ဘူး။ သိကၡာကို ေလွာင္ေျပာင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေရး သိကၡာကို ေလွာင္ေျပာင္ရာက်တဲ့ ေရးသားမႈမ်ိဳး၊ ပံုပ်က္မႈမ်ိဳး ပ်က္လံုးမ်ိဳးေတာ့ က်ေနာ္ေတာ့ သိပ္ျပီးေတာ့ ဘဝင္မက်ဘူးေပါ့။ လုပ္ရပ္ကိုေထာက္ျပျပီး ေဝဖန္တဲ့ကာတြန္းမ်ိဳး ပ်က္လံုးမ်ိိဳးဆိုရင္ေတာ့ ဒါက်ေနာ္တို႔ ဘာမွ ျပႆနာမရွိဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ က်ေနာ္ ေနာက္တစ္ခုေမးခ်င္တဲ့အပိုင္းကေတာ့ အစိုးရ အာေဘာမီဒီယာဆိုတာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ တကယ္ထြန္းကားလာရင္ လိုအပ္ပါေသးသလား။ ဦးရဲထြဋ္တို႔ သတင္းျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႔အစည္း အေနႏွင့္။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဒါေႀကာင့္ က်ေနာ္တို႔က ဒီကေန႔ BBC လုိ Public Service Media အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာအျဖစ္ က်ေနာ္တို႔ ကူးေျပာင္းဖို႔ လုပ္ေနတယ္ဆိုတာဟာ ဒီမိုကေရစီကာလမွာ ကိုက္ညီမယ့္ ဒီ မီဒီယာစနစ္တစ္ခု ျဖစ္ေအာင္ဆိုျပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ႀကိဳးစားေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံပိုင္အျဖစ္ႏွင့္ ျပီးလို႔ရွိရင္ အာဏာရတဲ့အစိုးရဖက္ကေနပဲ ရပ္တည္ျပီးေတာ့ ေျပာမယ္ဆိုတဲ့ဟာမ်ိဳးကေတာ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ မကိုက္ညီေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔လည္း က်ေနာ္တို႔ သမၼတႀကီး တာဝန္ယူတဲ့အခ်ိန္ကစျပီးေတာ့ က်ေနာ္ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ေျပာင္းလဲလာခဲ့တယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ ပိုင္ဆိုင္မႈအေနႏွင့္ ႏိုင္ငံပိုင္ဆိုေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ သြားေနတဲ့လမ္းေႀကာင္းေတြ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္ဖို႔ကို သြားေနတယ္။ ေရးတဲ့ သတင္းပံုစံေတြကအစ တျဖည္းျဖည္းခ်င္းေျပာင္းလဲေနျပီဆိုတာကို ဦးေက်ာ္ဇံသာ ေတြ႔မွာပါ။ တခ်ိန္ၾကရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီ လံုးဝ BBC တို႔လုိပဲ ဒီေဝဖန္ေရးအရေရာ အယ္ဒီတာကို လြတ္လပ္တဲ့ Public Service Media အျဖစ္ ေျပာင္းသြားဖို႔ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေနပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္္မွာေတာ့ Public Service Media ရဲ႕က႑က ဆက္ျပီးေတာ့ ရွိေနမယ္လို႔ ရွိလည္းရွိသင့္တယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ BBC တို႔ဘာတို႔ ဒါ ရုပ္ျမင္သင္ၾကားတို႔ ေရဒီယိုတို႔ကေတာ့ ဟုတ္ျပီ။ သတင္းစာေတြကိုေကာ Privatize လုပ္ဖို႔ ပုဂၢလိကလက္ထဲကို ျပန္အပ္ဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိပါသလား။ ႏုိင္ငံပိုင္သတင္းစာဆိုတာ ဆက္လက္ျပီးထားဖို႔ ရည္ရြယ္ထားပါသလား။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ သတင္းစာေတြကိုလည္း အခုနကလို ဒီအမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာအျဖစ္ႏွင့္ က်ေနာ္တို႔ေျပာင္းပါမယ္။ ဒါကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာမွာ ေတာ္ေတာ္ရွားတဲ ပံုစံျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ က်ေနာ္တို႔ အရင္ ႏိုင္ငံတကာမွာ က်ေနာ္တို႔ လိုက္ေလ့လာၾကည့္ဦးမယ္။ ဥပမာ ေဖာင္ေဒးရွင္းတစ္ခု တာဝန္ယူျပီးေတာ့မွ သတင္းစာေလးတစ္ခုကို စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးကေနျပီး သိမ္းပိုက္ျပီးေတာ့မွ ကာကြယ္တဲ့အေနႏွင့္ ေဖာင္ေဒးရွင္ဘာေတြ ေစတနာရွင္ေတြကေန ဝင္ဝယ္ျပီးေတာ့ လုပ္ေပးတာမ်ိဳးပဲရွိတယ္။ BBC တို႔လုိ က်ေနာ္တို႔ NHK တို႔လုိမ်ိဳး ဒီ Public Service Media အစစ္အျဖစ္ႏွင့္ လုပ္တဲ့သတင္းစာဆိုတာ မေတြ႔ဘူး။ ဒါမို႔လည္း က်ေနာ္တို႔ UNESCO ဘာတို႔ႏွင့္ လုပ္ျပီးေတာ့မွ ဟုိဖက္အသံလႊတ္မွာရွိတဲ့ အေျခခံမူေတြကို သတင္းစာမွာ ဘယ္လိုပံုစံႏွင့္ က်ေနာ္တို႔ က်င့္သံုးလုိ႔ရမလဲဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ စဥ္စားျပီးေတာ့လုပ္ေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီသတင္းစာေတြကေတာ့ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာအျဖစ္ႏွင့္ အသံလႊတ္ဌာနလိုပဲ ဆက္ျပီးေတာ့ ရွိသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ Editorial Freedom ေပါ့ေလ။ ေစာေစာကေျပာတဲ့ အယ္ဒီတာ တည္းျဖတ္တဲ့ သတင္းတည္းျဖတ္တဲ့အပိုင္း၊ လြတ္လပ္ခြင့္ကိုေကာ အတိအက်ေပးပါ့မလား။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ အခု BBC ဒါကို Charter ႏွင့္ ကာကြယ္ထားသလိုပဲ က်ေနာ္တို႔ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာႏွင့္ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ အသံလႊင့္ဌာနအျဖစ္ ေျပာင္းလဲမယ့္ဟာေတြကို အဲဒီလုိမ်ိဳး Charter သို႔မဟုတ္ ဥပေဒမ်ိဳးႏွင့္ ဘယ္အစိုးရတက္တက္ ဘယ္သူပဲတာဝန္ယူယူ ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ မွန္ကန္တဲ့ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာျဖစ္ေအာင္ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ရမယ့္ကိစၥေတြကို က်ေနာ္တို႔ အခု ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြႏွင့္ ေပါင္းျပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔ ေရးဆြဲတာ ေလ့လာတာေတြ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေနပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တစ္ခုက ျမန္မာပရိသတ္ ျမန္မာျပည္သူေတြရဲ႕ မီိဒီယာအေပၚမွာ သေဘာထားေကာ ဘယ္လုိျမင္ပါသလဲ။ အရင္တုန္းကေတာ့ ဒါသူတို႔က ျပည္ပကသတင္းေထာက္ကို နားေထာင္ႀကတယ္။ ေနာက္ျပီး တခ်ိဳ႕သတင္းေတြလည္းပဲ ဒါ အတိုက္အခိုက္ႏွင့္ ေျပာတဲ့သတင္းေတြကို သူတို႔ ပိုျပီး စိတ္ဝင္စားၾကတယ္ဆိုတာကေတာ့ ဒါ အမွန္အတိုင္း ဝန္ခံၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္ က်ေနာ္လည္း သတင္းသမားပါ။ ေနာက္ အစိုးရေျပာတဲ့ သတင္းကို သူတို႔ လံုးဝ အယံုအၾကည္ မရွိတက္ၾကဘူး။ အခုေကာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြလုပ္လာေတာ့ ဦးရဲထြဋ္ ဘယ္လိုသံုးသပ္မိပါသလဲ။ လူထုရဲ႕မီဒီယာအေပၚသေဘာထား။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ က်ေနာ္ေလ့လာမိသေလာက္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီ မီဒီယာေတြကို စျပီးေတာ့ ေျဖေလ်ာ့မႈေတြလုပ္တဲ့ အစပိုင္းမွာေတာ့ လူေတြက အရင္တုန္းကလုိပဲ က်ေနာ္တို႔ ပြဲဆူမဲ့သတင္းမ်ိဳးေပါ့။ အဲဒီလုိမ်ိဳးေတြ ေဝဖန္တိုက္ခိုက္တဲ့ သတင္းမ်ိဳးေတြကို ပိုျပီးေတာ့မွ ဖတ္ခ်င္ႀကတယ္။ စိတ္ဝင္စားတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီဖက္ပိုင္းေတြမွာ သမၼတႀကီးရဲ႕ မူဝါဒေတြအေပၚမွာ ျပည္သူေတြက ယံုၾကည္မႈရလာတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔ကလည္း ဒီဖက္ ျပည္သူလႊတ္ေတာ္ထဲကို ဝင္လာျပီးေတာ့မွ ဒီ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရးမွာ ဝင္ပါျပီး လုပ္လာတယ္။ ကိုမင္းကိုႏိုင္တို႔လို ၈၈ မ်ိဳးဆက္ေတြကလည္း ဒီ Civil Society ထဲမွာ ဝင္လာတယ္။ တိုင္းရင္းသား အဖြဲ႔အစည္းေတြကလည္း က်ေနာ္တို႔ ျငိမ္းခ်မ္းေရး လမ္းေႀကာင္းေပၚ ေရာက္လာတယ္ဆိုတဲ့အခ်ိိန္မွာ လူေတြဟာ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ စိတ္လႈပ္ရွားရမယ့္ သတင္းမ်ိဳး ပြဲဆူေအာင္လုပ္တဲ့ သတင္းမ်ိဳးထက္ အျဖစ္တစ္ခုကို မွန္မွန္ကန္ကန္ႏွင့္ ယထာဘူတ၊ ဓမၼဓိ႒ာန္က်က် သံုးသပ္တာမ်ိဳးကို ပိုျပီးေတာ့ တန္ဖိုးထားလာၾကျပီလို႔ေတာ့ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံပိုင္ မီဒီယာေတြေကာ ပုဂၢလိက မီဒီယာေတြေကာ ျပည္ပမွာအေျခစုိက္ေနတဲ့ ျမန္မာမီဒီယာေတြအားလံုးက ေနာင္က်ရင္ေတာ့…. သတင္းရဲ႕တန္ဖိုး သတင္းရဲ႕အဆင့္အတန္း သတင္းရဲ႕ခုိင္မာမႈေတြႏွင့္ပဲ ျပိဳင္ၾကရေတာ့မယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္ဆံုးတစ္ခုကေတာ့ အဲပုဂၢလိကသတင္းစာ မႀကာခင္ထြက္မယ္ ၾကားပါတယ္။ ဘယ္ေတာ့ေလာက္ ေတြ႔ရမွာလဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ က်ေနာ္တို႔ကို အခု ေလွ်ာက္လႊာတင္ထားတာ က်ေနာ္ထင္တယ္ ရွစ္ခု ကိုးခုေလာက္ ရွိပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ သူတို႔တြဲျပီးေတာ့ တင္လိုက္တဲ့ က်င့္ဝတ္ေတြ ေနာက္တစ္ခါ လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ပံုစည္းမ်ဥ္း Code of Conduct ေတြဟာ အမ်ားလက္ခံႏိုင္တဲ့ စံခ်ိန္ ျဖစ္မျဖစ္ က်ေနာ္တို႔ ဖတ္ရႈျပီးေတာ့ စီစစ္ေနပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ တျခား ဒီစစ္ေဆးရမယ့္ အခ်က္ေတြေပါ့။ သူတို႔ရဲ႕ ပိုင္ဆိုင္မႈကိစၥေတြ ဘာေတြ ဒါေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ျပန္ၾကည့္ေနတယ္။ အဲဒါေတြ ၾကည့္ျပီးလို႔ရွိရင္ အခ်က္လက္မျပည့္စံုတဲ့သူရွိရင္ က်ေနာ္တို႔ ျပန္ေတာင္းမယ္။ ျပည့္စံုလို႔ အားလံုးေပးႏိုင္တဲ့သူေတြရွိလို႔ရွိရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ဒါ ေရွ့လထဲမွာခြင့္ျပဳမယ္။ သူတို႔ ဧျပီလ (၁) ရက္ေန႔မွာ စျပီးေတာ့မွ ထုတ္ႏိုင္ေအာင္ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေပးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္အတူ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေတြကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးဖို႔ဆိုျပီးေတာ့ လုပ္လာေနပါတယ္။ ဆုိေတာ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရာစုဝက္နီးပါး သတင္းလြတ္လပ္မႈကို ပိတ္ပင္ထားျခင္းခံခဲ့ရတဲ့ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းတစ္ခုမွာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကို ဖန္တီးဖို႔ လုပ္ရတာဟာ လြယ္ပါရဲ႕လား။ ဘယ္လို အခက္အခဲေတြ စိန္ေခၚမႈေတြ ေတြ႔ရသလဲဆိုတာ ပထမဦးဆံုး ေျပာျပပါလား။ အက်ဥ္းရံုးေလး။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ တကယ္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဦးေက်ာ္ဇံသာ ေျပာသလိုပဲ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ က်ေနာ္တို႔ တံခါးပိတ္ထားခဲ့တဲ့ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြ အရမ္းမ်ားခဲ့တဲ့ လူအဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုမွာ က်ေနာ္တို႔ ဒီသတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ လုပ္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔ စိန္ေခၚမႈေတြ အမ်ားႀကီးႀကံဳရပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဖက္က အစိုးရဖက္က စိန္ေခၚမႈေတြကို စေျပာရရင္ က်ေနာ္တို႔ဖက္မွာလည္းပဲ ဒီလို ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေဝဖန္တဲ့ကိစၥမ်ိဳးေတြ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေတြႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ အသားမက်ေသးတဲ့ကိစၥေတြ က်ေနာ္တို႔ ရင္ဆိုင္ရပါတယ္။
တဖက္က က်ေနာ္တို႔ ျပည္တြင္းက မီဒီယာေတြဖက္ကေန ေျပာရမယ္ဆိုရင္လည္း ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာနက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ မီဒီယာကို ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုအျဖစ္ႏွင့္ ေဆာင္ရြက္လာျပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔က အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို လုပ္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔အေပၚ သံသယေတြ ရွိေနေသးတာလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီႏွစ္ခုကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အႀကီးမားဆံုး ရင္ဆုိင္ရတဲ့ စိန္ေခၚမႈေပါ့။ က်န္တဲ့ အတက္ပညာပိုင္းဆိုင္ရာ၊ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ၊ က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေတြ႔အႀကံဳနည္းပါးမႈ စိန္ေခၚမႈေလးေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ရွိပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခု က်ေနာ္ သတင္းသမားေတြဆီက တဆင့္ၾကားတယ္။ ေနာက္ျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသတင္းသမားေတြ ပို႔လာတဲ့ သတင္းေတြကိုၾကည့္ေတာ့ အခ်က္အလက္ကိုေတာ့ အေတာ္ေလး လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သူတို႔ ေရးသားေထာက္ျပလာၾကတာ ေတြ႔ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဝဖန္မႈေတြၾကေတာ့ သူတို႔ သိပ္ျပီးေတာ့ မလုပ္ႏိုင္တာ မလုပ္ျဖစ္တာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဆုိေတာ့ ေစာေစာက ဦးရဲထြဋ္ေျပာသလို အစိုးရပိုင္းကလည္းပဲ ဒီကိစၥ သူတို႔ကို ေထာက္ျပေဝဖန္တာႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး သူတို႔သိပ္ျပီးေတာ့ မယဥ္ပါးေသးဘူး။ အေလ့အက်င့္ မရွိေသးဘူးဆိုေတာ့ ဒီကိစၥကို ဘယ္လိုျပဳျပင္လို႔ ရႏိုင္မယ္ထင္ပါသလဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဒါကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ပထမဦးဆံုးကေတာ့ အခု ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီးကေန သူကုိယ္တိုင္ စံျပလုပ္ျပေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ အထက္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ တာဝန္ရွိသူေတြကေတာ့ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ရယ္၊ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးမွာ မီဒီယာက အေရးပါတဲ့က႑က ပါဝင္တယ္ဆိုတာေတာ့ ဒါက်ေနာ္တို႔ ဒီထိပ္ပိုင္း မူဝါဒ ခ်မွတ္သူေတြအပိုင္းမွာေတာ့ သေဘာေပါက္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အလယ္အလတ္ႏွင့္ က်ေနာ္တို႔ ဒီေအာက္ေျခအပိုင္းမွာေတာ့ မီဒီယာေတြက ငါတို႔ကို အျမဲတမ္းပဲ ေဝဖန္မယ့္လူေတြပဲ အေကာင္းေျပာမွာ မဟုတ္ဘူး။ မီဒီယာကို ေျပာလိုက္ရင္၊ ေမးတဲ့ဟာကို ေျဖလိုက္ရင္ တစ္ခုခုမ်ား မွားသြားမလား။ သူတို႔ေျပာတဲ့ဟာကို မီဒီယာကေနျပီးေတာ့မွ လိုသလိုဆြဲျပီးေရးသားလိုက္မလား ဆိုတဲ့ဟာေတြကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ က်န္ေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြအတြက္လည္း က်ေနာ္တို႔ေတာ့ ဒီဝန္ႀကီးဌာနေတြက ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူေတြ တာဝန္ထမ္းေဆာင္တဲ့သူေတြကို သင္တန္းႏွစ္ႀကိမ္ ေပးခဲ့ျပီးပါျပီ။
သို႔ေသာ္ ဘာပဲေျပာေျပာ က်ေနာ္တို႔ဖက္ကႀကီးပဲ ျပဳျပင္လို႔မရပဲႏွင့္ ဒီပုဂၢလိက မီဒီယာေတြအပိုင္းကလည္း ဝန္ထမ္းေတြစိတ္ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ စိုးရိမ္မႈေတြ ေၾကာင့္ၾကမႈေတြ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္တဲ့အထဲမွာ ႀကံဳေနရတဲ့အခက္အခဲေတြကိုလည္း စာနာနားလည္ေပးျပီးေတာ့မွ လုပ္ေပးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းတဲ့ဆက္ဆံေရးရလာမွာပါ။ ပိုေကာင္းတဲ့ဆက္ဆံေရးႏွင့္ အျပန္အလွန္နားလည္းမႈ ပူးေပါင္းလိုက္ရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ စံမီျပည့္မီ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို က်င့္သံုးႏိုင္တဲ့အဆင့္ကို တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ေရာက္ရွိသြားမယ္လို႔ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တစ္ခုက တခ်ိဳ႕ကေထာက္ျပၾကတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဥပေဒတခ်ိဳ႕က ျပဳျပင္ဖို႔လိုေသးတယ္။ မီဒီယာႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ ဥပမာအားျဖင့္ Electronic Act လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ အဲဒီဟာဆိုလို႔ရွိရင္ မီဒီယာသမားေတြအတြက္ စိုးရိမ္စရာရွိတဲ့အေျခအေနလို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကလည္းပဲ အခုထိ ဒါထုတ္တင္စနစ္ေပါ့။ Publish လုပ္ျပီးမွ သူတို႔က အျမဲတမ္းေခၚျပီးေတာ့ စစ္ေဆးႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့အေနအထား ရွိေနေသးတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲဒီဟာေတြကို ဘယ္ေတာ့ ပေပ်ာက္ႏိုင္ဖို႔ အလားအလာ ရွိပါသလဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဟိုဖက္က Electronic ဥပေဒႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဆက္သြယ္ေရး ဒုတိယဝန္ႀကီး ဦးေသာင္းတင္ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ေျဖၾကားသြားတဲ့အထဲမွာလည္း ပါပါတယ္။ ဒါကိုေတာ့ သူတို႔ ျပန္ဆြဲပါမယ္။ ဒါကို ေခတ္ႏွင့္ကိုက္ညီေအာင္ ျပန္ဆြဲျပီးေတာ့မွ လုပ္ပါ့မယ္လုိ႔ေျပာသြားပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဖက္မွာ လက္ရွိ ထုတ္တင္ဆိုတာကေတာ့ တကယ္ေတာ့ က်ေနာ္ မွတ္တမ္းအတြက္ ေတာင္းတဲ့ဟာပဲ ရွိပါေတာ့တယ္။ က်ေနာ္တို႔မွာ ထုတ္တင္လုပ္တာက မွတ္တမ္းသိမ္းထားတယ္။ တခ်ိဳ႕ဟာေတြကို အမ်ိဳးသားစာေပစုႏွင့္ အမ်ိဳးသားစာၾကည့္တိုက္ကို ေပးတယ္။ လက္ရွိ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေနတာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဆီကို တစ္ေယာက္ေယာက္က Complain မလုပ္လုိ႔ ရွိရင္ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အဲဒါမ်ိဳးေတြကို ဆင္ဆာလုပ္ျပီးေတာ့ လိုက္ၾကည့္ေနတာမ်ိိဳးေတြလည္း မရွိပါဘူး။ ဒီထုတ္တင္စနစ္ က်င့္သံုးျပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ က်ေနာ္ထင္တယ္ က်ေနာ္တို႔ဆီက ဒီေရးသားခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ေခၚျပီးသတိေပးတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ကိစၥေလး ႏွစ္ခု သံုးခုမွာပဲ ေလာင္းကစားလုိကိစၥမ်ိဳးေတြ ဒါမ်ိဳးမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ေနာက္တစ္ခါ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ရုပ္ပံုေတြ ေဖာ္ျပတဲ့အထဲမွာ နည္းနည္း အလြန္အကၽြံျဖစ္တဲ့ကိစၥမ်ိဳးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီကုိ အေၾကာင္းၾကားတာရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လုိ႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ ထုတ္တင္စနစ္ က်င့္သံုးေနတာဟာ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေပၚမွာ ဘာမွသြားျပီး အေႏွာက္အယွက္ မျဖစ္ဘူးလုိ႔ေတာ့ က်ေနာ္ ယံုၾကည္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီထုတ္ေဝသူတခ်ိဳ႕ႏွင့္ စာေရးသူတခ်ိဳ႕ကေတာ့ အဲဒီဟာကိုလည္း သူတို႔ နည္းနည္း စိတ္ထဲမွာ တၿခိမ္းၿခိမ္း ျဖစ္ေနၾကေသးတာေတာ့ အမွန္ပဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ဒါေၾကာင့္လည္း က်ေနာ္ ေျပာတာေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ လုပ္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔ကို လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္အျဖစ္ျမင္ဖို႔။ က်ေနာ္တို႔ကို ယံုၾကည္ဖို႔ဆိုတဲ့ဟာက က်ေနာ္တို႔ ေတာ္ေတာ္ေက်ာ္လႊားေနရတဲ့ စိန္ေခၚမႈပဲ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ လူေတြက ျဖတ္သန္းလာခဲ့တဲ့ အေတြ႔အႀကံဳႏွင့္ ခံစားမႈေတြ ရွိေနေသးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ အဲဒါေတြကို မေက်ာ္လႊားႏိုင္ပဲႏွင့္ သံသယေတြျဖစ္ေနတယ္လို႔ က်ေနာ္ေတာ့ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္အာဏာပိုင္ေတြ အစိုးရတာဝန္ရွိတဲ့ လူေတြအပိုင္းက တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ သူတို႔ကေတာ့ သိပ္အဆင့္ျမင့္ေနျပီလို႔ ဆုိရမလား။ လူျပက္ေတြကအစ ပ်က္လံုးထုတ္တာ ျပင္သစ္တို႔ ဘာတို႔မွာဆိုလည္း ကာတြန္းရုပ္ႏွင့္အစ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြကို သူတို႔ ေျပာၾက ေဝဖန္ႀကတာေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒါကိုလည္းပဲ သူတို႔ဟာ ဘာမွ အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့ဘဲ ဒီလုိပဲ သူတို႔ ေျပာစရာရွိလို႔ေျပာတာပဲဆိုျပီးေတာ့ မ်က္ကြယ္ျပဳထားလိုက္ႀကတာပဲ။ အဲဒီလို ပုံစံမ်ိဳးျဖစ္လာဖို႔ေတာ့ အေတာ္ေဝးဦးမယ္ ထင္ပါတယ္ ဗမာျပည္မွာ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ အဲဒါမ်ိဳးကေတာ့ေလ။ ဦးေက်ာ္ဇံသာေရ။ က်ေနာ္တို႔ အစိုးရတင္ပဲ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီျပည္သူ႔ရဲ႕မ်က္စိေအာက္မွာ ေနေနရတဲ့ အႏုပညာရွင္ေတြေရာ ႏိုင္ငံေရးသမား အားလံုးေပါ့ ႏုိင္ငံေရးပါတီအသီးသီးက လူေတြေကာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ လုပ္ေနတဲ့လူေတြ ေနာက္တစ္ခါ Civil Society မွာ တာဝန္ယူေနရတဲ့သူေတြ ဒါေတြအားလံုးက ရင့္က်က္ဖို႔ လုိပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။ အစိုးရတစ္ခုတည္းကပဲ ဒီကာတြန္းဆြဲတာကို သည္းခံႏိုင္မွ ရမယ္လို႔ေတာ့ ေျပာလို႔မရဘူး။ လူေတြအားလံုးရဲ႕ အယူအဆ အမူအက်င့္ေပၚမွာ မူတည္မယ္ ထင္တယ္ခင္ဗ်။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္က အဲဒါေၾကာင့္ေပါ့ ဒီလူအဖြ႔ဲအစည္းကိုယ္၌္က ပိတ္ပင္ျပီးေတာ့ေနခဲ့ရတယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေအာက္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေႀကာင့္ ဒီလုိစရိုက္မ်ိဳး ျဖစ္လာဖို႔ကေတာ့ တစ္စံုတစ္ခု က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေပးဖို႔လုိတယ္ ထင္ပါသလား။ သို႔မဟုတ္ လြတ္လပ္ခြင့္ေပးထားရင္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ျဖစ္သြားမယ္လို႔ ထင္ပါသလား ဦးရဲထြဋ္။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ့္ ပုဂၢလိကအယူအဆ ေျပာရင္ေတာ့ ဒီကာတြန္းတို႔ ရုပ္ေျပာင္တို႔ သရုပ္ပ်က္တို႔ စာေတြမွာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ဗမာမွာလည္း ထားရွိရတဲ့ ေလးစားမႈေတြဟာေတြ ရွိေသးတာကိုး။ အဲဒါမ်ိဳးေတြကို သြားျပီးေတာ့ ထိခိုက္ႏိုင္ေလာက္တဲ့အထိေတာ့ က်ေနာ္ေတာ့ မျဖစ္ေစခ်င္ပါဘူး။ ဒီလုိ ကာတြန္းႏွင့္ ပ်က္လံုးေတြေပါ့ လူရဲ႕ဂုဏ္သိကၡာကို ထိခိုက္ေစတဲ့ ပ်က္လံုးမ်ိဳးေတြ မထုတ္ဘဲႏွင့္လည္း စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို က်င့္သံုးလုိ႔ရတယ္။ စတုတၳမ႑ိဳင္ကို ျဖည့္ဆည္းရတယ္လို႔ေတာ့ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဒါကို က်ေနာ္တို႔ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းအရ ေျပာရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔သည္ က်င့္သံုးတဲ့ေနရာမွာ အဲဒီေလာက္အထိ အေမရိကားတို႔ ဒီ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္သလို ပံုကို ခ်စ္စႏိုးႏွင့္ေရးတဲ့ ကာတြန္းမ်ိဳးကိုေျပာတာမဟုတ္ဘူး။ Caricature ေျပာတာမဟုတ္ဘူး။ သိကၡာကို ေလွာင္ေျပာင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေရး သိကၡာကို ေလွာင္ေျပာင္ရာက်တဲ့ ေရးသားမႈမ်ိဳး၊ ပံုပ်က္မႈမ်ိဳး ပ်က္လံုးမ်ိဳးေတာ့ က်ေနာ္ေတာ့ သိပ္ျပီးေတာ့ ဘဝင္မက်ဘူးေပါ့။ လုပ္ရပ္ကိုေထာက္ျပျပီး ေဝဖန္တဲ့ကာတြန္းမ်ိဳး ပ်က္လံုးမ်ိိဳးဆိုရင္ေတာ့ ဒါက်ေနာ္တို႔ ဘာမွ ျပႆနာမရွိဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ က်ေနာ္ ေနာက္တစ္ခုေမးခ်င္တဲ့အပိုင္းကေတာ့ အစိုးရ အာေဘာမီဒီယာဆိုတာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ တကယ္ထြန္းကားလာရင္ လိုအပ္ပါေသးသလား။ ဦးရဲထြဋ္တို႔ သတင္းျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႔အစည္း အေနႏွင့္။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ ဒါေႀကာင့္ က်ေနာ္တို႔က ဒီကေန႔ BBC လုိ Public Service Media အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာအျဖစ္ က်ေနာ္တို႔ ကူးေျပာင္းဖို႔ လုပ္ေနတယ္ဆိုတာဟာ ဒီမိုကေရစီကာလမွာ ကိုက္ညီမယ့္ ဒီ မီဒီယာစနစ္တစ္ခု ျဖစ္ေအာင္ဆိုျပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ႀကိဳးစားေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံပိုင္အျဖစ္ႏွင့္ ျပီးလို႔ရွိရင္ အာဏာရတဲ့အစိုးရဖက္ကေနပဲ ရပ္တည္ျပီးေတာ့ ေျပာမယ္ဆိုတဲ့ဟာမ်ိဳးကေတာ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ မကိုက္ညီေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔လည္း က်ေနာ္တို႔ သမၼတႀကီး တာဝန္ယူတဲ့အခ်ိန္ကစျပီးေတာ့ က်ေနာ္ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ေျပာင္းလဲလာခဲ့တယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ ပိုင္ဆိုင္မႈအေနႏွင့္ ႏိုင္ငံပိုင္ဆိုေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ သြားေနတဲ့လမ္းေႀကာင္းေတြ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္ဖို႔ကို သြားေနတယ္။ ေရးတဲ့ သတင္းပံုစံေတြကအစ တျဖည္းျဖည္းခ်င္းေျပာင္းလဲေနျပီဆိုတာကို ဦးေက်ာ္ဇံသာ ေတြ႔မွာပါ။ တခ်ိန္ၾကရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီ လံုးဝ BBC တို႔လုိပဲ ဒီေဝဖန္ေရးအရေရာ အယ္ဒီတာကို လြတ္လပ္တဲ့ Public Service Media အျဖစ္ ေျပာင္းသြားဖို႔ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေနပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္္မွာေတာ့ Public Service Media ရဲ႕က႑က ဆက္ျပီးေတာ့ ရွိေနမယ္လို႔ ရွိလည္းရွိသင့္တယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ BBC တို႔ဘာတို႔ ဒါ ရုပ္ျမင္သင္ၾကားတို႔ ေရဒီယိုတို႔ကေတာ့ ဟုတ္ျပီ။ သတင္းစာေတြကိုေကာ Privatize လုပ္ဖို႔ ပုဂၢလိကလက္ထဲကို ျပန္အပ္ဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိပါသလား။ ႏုိင္ငံပိုင္သတင္းစာဆိုတာ ဆက္လက္ျပီးထားဖို႔ ရည္ရြယ္ထားပါသလား။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ သတင္းစာေတြကိုလည္း အခုနကလို ဒီအမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာအျဖစ္ႏွင့္ က်ေနာ္တို႔ေျပာင္းပါမယ္။ ဒါကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာမွာ ေတာ္ေတာ္ရွားတဲ ပံုစံျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ က်ေနာ္တို႔ အရင္ ႏိုင္ငံတကာမွာ က်ေနာ္တို႔ လိုက္ေလ့လာၾကည့္ဦးမယ္။ ဥပမာ ေဖာင္ေဒးရွင္းတစ္ခု တာဝန္ယူျပီးေတာ့မွ သတင္းစာေလးတစ္ခုကို စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးကေနျပီး သိမ္းပိုက္ျပီးေတာ့မွ ကာကြယ္တဲ့အေနႏွင့္ ေဖာင္ေဒးရွင္ဘာေတြ ေစတနာရွင္ေတြကေန ဝင္ဝယ္ျပီးေတာ့ လုပ္ေပးတာမ်ိဳးပဲရွိတယ္။ BBC တို႔လုိ က်ေနာ္တို႔ NHK တို႔လုိမ်ိဳး ဒီ Public Service Media အစစ္အျဖစ္ႏွင့္ လုပ္တဲ့သတင္းစာဆိုတာ မေတြ႔ဘူး။ ဒါမို႔လည္း က်ေနာ္တို႔ UNESCO ဘာတို႔ႏွင့္ လုပ္ျပီးေတာ့မွ ဟုိဖက္အသံလႊတ္မွာရွိတဲ့ အေျခခံမူေတြကို သတင္းစာမွာ ဘယ္လိုပံုစံႏွင့္ က်ေနာ္တို႔ က်င့္သံုးလုိ႔ရမလဲဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ စဥ္စားျပီးေတာ့လုပ္ေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီသတင္းစာေတြကေတာ့ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာအျဖစ္ႏွင့္ အသံလႊတ္ဌာနလိုပဲ ဆက္ျပီးေတာ့ ရွိသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ Editorial Freedom ေပါ့ေလ။ ေစာေစာကေျပာတဲ့ အယ္ဒီတာ တည္းျဖတ္တဲ့ သတင္းတည္းျဖတ္တဲ့အပိုင္း၊ လြတ္လပ္ခြင့္ကိုေကာ အတိအက်ေပးပါ့မလား။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ အခု BBC ဒါကို Charter ႏွင့္ ကာကြယ္ထားသလိုပဲ က်ေနာ္တို႔ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာႏွင့္ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ အသံလႊင့္ဌာနအျဖစ္ ေျပာင္းလဲမယ့္ဟာေတြကို အဲဒီလုိမ်ိဳး Charter သို႔မဟုတ္ ဥပေဒမ်ိဳးႏွင့္ ဘယ္အစိုးရတက္တက္ ဘယ္သူပဲတာဝန္ယူယူ ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ မွန္ကန္တဲ့ အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာျဖစ္ေအာင္ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ရမယ့္ကိစၥေတြကို က်ေနာ္တို႔ အခု ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြႏွင့္ ေပါင္းျပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔ ေရးဆြဲတာ ေလ့လာတာေတြ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေနပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တစ္ခုက ျမန္မာပရိသတ္ ျမန္မာျပည္သူေတြရဲ႕ မီိဒီယာအေပၚမွာ သေဘာထားေကာ ဘယ္လုိျမင္ပါသလဲ။ အရင္တုန္းကေတာ့ ဒါသူတို႔က ျပည္ပကသတင္းေထာက္ကို နားေထာင္ႀကတယ္။ ေနာက္ျပီး တခ်ိဳ႕သတင္းေတြလည္းပဲ ဒါ အတိုက္အခိုက္ႏွင့္ ေျပာတဲ့သတင္းေတြကို သူတို႔ ပိုျပီး စိတ္ဝင္စားၾကတယ္ဆိုတာကေတာ့ ဒါ အမွန္အတိုင္း ဝန္ခံၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္ က်ေနာ္လည္း သတင္းသမားပါ။ ေနာက္ အစိုးရေျပာတဲ့ သတင္းကို သူတို႔ လံုးဝ အယံုအၾကည္ မရွိတက္ၾကဘူး။ အခုေကာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြလုပ္လာေတာ့ ဦးရဲထြဋ္ ဘယ္လိုသံုးသပ္မိပါသလဲ။ လူထုရဲ႕မီဒီယာအေပၚသေဘာထား။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ က်ေနာ္ေလ့လာမိသေလာက္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီ မီဒီယာေတြကို စျပီးေတာ့ ေျဖေလ်ာ့မႈေတြလုပ္တဲ့ အစပိုင္းမွာေတာ့ လူေတြက အရင္တုန္းကလုိပဲ က်ေနာ္တို႔ ပြဲဆူမဲ့သတင္းမ်ိဳးေပါ့။ အဲဒီလုိမ်ိဳးေတြ ေဝဖန္တိုက္ခိုက္တဲ့ သတင္းမ်ိဳးေတြကို ပိုျပီးေတာ့မွ ဖတ္ခ်င္ႀကတယ္။ စိတ္ဝင္စားတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီဖက္ပိုင္းေတြမွာ သမၼတႀကီးရဲ႕ မူဝါဒေတြအေပၚမွာ ျပည္သူေတြက ယံုၾကည္မႈရလာတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔ကလည္း ဒီဖက္ ျပည္သူလႊတ္ေတာ္ထဲကို ဝင္လာျပီးေတာ့မွ ဒီ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရးမွာ ဝင္ပါျပီး လုပ္လာတယ္။ ကိုမင္းကိုႏိုင္တို႔လို ၈၈ မ်ိဳးဆက္ေတြကလည္း ဒီ Civil Society ထဲမွာ ဝင္လာတယ္။ တိုင္းရင္းသား အဖြဲ႔အစည္းေတြကလည္း က်ေနာ္တို႔ ျငိမ္းခ်မ္းေရး လမ္းေႀကာင္းေပၚ ေရာက္လာတယ္ဆိုတဲ့အခ်ိိန္မွာ လူေတြဟာ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ စိတ္လႈပ္ရွားရမယ့္ သတင္းမ်ိဳး ပြဲဆူေအာင္လုပ္တဲ့ သတင္းမ်ိဳးထက္ အျဖစ္တစ္ခုကို မွန္မွန္ကန္ကန္ႏွင့္ ယထာဘူတ၊ ဓမၼဓိ႒ာန္က်က် သံုးသပ္တာမ်ိဳးကို ပိုျပီးေတာ့ တန္ဖိုးထားလာၾကျပီလို႔ေတာ့ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံပိုင္ မီဒီယာေတြေကာ ပုဂၢလိက မီဒီယာေတြေကာ ျပည္ပမွာအေျခစုိက္ေနတဲ့ ျမန္မာမီဒီယာေတြအားလံုးက ေနာင္က်ရင္ေတာ့…. သတင္းရဲ႕တန္ဖိုး သတင္းရဲ႕အဆင့္အတန္း သတင္းရဲ႕ခုိင္မာမႈေတြႏွင့္ပဲ ျပိဳင္ၾကရေတာ့မယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္ဆံုးတစ္ခုကေတာ့ အဲပုဂၢလိကသတင္းစာ မႀကာခင္ထြက္မယ္ ၾကားပါတယ္။ ဘယ္ေတာ့ေလာက္ ေတြ႔ရမွာလဲ။
ဦးရဲထြဋ္ ။ ။ က်ေနာ္တို႔ကို အခု ေလွ်ာက္လႊာတင္ထားတာ က်ေနာ္ထင္တယ္ ရွစ္ခု ကိုးခုေလာက္ ရွိပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ သူတို႔တြဲျပီးေတာ့ တင္လိုက္တဲ့ က်င့္ဝတ္ေတြ ေနာက္တစ္ခါ လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ပံုစည္းမ်ဥ္း Code of Conduct ေတြဟာ အမ်ားလက္ခံႏိုင္တဲ့ စံခ်ိန္ ျဖစ္မျဖစ္ က်ေနာ္တို႔ ဖတ္ရႈျပီးေတာ့ စီစစ္ေနပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ တျခား ဒီစစ္ေဆးရမယ့္ အခ်က္ေတြေပါ့။ သူတို႔ရဲ႕ ပိုင္ဆိုင္မႈကိစၥေတြ ဘာေတြ ဒါေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ျပန္ၾကည့္ေနတယ္။ အဲဒါေတြ ၾကည့္ျပီးလို႔ရွိရင္ အခ်က္လက္မျပည့္စံုတဲ့သူရွိရင္ က်ေနာ္တို႔ ျပန္ေတာင္းမယ္။ ျပည့္စံုလို႔ အားလံုးေပးႏိုင္တဲ့သူေတြရွိလို႔ရွိရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ဒါ ေရွ့လထဲမွာခြင့္ျပဳမယ္။ သူတို႔ ဧျပီလ (၁) ရက္ေန႔မွာ စျပီးေတာ့မွ ထုတ္ႏိုင္ေအာင္ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေပးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
No comments :
Post a Comment